Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
302
302 Fl.jót og ár.
Langstórkostlegust eru þau jökulhlaup. sem orsakast af
eld-gosum, þá bráðna stundum stórir skriðjöklar alt i einu. og
vatnið fossar beljandi um margra mílna breiða sanda, fiytur
með sér stóra fjalljaka, stórgrýti, sand og vikur og eyðir
öllu er fyrir verður. Slík jökulhlaup hafa til forna hvað
eftir annað gjöreytt heilar sveitir sunnan jökla. Af
Öræfa-jökulsgosum hafa nokkrum sinnum hlotist háskaleg
jökul-lilaup, en langtiðust eru hlaupin á Skeiðarársandi, standa
þau i sambandi við gos í Yatnajökli, hjá Grimsvötnum eða
annarsstaðar, hleypur stundum mest austan til niður Skeiðará,
stundum niður Súlu og Núpsvötn Við Kötlugos flóa
stór-gerð hlaup yfir Mýrdalssand og aðalhlaupin hafa einnig þar
tekið ýmsar rásir.1) Norðanlands hefir Jökulsá i Axarfirði
nokkrum sinnum hlaupið og gert mikil spellvirki i
Keldu-hverfi. Það sést viða á fornsögum að jökulár hafa i
forn-öld verið alveg eins miklar einsog nú og hafa haft sama
eðli, til þess mætti færa mörg dæmi; oft hafa jökulár hlaupið
til forna, er viða getið um smáhlaup og svo um stórhlaup
af eldgosum, og það þegar á landnámstið. Alþekt er sagan
um Loðmund á Sólheimum og Þrasa i Skógum, er hleyptu
Jökulsá hver á annan; Hverfisfijót hét til forna Almanna-
r
fljót, en »áðr þat leypi var þat kallat Raptalækr«.2) Arið
1179 er getið um Höfðárhlaup, sem hafði tekið marga bæi
og skemt aðra; Höfðabrekkuland »þótti eitthvert bezt vera,
áðr en Höfðá spilti«.Pess er getið i Sturlungu að hlaup
kom i á þá, er fellur við bæinn á Svinafelli (i Öræfum), og
braut hún akur og tún, en Guðmundur helgi söng yfir henni,
svo hún braut sér nýjan farveg austar um sanda.4) Par er
og getið um hlaup i Lómagnúpsá (Núpsvötnum) o. s. frv.
Vatnsmikil jökulfljót eru sum mjög stutt er þau koma
beint undan stórum skriðjökli, en þau liafa þá oftast langan
aðdraganda i mörgum æðum og stokkum undir, og i jökl-
Um jökulhlaup mun síðar nánar getiö í köflunum um jökla og
tíldfjöll.
2, Landnáma útg. 1848, bls. 250-251, 266.
3i Biskupasögur I, bls. 282-283.
4) Sturlunga Oxf. útg. I. bls. 114—115. Biskupasögur I, bls. 466, 469.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
