Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Tolfte häftet - Kristofer Uppdal. Ein norsk arbeidardiktar. Av Rolv Thesen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Rol v T h e s en
Jesus å smi annan manns pine til gull i
staden for si eiga. Med dette kom han
like-vel ingen veg. Han »tapte rett drygt den
gongen». Men det er alltid djevelens
tak-tikk, at han møter opp kvar gong ei eldsjel
skal smelta om si såre røynsle og si
samvetts-pine til gull.
I diktet »Ved altareiden» møter vi
Kristofer Uppdal sjølv andsynes lidinga. Det
er ein livsrøynd og audmjuk mann vi møter
her. Lite synest han ha vunni i livet. Synda
har han gjort, og straffa har han fått — til
gagns. Det er mest som ei lindring for han
å kjenna straffa, ja liksom for mykje av
det gode, for det er ein nåde å vera verdig
til straff.
Og diktaren står der, ved altareiden, og
takkar for lidinga, for den blåe elden i sjela,
og ropar: »Heilag er kvida!»
Vyrdnad for lidinga er då eit viktig og
sentralt motiv i Kristofer Uppdals dikting.
Pina og kvida er skapande makter. Men så
stor kan lidinga, glødinga, bli at ein held på
å brenne opp. Då kjem skratten, og då er ein
ikkje langt frå døden. Det er denne skratten
ved den ytste grensa som ein møter i
gotikken, i steinandleta i dei gotiske kyrkjene.
I »Kulten» står eit dikt som heiter
»Go-tikk», der denne tankegangen kjem fram,
og like etter eit som heiter »Domkyrkje».
Det siste, som er eit av dei største og mest
sentrale i Kristofer Uppdals lyrikk, kunne
like godt ha bori titelen »Vyrdnad for
lidinga». For her, i Kristofer Uppdals eigen
dom, er det berre det som er skirsla og ekte
og utrøynd som har verd. Her møter ein
si eiga liding, ho stirer på ein frå steinane,
og ho er med i den bøna som ein bed. Her
kjenner ein, midt i pina, den store ro. Og
her blir ein sjølv noko av ei domkyrkje med
kvelv etter kvelv innetter i seg.
I eit forord til »Kulten» har diktaren sagt
litt om verket, om kven »kulten» er. Han
er ein tidlaus og stadlaus religionsforkynnar.
Ein religionsforkynnar i rallarbunad. Han
set ikkje kongen høgre enn rallaren, den
lærde ikkje høgre enn den ulærde. Det er
sjølve mennesket han talar til, han vil få
fram det opphavlege og ekte —
grunn-fjellet — i både seg sjølv og andre.
Så let då diktaren »kulten» forkynne sin
lidingsfylte livsvisdom. Det er livsvisdomen
frå ein som har sétt bak alle ting, og syner
fram alle ting utan stas og svada.
Det er visseleg den naknaste diktsamling
i norsk lyrikk. Og når »kulten» formar sine
fyndord om livet og mennesket, så sit ein
med den kjensla at det er eit slag moderne
Håvamål ein lyder til.
Lett har Kristofer Uppdals dikting aldri
vori. Og månge har han visseleg støytt frå
seg av den grunn. Men han har ikkje kunna
få seg til å skriva populære »juleromanar»
eller »klingende vers».
Til ein annan författar sa han ein gong:
»Bry deg søtten (sjuttan) om kva andre
seier. Ver deg sjølv om det så ber lukt til
til helvete.» Han har vori sta som ein
trønder skal vera. Og ein gong sa han:
»Vinn ein kunstnar full siger med det same,
er han helst ikkje noko nytt, men eitkvart
ein tek farvel med.»
»Kulten», dette mektige lyriske verket i
tre band, som kom ut få månader føre
Kristofer Uppdals 70-årsdag, er ikkje noko
ein tek farvel med. Det er eit verk til å
leita og grava i, og ein vil alltid finna noko
nytt. Det var visseleg dette diktaren Tarjei
Vesaas meinte då han slutta kritikken sin
av dette verket med dei ord, at det er
eggjande og slitsamt og styrkjande som
Jotunheimen.
470
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
