Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
80
Jarðaverit
væru goldnir i peningum eftir almennu gangverði á lielztu
landaurum, sem voru liskur og sauðir, en til að ákveða
verðlagshlutfall landaura og peninga var þá ákveðið að
setja verðlagsskrár.1) Pað komst þó eigi til framkvæmda
fvrr en 1818. Arið 1847 lét Jón Johnsen. assessor i
lands-yfirréttinum, prenta »Jarðatal á Islandi«. sem er hið lang
fullkomnasta rit um islenzkt jarðamat. sem út hefur komið
á prent.2) Jarðatal þetta var samið eftir skýrslum
sýslu-manna, hreppstjóra og presta. eftir hinum eldri jarðabókum.
skýrslum frá rentukammerinu og ýmsum öðrum gögnum.
Bók þessi hefir mikinn fróðleik að geyma. þar eru taldar
allar jarðir á landinu, dýrleiki þeirra, landskuldir og
kú-gildi, ábúendur og eigendur. með margskonar fróðleik öðrum
neðanmáls um eldra mat o. fi. Aftan við er manntal 1801.
1835, 1840 og 1845, búnaðartöflur 1840—1845, lausafjáreign
1835—1839 í hundruðum. seldar Skálholts- og Hólajarðir
með kúgildum og söluverði, konungsjarðir seldar 1760 til
1846, jarðir seldar Hendrik Bjelke höfuðsmanni 1674—1675
o. fi. Samkvæmt tilskipun 27. mai 1848 voru allar jarðir
á Islandi á árunum 1849 til 1850 metnar til peninga; mat
þetta var siðan sent stjórninni, en hún lagði það fyrir
al-þingi 1855 og kaus það þriggja manna nefnd til að
rann-saka og leiðrétta það; nefnd þessi lauk við starfa þenna
um árslokin 1856, og bjó til frumvarp til nýrrar jarðabókar,
sem var lagt fyrir alþingi 1857, en það beiddi nú konung
um, að dýrleiki í hundruðum j’rði settur á sérhverja jörð,
eftir mælikvörðum þeim, sem þingið tiltók.3) F^Tst féll alt
i ljúfa löð með stjórninni og alþingi, en svo kom uppstytta
Lovsamling for Island YII, bls. 693—694.
a) J. Johnsen : Jarðatal á íslandi, með brauðalýsingum, fólkstölu
í hreppum og prestaköllum, ágripi úr búnaðartöflum 1835—1845 og
skýrslum um sölu þjóðjarða á landinu. Kaupmaniiahöfn 1847 (XV
-f-468 bls.).
s) Jarðamat þingnefndarinnar er prentað í Skýrslum um
Lands-hagi á íslandi. Kmh. 1858, I, bls. 620—801. Par eru allar jarðir
metnar á 87,860,8 hundruð, í jarðabókinni 1861 á 86,755,j hdr., í
Jarða-tali Johnsens 1847 á 85,443»/4 hdr. Sbr. Ný Félagsrit XXI, bls. 75—
77; Norðanfari II, bls. 34—36.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
