Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
286
Fl.jót og ár.
flestir yíir mjúkar bergtegundir móberg, þussaberg og
hnull-ungaberg með miliilögum af grágrvti og blágrýti, þeir eiga
þvi mjög hægt með að vinna bergið og jökulárnar færa
því með sér daglega og árlega ákaflega mikið af grjóti,
möl, leir og ieðju, jökulár fylla þvi firði, sem þær renna i,
smátt og smátt með árburði. Fram með jökiunum eru lika
alstaðar viðáttumiklir sandar, sem mestmegnis hafa myndast
af árburði.
Jökulárnar eru langmestar og einkennilegastar sunnan
við Yatnajökul, um sandana renna ótai kvislar, sem altaf
eru að breytast. Af þvi árnar bera svo mikla möl með sér
kvislast þær ákaflega mikið á flatlendi. Nærri
uppsprett-unum við skriðjökiana er halli ánna mestur og straumurinn
harðastur, þar bera þær með sér svo mikið af stórgerðri
möl úr jöklunum og jökulöidunum, að þær ráða eigi við
sinn eigin árburð, þegar landið neðar verður flatara og
straumurinn minni; árnar stifla þvi sjálfa sig með mölinni,
sem þær bera, vatnsmestu kvislarnar brjóta sér þó rás, mæta
nvjum hindrunum, skiftast, sameinast öðrum kvislum, grafa
sér nýja farvegi, kvislast aftur. o. s. fv. Sökum hinnar
stöðugu baráttu vatnsins við árburðinn kvislast
jökui-iækir og jökulár mjög á söndum, flæða stundum yfir og
grafa sér stundum stokka. Mikil jökulfljót breiða sig yfir
stór svæði og eru oft örðug yfirferðar sökum straumhörku.
vatnsmegins og sandbieytu og verður oft að fara i mörgum
krókum yfir þau, til þess að finna brot og velja vöð.1)
Jökulár eru oftast miklu kaldari en bergvötn, hitinn í
Jökulsá á Breiðamerkursandi er t. d. ekki nema 10 C. á
íiytja frá sér árlega, og að þeir geta á löngum tíma miklu til leiðar
komið. Til samanburðar má geta þess, að Justedalsbræen í Noregi,
sem er tíu sinnum minni en Vatnajökull, ber fram á ári 69 þús. ten. m.
af steini, en Vatnajökull ð1/^ millj. ten. m. eða 80 sinnum meii-a.
Vatnajökull er miklu afkastameiri, af því hann liggur á miklu linara
bergi, og er þykkri. A. Helland: Om Jökelelvene og deres Slamgehalt
(Arkiv for Mathematik og Naturvidenskab. Kristiania VII. 1882 bls.
213-232).
1 Sighvatur Árnason: Um auravötn á Islandi (Andvari XIII. 1887,
bls. 226-228).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
