Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
11te Januar 1879.
Fedraheimen.
11
du ut av Dori og burtyver Gata, hev du paa
Augneblinken ein Avisgut attmed deg, som strik:
«Her er Morgonavisa di! Full Greida paa Mordet!"
Siig du so inn i ei Gatevagn, so sting strakst eit Par
Avisgutar Hovudetinn i kvar sin Eiide av Vogni og
kappskrik: ,,Full Greida paa Mordet!« Same
Ropet hoyrer du, medan du arbeider um Dagen,
og same Ropet kling i Øyrom dine, naar du gjeng
heimatt um Koelden· Heime i Norig greet Folk,
naar dei hoyrde Tale um eit Mord — det gjekk
so sjeldan paa. Skulde me her graata kvar Gong
me hoyrde um Mord, so fekk me nok inkje annat
gjera enn graata. Men me herdest, maavita, so
at det sistpaa ikkje bit paa os. Me lyt skjemta
og lce like radt, kor uhugnadsleg det lcet umkring
oss. Er det ikkje Mord, dei skrik um, so er det
Bankstuld, Jarnvegsroving, -Valdtekt, Eldsbrune,
Eksplosionar, Skips-Uhende, Samanstoytingar paa
Jarnvegom o. s. fr. Det er inkje aa undrast paa,
um Hagen vert kald og Hjartat hardt hjaa eit
Folk, som lyt hoyra og sjaa paa slikt kvar Dag.
Hjaa dei Norske her i Landet er det ikkje
mange aalmenne Saker, som er uppe. Naar du
hev nemnt ,,5.Brestetcertta,« so hev du nemnt mest
alt. Det er tvo store Ting, deiNorske her i Lan-
det til denne Dag hev strævat med. Det eine er
- aa faa seg Hiis og Heim, Gard og Grunn, det
andre er aa faa seg Prestar, Kyrkjur, Prestegardar
og Presteskular· Daa dei no ikkje hev kunnat
semjast um Læra og Skipnad, men hev deilt seg
« i fire eldre fem Samfund, so hev kvart Samfund
sin Strid med aa ,,overbevise« dei andre um, kor
rangt, ,,grundstyrtende« og ,,sjaelesordærvende« dei
læra, og med aa draga til seg deim, som enno
ikkje hev slegjet seg til nokot Samfund. Denne
Striden fører dei Mann og Mann imillom, i alle
Slags Mate, i Kyrkjebladom sine og i Avisom.
Folket hev doypt Striden med Namnet ,,Preste-
trcetta.«
Daa Staten her ikkje hev nokot med Kyrkja
. og Trui aa gjera, so lyt kvart Soknelag og kvart
Samfund sjølv kosta upp sine Kyrkjur og Preste-
gardar og løna sine Prestar med friviljuge Gaa-
vur« Men du kann aldri tru, for eit cevelegtTjaak
og Gnag og Stræv det er med aa skrapa ihop dei
stakkars Pengarne til desse Ting. Det skal ogso
nokot til! Her i Chicago er det no ei seks-sju norsk-
——«—
T
lutherske Soknelag og Kyrkjur; men eg trur ikkje,
nokor av deim er skuldfri. Den eine skylder fjor-
tan tusund Dalar paa ijrkja si, den andre tolv
tusund, og so burtyver. Deifinn paa mange Slags
Maatar aa faa ihop Pengar paa. J desse Tidom
driva dei paa med Fairs. ·Kvinnurne hev haldet
Symote ein Kveld i kvar Vika mest heile Aaret og
lagat til mange nette Smaating. Naar det so
lid utpaa Hausteti elder Veteren, so lyser dei ut, at
Fair’en skal haldast den og den Vika·
J Kjeldarstova i Kyrkja elder i ein Sal, som
dei leiger seg, hengjer deidaa upp alle desse Smaa-
tingi. Dei gjeng og umkring hjaa Kaupmenn og
Handverkarar og bed um Gaavur til Fair’en. Um
Kvelden opnar dei Dørerne, og Folket er velkomet inn
til aa handla. Dei hev jamtlite Musik elder Song
og til aa draga Folk til seg med. Men det er ikkje
berre med Handelen at dei dreg Pengar ihop.
