Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
3>JR. 6
í HJALTADAL
377
krossa hefur verið minst að svo miklu leyti sem
gunn-fáninn á upptök sín í þeim. Þeir voru að öllu með
sama frágangi og krossar með undirstöðum, nema hvað
stöngin kom í stað undirstöðu; var optast broddur i
krossinum, sem rekinn var ofan í stöngina. Eru tveir
slikir krossar i þjóðmenjasafni voru1), er annar
kross-mark og hinn róðukross. Nefndur er eitt sinn kross
»með stög« *), sem hlýtur að vera misskript fyrir stöng
og því burðarkross. Sérstök gerð á þessum krossum
tíð-kaðist á Englandi, og sýnist hún — af þvi að
þjóð-menjasafn vort á brot af þremur slikum — og hafa tíðkast
hér á landi. Krossar þessir eru ekki eldri en frá 15.
öld. Til sparnaðar voru þeir svo gerðir, að nota
mátti þá bæði sem altariskrossa og burðarkrossa. Yar
krossinn sjálfur með titt niður úr sér; var hann rekinn
niður i stöng, eða undirstöðu eptir þvi hvort nota skyldi
hann sem burðarkross eða altariskross. Fylgdu honum
líkneskjur af Maríu og Jóhannesi á lausum álmum, er
hafa mátti undir honum’). Nr. 415 i þjóðmenjasafninu,
sem i skránni4) er kallað monstsansfótur, er i raun
réttri stallur undan slíkum krossi. Á nr. 3224 i sama
safni eru álmur með myndum Maríu og Jóhannesar og
Kristsróðu af slikum krossi. Nr. 4404 í safninu er og
slíkur kross, er hann með hinum einkennilega breiða,
stýfða broddi. Eru þessir krossar svo líkir krossunum
hjá Cox6) að það tekur af skarið, og svo líkir innbyrðis,
að þeir hljóta að vera gjörðir á sama tíma, og jafnvel i
sömu smiðju. Með orðatiltækinu kross með líknekjum
gæti vitanlega líka verið átt við sama. Þar eð þeir þó
eru sjaldan nefndir eptir 1400, en hinir krossarnir eru
15. aldar verk, getur það ekki borið sig. Matth.
Þórðar-son álitur krossinn þjóðmenjas. ísl. nr. 788 — og
hlýt-ur það einnig að ná til nr 4499 — geti hafa verið
pro-cessíukross6); dregur hann það af því, að krossinn hef-
1) Nr. 911, 4811. 2) D. I. II, 663. 3) Cox: English church
furniture, bls. 54. Meö myndum. 4) Skýrsla um forngripasafn
íslands II, Kbh. 1874, bls. 31—32 sbr. Pjóðmenjasafn bls. 14. 5)
L’ c. 6) Á. í. F. F. 1914, 34.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
