Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Nautpeningur 231
ferðamenn áður getað séð stóra nautaflokka, en 1757 sást
þar enginn nautgripur, þvi mikill kvikfénaður hafði fallið
á hörðu árunum, sem þá voru nýlega afstaðin. Hann get-
ur þess einnig, að það só nú orðið altof dýrt fyrir bændur
að ala nautin, úr því svo litið fáist fyrir þau í kaupstað,
kaupmenn vilja eigi gefa meira en 4—5 kúrant dali fyrir
2—3 ára tarf eða uxa.1) Einstöku efnamenn á seinni hluta
t
18. aldar áttu þó töluvert af geldneytum. Olafur
Stephen-sen stiptamtmaður segist oft hafa átt 20 útigangsnaut, sem
eigi þurftu meira fóður en 5 í fjósi og miklu léttara, og
hafi þau að haustinu eigi verið lakari en hin til niðurlags.
Hann reyndi lika að nota naut til áburðar og bar 5 vetra
naut lóttilega 7—8 fjórðunga klyfjar hverju megin hryggjar.
Olafur Stephensen telur það mikinn skaða að slátra
naut-unum of ungum ; því ef nautið er 7—8 vetra »skerst það
með 6 — 7 fjórðungum mörs, kjötið vegur þá 5—6 vættir
og verður miklu feitara; skinnið fullhart vegur 2 fjórðunga
og þar yfir. Aldrei fitnar naut eins vel, meðan það
stend-ur í vexti, sem er til hins 7. árs, og hitt, er fullra 7 eður
8 ára er að aldri«.2) A Austurlandi áttu nokkrir menn
langt fram eftir 18. öld uxa, sem gengu úti sem gaddhestar
og voru sumir járnaðir til aksturs. Sigurður Gunnarsson
prófastur á Hallormsstað segir, að seinustu akneyti á
Aust-urlandi hafi sira Björn Hallason i fingmúla átt um 1770.
Þá var kúm víða beitt úti, þegar hægt var, og 1798 og
1799 gengu tvær kvígur úti i Meðalnesskógi og komu ekki
i hús.3) Pegar sauðfó fækkaði af fjárkláðanum fyrri, fóru
stöku menn að ala upp geldneyti, það gerði t. d. Bogi
’) Ferðabók E. Ól. bls. 52, 190, 524. Magnús Ketilsson lýsir því
í Islandske Maanedstidender (I, 1774, bls. 21—26) bve illa það borgi
sig að ala upp naut og láta þau i kaupstað. Eyrir 5 vetra naut
(með húð og öllu) borguðu kaupmenn þá 6 rd. 5 mk. og 12 sk.
kúr-ant, en kostnaðurinn við að koma þeim upp var eftir reikningi
Magn-úsar sýslumanns að minsta kosti 10 rd. 5 mk. 13 sk.t þó nautin væri
látin ganga úti eins lengi og hægt var. En væru nautin látin standa
í fjósi og fóðruð, var tilkostnaðurinn minst 14 rd. 5 mk. 14 sk.
2) Gl. Eélagsrit 71. bls. 88-90.
3) Ferðabók P. Th. I, bls. 53. Norðanfari XI, 1872, bls. 63-64.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
