Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
20
Sjórinn kringum ísland. Grunnsævi.
miklar uppsprettur með fersku vatni á mararbotni, einkum
þar sem hraun ganga i sjó fram t. d. á Reykjanesskaga.
A stöku stað eru hverar og laugar á mararbotni, sem koma
i ljós við stórstraumsfjöru, svo er t. d. sumstaðar á
Breiða-fjarðareyjum. fegar dregur upp með Austurlandi fer
salt-megnið að verða nokkuð minna 3,4—3,3 °/o, smáminkar
norður að isröndinni við Austurströnd Grænlands og verður
þar um 3,2 °/o. Pegar dregur niður í djúpið, er vanalega
nokkuð saltara, saltmegnið 3,s°/o eða nokkru meira og
breytist þar Ktið, þó er mismunurinn á saltmegni á
yfir-borði og í djúpi sjaldan mikill. Vatnið i Golfstraumnum
er saltara ’en vatnið i Pólstraumnum. Ef dregnar eru á
uppdrætti linur gegnum alla staði á yfirborði sævar með
sama saltmegni (isolialinur), takmarkar seltulinan 3,5
Golf-straumsvatn, en sjór með minna salti stafar úr
heimskauts-hafi. þar sem isar bráðna.1) Saltmegnið fyrir norðan land
er þvi nokkuð breytilegt eftir því hve mikil yfirráð
Irminger-straumurinn hefir.
Þar sem sjór gufar upp af fjörusteinum verður oft eftir
livit saltskán á grjótinu, og að því er Gylfaginning segir,
sleikti Auðhum’la salta hrimsteina. I heitum löndum er salti
stundum náð úr sjó með því að veita sjónum i grunnar
gryfjur og láta hann gufa þar upp; i köldum löndum (t. d.
við Hvitahafið) er sjórinn látinn frjósa i svipuðum gryfjum;
is-inn er nærri saltlaus og er tekinn burt, en salt er soðið úr
pæklinum sem eftir verður. Liklega hefir saltsuða verið
framin á svipaðan hátt til forna á íslandi og er hún víða
nefnd i máldögum og gömlum bréfum; þess er getið, að
bændur höfðu alment saltgjörð, kirkjur áttu saltfjörur og
leiguliðar á sævarjörðum áttu að borga eftir jarðir sinar svo
og svo margar vættir af salti, sumstaðar er eftirgjaldið mælt
i saltskjólum og saltbelgjum. Islendingar hafa þá sjálfir
afiað sér þess salts, sem þeir þurftu, iir sjónum, og hafa
Um saltmegni sjóar kringum ísland, sjá M. Knudsen:
Hydro-grafi (Ingolf-Expeditionen I. Kbhavn 1898). H. Tomöe: Om
Salt-holdigheden af Vandet i det norske Nordhav. (Den norske
Nordhavs-Expedition 1876-1878. I, 1880).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