Dei hev mangfelde Paafund til aa samla Skillingar
med. Gi Gjenta gjeng rundt med ein Pose, som
der er mange Smaating i; kvar Ting er verd ein
Skilling elder tvo. Vil du gjeva 10 Skilling, so
fær du Lov aa stikka Haandi di ned i denne Posen
aa taka ein av deiTing, som eriden. Paa denne
Maaten fcer dei mangein Tiskilling. Burti ei Kraa
hev dei ein »Fiskedam«. Det er ein stor Holk
elder Vinge, og der nedi ligg der ei Mengd av
alle Slags Smaating. Naar du gjev «10 elder 20
Skilling, seer du Lov aa siska upp ein av desse
Smaatingi med ein Stav med ein Krok paa. So
hev dei ,,Postaabneri««· Der kann du skriva kvat
du vil til kven du vil, berre du gjev 10 Skilling
fyr det. So gjeng det nokon rundt i Hopen og
segjer til den og den: Her er Vrev" til deg paa
Posthuset. So lyt han burt aa laysa det —- det
kostar 10 Skilling! So set dei upp ein Spaser-
stokk, som skal gjevast burt til den Manii, som dei
(fyr ei Æra) Vil gjera til ,,Oldermann«! Aa ja,
kven vil no du haoa til Oldermann? Per Olsen.
So kauper du ein Stemmesetel fyr 25 Skilling,
skriv Per Olsen paa denne og kastar 1n ned i ei
Krukka. Er du plentZ paa, at Per Olsen skal faa
9-Era, og ikkje Jon Olsen, som du ikkje likar, so
kauper du 5 elder 10 Setlar· Du gjer Soknelaget
so vel imot med det! So kjem ein annan Mann og
kauper 10 Rayster fyr’n Joii; — so gjeng du bnrt
og tel ein av dine Vener til aa kaupa 10 Royster
fyr ’n Per. Den sidste Kvelden reknar dei Set-
larne. Den, som hev fengjet dei fleste Røyster,
vert utropat til Oldermann (letst som). Men daa
hev dei tent seg 50 Dalar med den Fillestokken·
So hev dei ,,Lotteri« og kauper Setelpaa det elder
det. Ja paa sume Kyrkje-Fairs hev dei Lykke-
hjul og all upptenkjeleg Lokkemat. Gin lyt ogso
gjeva 25 Skjilling syr aa koma inn. Fairen varer
ei Vika· Eit norskt Soknelag her tente isjor yver
800 Dalar med ein slik Fair· Men det er ikkje
berre Kyrkjelag, som held Fair; det er alleslags
,,Selskap" hellest og, slike som Songarlag, norske
Samlag, danske Samlag o. s. s. Soleides hev det
no ei Tid voret Fair kvar Vika, ja tvo elder tri
samstundes· (Meir.)
Eetlillg. 1 ,,Fedrh.«« før ZSZM spor 2, rad
28 stsir: ,,etter,«· Ies: el1er; rad 47: ,,Pre-
stens««, lesPetersz spor 3, rad 29: ,,Kristorde««,
leS: Skriftordsz spor 4, øvst: ,,braud««, 1eS
baad.
Kristimlia, den 10de Januar 1879·
Kriftoscr« Bruntc skriv mykje i Avisur i
det siste Vilet« Han hev skrivet i »Aftenbladet«
(mot Hr. Hartvig Lassen), i ,,IJiorgenbladet«, og i
»Luthersk Kirketidende’«, og no skriv han«i ,,Dag-
bladet« mot den Bokdomaren, som gjenomgjekk
Boki hans der. Det er Von um, at alle desse
Bladstykki kjem ut i Buk-
Arllcidslgyfa. Mange Blad uttalar seg med
Misnogje hver, at Regjeringi har tekjet den Raad
aa avminka den osfentlege Arbeidsdrist i denne
Tid, daa Einskildmannen hev so yverhands vondt
fyr aa hjelpa Arbeidaren· »Kristianssands Stifts-
aois« meiner, at no var nettupp Tidi til aa driva
paa med Jarnvegsbyggjingi, daa baade Arbeids-
løni er laag og Vyrkjet stend i framifraa billeg
Pris. ,,Bergeiis Tidende« segjer, at det ikkje vilde
vera nokot aa segja paa den Raad, Finants-Dept.
og Jndre-Dept. hev tekjet, dersom Straffi raamad
den elder dei Skylduge. Men det gjer ho ikkje.
Arbeidsloysa, som alt syrr er for stor, vertno enno
større til Skade baade fyr Samfundet og Ein-
skildmannen· .
