Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Upplysningar og merknader av Olav Midttun
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
i86o, «epokegjørende i den norske folkeoplysnings historie*
(Sars). Den som serleg hev æra for ho, er skulemannen
Ole Hartvig Nissen (1815—74). Me fekk no verkelege
ålmugeskular og ikkje berre ei fyrebuing til konfirmasjonen.
Frams ord um prestane er ikkje heilt rettvise. Prestane
hadde alt frå det 18. hnd. gjort mykje til å fremja
folke-upplysningi og skulestellet; men dei hadde møtt ikkje lite
misskyn og motstand hjå folket, både for kostnaden skuld
og av religiøs fordom. Utetter i 19. hnd. skifte det, etter
kvart som sjølvkjensla og dei politiske kravi voks hjå folket,
og motstandet mot embetsmennene vart meir medvite.
11850-åri hadde det vorte stort liv millom lærarane etter
upp-tak frå Ole Vig 0. a. (sjå merkn. til s. 35), og prestane var
mannjamt mot alle folkelege rørslor. Um gjenomføringi
av den nye lovi skriv yverlærar Raabe: («Norges
folkeskole-væsen i hundrede aar» s. 45): «Den bitre uvilje mot
real-fagene og særlig læseboken vendte sig ikke mindst mot
prestene, der som formænd i skolekommissionene i det
hele hadde et stort og byrdefuldt arbeide med at
gjennem-føre den nye skolelov i kommunene.» Mange stader var
dei eldre lærarane og imot. Forutan um Jensens lesebok
stod striden um Pontoppidans forklåring, «Sandhed til
Gud-frygtighed» (frå 1737) («den doble»), endå dei sume
stader nytta eit «Udtog», «et pedagogisk kors» (Raabe).
* Skolens klager over denne bok blev mere og mere
høi-røstet. I pressen og på lærermøter blev
«forklaringsspørgs-maalet» et av de mest brændende. Presteskapet indtok i
denne i det hele en konservativ holdning.» Dei såg på
ho mest som ei symbolsk bok. Lærarane kløyvde seg i
striden, men «bak dem som holdt paa en forklaring stod
i tæt fylking det kristelige lægfolk». (Raabe s. 48). Striden
varde hundradåret ut. (Sjå elles s. 223). — Side 122.
klokkaramt — Romsdals amt (Møre og Romsdal fylke)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
