Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Arne Garborg: Skulereformation - I
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Arne Garborg.
Og er Verdshistoria Kulturhistorie, den aalmenne Kultur
historia, so skulde vel den vera meir til Hovudfag enn
sjølve Latinen kunde bli?
Centralfage er ho, det samlande Utsyne yvi alt som Ætti
hev røynt, arbeidt, lært, tenkt; yvi heile Ætte-Framvokstren.
Alt som er verdt aa vita um og minnast hev Historia i sine
Samlingar; og sjølv er ho Samanhengstraaden gjenom alt:
tolkar Loverne for Vokstren. Historia er for Skulen den
Stomnen, som alle andre Fag er utvaksne av som Greiner;
ut fraa Historia kjem ein naturlegt inn paa kvart eitt av deim,
etterkvart som dei voks fram. Naar Samskulen fær si Verds
historie i Stand, so vil den, tenkjer eg, vise oss dette. Og
daa vil Skulen faa naturlegt Samanheng i Fagkrinsen sin?
Av eit Stykke um «Olika bildningsideal» (Festskr.
S. 10 s. u.) kann ein sjåa, korleis Rektor Lönborg forstend
det Uppfostringskrave som no vert sett til Skulen, og kva
Fyremaal Skulearbeide etter hans Meining til Slutt hev.
Klaart skil han millora den gamle Uppfostringstanken
og den nyare, den, som Samskulen held seg til. Den gamle
hadde sitt Menneskjemynster ferdugt; det var som ein Bunad,
Barne fekk lempe seg inn i, like godt anten han høvde eller
ei; ein skulde maate Kroppen etter Klædi og ikkje Klædi
etter Kroppen. Noko slikt ferdugt Mynster hev Uppfostraren
i våar Tid ikkje. Det han veit er, at Barne hev si Tid i
Vente, og at kvar ny Tid vil ha nye Krav; rimelegt er det
daa, at’ den komande Mannsalderen vil vraka mangt som
me held gjævt, eller vil tolke det um so det vert noko nytt;
aa freiste paa aa binde Barne paa Fyrehand vert i alle Fall
uforsvarlegt. Uppfostraren skal vera Barne til Studnad og
Livd, so det fær vekse sin naturlege Vokster og etterkvart
mognast til aa velja sitt Standpunkt og sitt Arbeid sjølv, nåar
so langt lid. For det nye som kjem vil vera det rette for si
Tid, um det for oss kann synast underlegt, ja urimelegt.
Meir enn ei gamal Grunnsetning hev fenge ny Meining
for oss no; der er t. D. den, at Barne skal vera lydigt. Me
held uppe det Krave. Men tyder det annarleis enn fyrr. Med
«lydigt» meiner me ikkje blindt lydigt; Barne skal lyde sine
Vedkomande som ein vaksen «lyder» sine: han er godvil-
560
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
