Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Jarðabækur og jarðamat,
89
Um landaura segir Tómás Sæmundsson 1839:
»Land-aurarnir eru máttarstólpinn undir öllu bjargræði voru; þeir
standa ætíð stöðugir, þegar einn eyrir er lagður á móti
öðrum. án þeirra geta menn sizt verið, þvi á þeim þarf að
halda til lifsins helztu nauðsynja, fæðis og klæðnaðar, og
eftir þeim verður hér á landi jafnan hollast að setja afgjald
og tekjur, laun embættismanna og annað þvilikt.
Peninga-tekjurnar. sem búið er að einskorða til margra ára einu
sinui fyrir öll, og ekki fara eftir þvi. hvað landaurarnir
eru seldir og keyptir á hverju ári, eiga hér á landi illa við
enn sem komið er, allra helzt til sveita. þar sem menn lifa
að mestu leyti eingöngu við það, sem í landinu aflast.
Peningarnir verða ekki brúkaðir til likamlegrar nauðþurftar
manna einsog þeir eru, og þegar fer að liarðna á, verða
þeir svo iburðarfrekir, að með þvi sem eitt árið var
yfir-fljótanlegt, geta menn ekki annað árið fengið hálfar þarfir
sinar. . . . Svo hafa kjör andlegu stéttarinnar verið aumleg
hér á landi á siðustu öldum, að ekki hefur annað haldið
henni við, en að tekjum hennar, svo litlar sem þær eru, er
svo notalega f}*rir komið, að þær verða drjúgari til
fram-dráttar lífinu, og affarasælli. þegar alt er samantekið, allra
helzt þegar fer að harðna á. en kanski hálfu meiri tekjur
að álitum, sem greiddar væru i peningum, og það væri sú
versta breyting. sem prestastéttin gæti orðið fyrir. ef frá
henni væri svift landauratekjunum, en látnir koma peningar
i móti.1) einsog þær gætu álitist vera, og enda þó valin
væru þau árin til að verðleggja landauratekjur. þá þær
voru mestar og mestir fengust fyrir þær peningarnir* .2)
Nú á 20. öld eru orðnar miklar breytingar á öllu þessu. en
’) Nú er þetta framkomið sem kunnugt er. Með lögum um laun
sóknarpresta 16. nóv. 1907 og lögum um sóknagjöld 80. júlí 1909 4og
fleiri lagaákvæðum, beíir hinni fornu kirkjuskipun verið umturnað frá
rótum. Hvort hin íslenzka þjóðkirkja þolir þessa meðferð til
lang-frama, verður framtíðin að skera úr.
2) Tómás Sœmundsson: Um bygging jarða, meðferð og úttektir
í Búnaðarriti Suðuramtsins Húss- og Bústjórnarfélago. Viðey 1839, I,
1. bls. 167—168.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
