Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - VII. Mgławice i słońca
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
163
promienia wynosi około 177000 atmosfer, temperatura zaś
około 71 milionów stopni, to znaczy, 245,000 razy wyższa
jest, niż absolutna temperatura w doświadczeniu Amagata.
Stadyum graniczne będzie osiągnięte wówczas gdy ciśnienie
wyniesie 250 atmosfer 245000 razy t. j. 61 milionów atmo-
sfer. Ale ponieważ ciśnienie to wynosi tylko 177000 atmosfer,
więc nasza mgławica jest jeszcze bardzo daleka od stadyum
rozwoju, w którem zaczyna się ochładzanie. Łatwo obliczyć,
że stanie się to wtedy gdy mgławica skurczy się do objętości
równej mniej więcej trzykrotnej objętości słońca. Zdanie czę-
sto wygłaszane, że może w przyszłości słońce jeszcze wyższą
temperaturę przybierze, zdanie to utrzymać się nie da; słońce
dawno przekroczyło maksimum swojej temperatury i jest teraz
w okresie stygnięcia. Ponieważ obrachowane przez Schustra
temperatury są niewątpliwie znacznie za wysokie więc i osty-
ganie w jeszcze wcześniejszem stadyum rozpocząć się musiało.
Natomiast gwiazdy jak Sirius, których gęstość przypuszczalnie
nie wynosi więcej nad jedną setną gęstości słońca, prawdo-
podobnie znajdują się jeszcze w okresie wzrostu temperatury;
takie gwiazdy znajdują się w warunkach podobnych do tych
jakie obliczyliśmy dla samej masy gazowej.
Jeszcze znacznie większy jest rozmiar mgławic planetar-
nych. Jak niezmiernie wielkie są te ciała niebieskie, widać
stąd, że największa z nich, oznaczona liczbą 5 w katalogu Her-
schel’a blisko gwiazdy B w Wielkiej Niedźwiedzicy, ma śre-
dnicę o kącie łukowym 2,67 sekund. Grdyby ta mgławica była
tak blisko nas jak najbliższa z gwiazd to średnica jej by-
łaby trzy razy większa od średnicy orbity Neptuna. Niewątpli-
wie zaś jest ona kilkaset razy większa. To daje nam pojęcie
o niezmiernem rozrzedzeniu tych utworów. Tam nawet gdzie
mgławica jest najgęstsza, gęstość jej zapewne nie wynosi
więcej nad jedną bilionową gęstości powietrza. W zewnętrz-
nych częściach takich mgławic temperatura musi być bardzo
niską; inaczej nie mogłyby się razem trzymać, dla tego też
tylko wodór i hel znajdują się w tych częściach mgławic.
Tymczasem gęstość i temperatura tych ciał niebieskich
u*
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
