Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
598 tJM ÍSLENZK MANNANÖFN.
629
söguöldinni helzt í ætt Grundarmanna í Svaríaðardal, er töldu
kyn sitt til Herröðar Gautajarls (sjá Svd. 10. k.), og á 12. öld
lifði Karl ábóti Jónsson á fingeyrum, höfundr Sverrissögu, en
nafnið mun samt aldrei hafa orðið algengt meðal vor, og þeir
fáu, er nú heita svo, hafa líklega íiestir verið heitnir eptir
út-lendingum, beinlínis eða óbeinlínis. J>ó er þetta forna nafn
fallegra og þjóðlegra en mörg önuur, sem meira tíðkast hjá oss,
en aldrei ætti að skrifa C í upphaíi þess. J>að er alveg sama
orð og Jcarl (o: karlmaðr), á fþ. Gharal, á þ. Kerl, á fe. ceorl,
og liggr upphaíiega í því orði karlmensku-þýðing, en svo var
það haft í fornöld um meðalstéttina »karla-œttir«. (sjá Rígsþulu)
o: frjálsa bændr og verkmenn, gagnstætt jörlum (hermönnum)
annarsvegar og þrœlum hinsvegar, og loksins fekk orðið »lcarl«
merkinguna gamalmenni (sbr. kvenkynsorðið *kerling<i, sem af
því er dregið), og er sú þýðing nú almennust hjá oss. Af
»Karl«. var aptr dregið Karli, sem finst hér og hvar í
fornrit-um, en er nú lagt niðr, eins og samsettu nöfnin Karlshöfuð og
Karlsefni, sem hafa, ef til vill, verið að eins auknefni í
fyrst-unni (sbr. þoriinnr karlsefni), en orðið síðan aðalnöfn. Hjá
pjóðverjum tíðkuðust líka Karlmann og Karlfrid, og hjá þeim
var Karlsnafnið tíðkað frá alda-öðli1), og hefir breiðzt þaðan
víðsvegar út um lönd (lat. Carolus, sp. Carlos, ít. Carlo, fr. og
e. Charles). Af því eru leidd kvennanöfnin: Carolina (lat.) og
Charlotta (fr.).
80. Kárr var eigi mjög fátítt mannsnafn í fornöld, þótt
það tíðkist nú eigi framar, en algengara var þó Kári, sem
dregið er af sama 3tofni, og finst það enn sumstaðar meðal vor
(enda er það frægt af Njálu). Fáein samsett nöfn endast á
-lcárr, en ekkert þeirra tíðkast nú nema Styrkár(r), sem er þó
mjög sjaldhaft nafn. Um merkinguna í þessum stofni er vandi
að segja, enda eru þessi nöfn einkennileg fyrir Norðrlönd, og
fátt til samanburðar, kann og vera, að hér sé um tvo stofna að
11., Karl mærski Hkr. 409; en gæti þó verið komið af Gautlandi,
eins og ætt Karls liins rauða.
1 Fyrsti þjóðhöfðingi hjá Forn-Frökkum með því nafni mun hafa
verið Karl Martell (f. um 690), en rúmri öld fyr heíir verið uppi
konungr nokkur á Englandi (Mercia), sem Beda nefnir Cearl eða
Ceorl (Mon. li. Br. I. 166), og 851 er nefndr þar Ceorl (jarl, Mon.
h. Kr. I. 346).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
