Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
230
DÓMKIRKJAN Á HÓLU.M
SAFN V
notað hin daglegu föt sin í kirkjunni undir skrúða.
Vitanlega hefði verið mjög óhentugt, ef prestar hefðu
þurft að fara í hempu við hvert tækifæri, en þau voru
mörg, og höfðu þeir þvi sérstakt fat ermalaust og
skó-sitt, sem þeir brugðu sér i utan yfir hversdagsfötin
og var það nefnt
stakkur2,
messufatastakkurs)
messustakkur4) eða
skrýðingarkufl5).
Eru þeir lengi vel framan af opt nefndir i máldögum
og altaf samhliða messufötum, en eftir miðja 15. öld
örsjaldan, og er að siðaskiptunum liður aldrei. Voru
þeir ýmist úr líni eða ullu. T. d. átti Bæjarkirkja i
Borgarfirði kringum 1470 »línstakk undir messuföturn
að hafa og 2 ullstakka«6). Nú kann að þykja
einkenni-legt, að slíkt fat væri úr lini, en til þess liggja þó gildar
ástæður. Auðgefið var það, að ef svörgulslegir stakkar
voru bornir yfir þykkum fötum, hlaut að fara mjög
mikið fyrir þeim, sem bar þau, og var það til mikils
baga, því undirklæðin undir skrúðanum, serkir og
sloppar, svo og messuskrúðinn sjálfur, voru opt mjög
þröng. Og þess eru beint dæmi, að það hafi sakað. Um
Laurentius biskup segir, að hann mátti »ekki sjá að
djáknar hefðu rúma stakka undir messuklæðum og
skrúðum. Svo hið sama skyldi enginn prestur eður
djákni dirfast að hafa kápur undir sloppnum, svo að
þar utan yfir hefðu þeir kantarakápur, segjandi þá rifa
af sér skrúðann, er ofan var togaður um þá« 7). Það var
því von, að þeir, sem vel vildu, reyndu að hafa
stakk-ana úr eins þunnu efni og hægt var, og var lín
ágæt-lega til fallið. Hinir, sem léttúðugir voru, drifu sig i
1) Petta fat þekkist og er notaö enn, sem og afspringur
þess, sem nú er viðhafnarfat preláta og heitir mantellettum
(Caeremoniale episcoporum Lib. III, caput 2, 3). 2) T. d. D. 1-
IV, 104. 3) T. d. D. I. II, 62; víöa hafa afskrifarar lesið
messu-fatastokkur fyrir stakkur, og veldur því skilningsleysi. 4) T. d.
D. I. II, 442. 5) D. I. III, 164. 6) D. I. V, 402. 7) B. S. I, 847.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
