Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Steinaríki. 817
817
frá Húsafelli i Borgarfirði hefir verið notað i legsteina, sem
þó ekki eru haldgóðir; i Reykjavik hafa mörg hús verið
bygð úr grágryti, meðal annara alþingishúsið.
A undiriendum og i dölum er mikili isaldarleir, en
hann er miklu kalkminni en viðast erlendis, af þvi islenzk
fjöll eru yfirleitt fátæk af því efni; hve góður ieirinn er til
tigulsteinsgjörðar, er enn eigi fallreynt, en liklegt er að
brenna mætti tiguistein hér á landi einsog annarstaðar.
Af kalki er mjög lítið hér á landi, sem nú greindum vér,
i öðrum löndum eru þykk kalklög algeng bæði á fiatlendi
og i fjöllum, en á Islandi hefir aðeins litið eitt af kalki
myndast úr kalkfeldspötum bergtegunda, siast uppleyst i
vatni gegnum klettana, og hefir svo loks sezt i holur og
glufur blágrýtisfjalla. Þegar hið koiasúra kalk er gagnsætt
og táhreint, er það kallað siifurberg, sem siðar mun
getið, en allviða er kr37stalkent kalk, tiltölulega hreint, i
sprungum blágrýtisins; á einstöku stað er gerð þess
korn-ótt, svo þá má kalla það marmara, en alstaðar er svo
litið af honum, þar sem menn vita til, að hann hefir enga
verklega þýðingu. Mesta kalkfúlgan er í Esju, stór
sprungu-fylling i blágrýti, við Djúpagil upp af Mógilsá; þar var
kalknáma nokkur ár; var kalkið flutt til Reykjavikur
og reyndist mjög gott, en námugröfturinn og flutningurinn
var svo kostnaðarsamur, að náman ekki borgaði sig, og
verkið féll niður. A mörgum öðrum stöðum hefir fundist
dálitið af kalki i blágrýtissprungum, t. d. á Skarðsheiði syðra,
á Reynivallahálsi, i Búlandstindi og við Breiðdal eystra, i
Tindastól og víðar.
Eitt af efnunum i íslenzku blágrýti og yfirleitt i flestu
islenzku gosgrjóti er seguljárn (magnetít), það er dreift
innanum hin steinefnin i smáum dökkum dilum; af þessu
t
leiðir að grjót á Islandi er alment mjög járnkynjað og viða
hafa fjöll og klettar áhrif á segulnálina og rugla hana. I
blágrýti og móbergi eru vanalega 10—15°/o af
járnsam-böndum, en járnefnum þessum er svo fyrirkomið i grjótinu,
að þau hafa enga verklega þýðingu; grjótið þyrfti að
inni-halda að minsta kosti tvisvar eða þrisvar sinnum meira
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
