Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Breiinisteinsnámur. 247
brennistein frá íslandi og var verzlunin svo arðsöm framan
af, að konungur hafði eitt sinn 6000 rd. ábata af einum
skipsfarmi, og. var brennisteinsverzlunin þá hinn helzti
arður, sem Danir höfðu af Tslandi, en i byrjun 17. aldar
hætti stjórnin sjálf að kaupa og flytja brennistein, enda
fór hann þá mjög að falla i verði og var
brennisteins-námið þvi i minni metum á 17. og 18. öld og fengu þá
ýmsir einkaleyfi til brennisteinsverzlunar1). Gisli
Magnús-son á Hlíðarenda fékk einkaleyfi til brennisteinsnáms 1647
og leitaði hans víða i fjöllum syðra, og löngu seinna (1670)
ætlaði hann jafnvel að fara lestaferð með 33 hesta norður
að Mývatni til þess að sækja brennistein, en fékk hrið á
norðurleið og misti flesta hestana2). Arið 1665 fékk Gabriel
Marselius leyfi til að flytja brennistein frá Islandi og fékst
við það um nokkurt árabil3). Arin 1724—29 höfðu þeir
Fr. Holtzmann og Sechmann leyfi til brennisteinsnáms og
1753 var brennisteinsverk (til hreinsunar) hafið i Krisuvik
og 1761 á Húsavík. en áður hafði brennisteinn verið fluttur
út óhreinsaður4). A árunum 1764—1786 voru að meðaltali
fluttar árlega frá Húsavik 484 tiu fjórðunga vættir af
brennisteini, en 1786—1806 að eins 221 vætt árlega að
meðaltali5). A 19. öld var aðflutningur af óhreinsuðum
brennisteini til Húsavikur langmestur á árunum 1839—41,
að meðaltali á ári, i þessi þrjú ár, 2926 vættir, en á 7
árum. 1836—38 ogl842—45, var meðaltalið að eins 541 vætt6).
t
Hannes Finmson: Um brennusteinsnám og kaupverzlun á
Is-landi í tíð Friðriks annars Danakonungs (Rit lærdómslistafélagsins
XIV. 1784, bls. 1—48). Agæt ritgjörð, mjög fróðleg, um
brennisteins-verzlun á 16. öld. Páll Vídalín: Deo,regi,patriae.bls.223—228,391-392.
2) Landfræðissaga II, bls. 119, 122.
3) Lovsamling for Island I, bls. 295- 298, 313, 326. M. Ketilsson’s
Forordninger III, bls. 118-121, 123, 136. 163. Árb. Esp. VII. bls. 42.
4) Að því er O. Ilencbel segir, fengust 1774 600 vættir af
breins-uðum brennisteini úr 1016 vættum af óhreinsuðum, og til bræðslunnar
gengu 3444 pottar af lýsi. O. Henchel: Underretning om de islandske
Svovlminer. O. Olavii Oecon. Rejse, bls. 729.
5) G. Garlieb: Island riicksichtlich seiner Vulkane o. s. frv.
Frej’-berg 1819, bls. 108-109.
6) Ný Fjelagsrit XII., bls. 53-54..
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