Landcts cldstc Underofsiccr, Stykkjunker
Hans Jakob Gronii i Kristianssand, gjekk ut or
Hertenesta den 31e Decbr.; han hev tent i 59 Aar
og er no 77 Aar gamal. «
1- sq
ho meg Graut. — Nei! eg vil ingen hava med
meg! Gamle Gro er bljug, ho; ho vil ikkje vita
av nokon Trediemann· Ha-ha-ha, Godkveld,
godt Folk!"· —- Han var alt avsynesinni Skogen.
,,Gr me alt komne so langt," sagde Ragna
nokot tryllt, ,,so er det best me snur.«» Ho snudde,
Hauk med. No var han komen gildt uppi det!
Her maatte talast. Men denne Gjenta var ikkje
som andre; Ein kunde ikkje bjoda henne kvat som
hoode; ho var so forunderleg vyrdsleg i si Uskuld
og sin ædle Fagerdom. «
Ragna hjelpte honom. »Han hev so mange
Paafund, Bror min,« sagde ho. ,,Denne Gro er
ei gamal Husmannskjering, som ikkje just hev nokot
godt Ord paa seg; men ho er god til aa fortelja
Eventyr, og dei er Hans glad i. Han skriv dei
Upp og meiner, at dei inneheld all Verdsens Vis-
dom. Der er meir Filosofi i eit einaste Eventyr
enn i heile Monrads Kompendium, segjer han.
Kor hev han lcert det, tru2« —- Hauk sylgde ikkje
heilt med i det ho sagde, sor han tenkte paa andre
Ting; men han svarad paa eitRaam: ,,Romantik,
Frokeni Der er Jngen som trur paa slikt meir-(
»Nei, det vil eg tru,« sagde ho. Hauk maatte
-
prova aa halda Samtalen i Gang ——: ,,Det hev
voret drivet Avgudsdyrkjing med desse «folkelege’
Ting,« sagde han. ,,Naar alt kjem ihop, so er
desse gamle Greidur berre lcegre Former av det,
som sidan hev vakset seg meir fram og klaarnat
seg meir av, og som me no kallar Kultur· Det
Folkelege hev historisk Interesse, liksom naar Ein
ligg og studerar ntdoydde Dyreslag; men aa vilja
reisa det "Folkelege’ til Liv att no er som aa vilja
vekkja uvpatt Mammuthdyret og Mastodonten.
Mummuthdyret var stort og sterkt — lat so vera!
men Mammuthdyret er daudt . . . me fcer finna
oss i det. Me maa liva paa dei Vilkor, som Tidi
byd oss. Og Livet er ikkje laakare no. Det er
mindre stort — kann vera! men det er finare,
klaarare," rikare. Ein Elfkar i vaar Tid drep ingen
Drake og fer ikkje til Nedreheimen fyr aa krevja
»Gamle-Erik etter Skatten; men hans Kjærleik er
likevæl meir verd enn denne gamle, som med all
sin Storleik var arm, tung, raa . . . Held De av
dei gamle Tider, FrzszenZ« — »Nei,« sagde ho
fast; ho forstod at han ikkje heldt av dei. Men
ho vart raudidetsame—: ,,ja, det vil segja..."
sagde ho. ,,De held av dei store Kjempur,« sagde
Hauk med ein halv Smil. Ragna hadde likt dei
store Kjempurz men no totte ho det tok seg faavist
ut. ,,Ja ja,« sagde han, ,,det er naturlegt. Det
store dreg. Og paa Fraastand kann det sjaa vænt
ut. Men tak ein av desse Riddarsmenm slik som
han var; — og eg vaagar, at De likso lite vil
lika honom, som eg vilde lika Dronningiav Saba.«
Ragna tagde; Hauk kjende, at Samtalen gjekk
skakkstyrt, men heldt fram; for her maatte talast.
,,Det er i vaar eigi Tid,« sagde han, .,at me lyt
sjaa oss um etter vaare Ideal, liksom det erivaar
eigi Tid me liver. Det er vaar eigiTid, som krev
vaar Kjærleik, syrdi det er den, som krev vaartAr-
beid. Den, som elskar, maa arbeida; den som ar-
beider, hev Rett til aa elska. — De skynar meg
ikkje?" —— ,,Knapt nok,« sagde Ragna. ,,Det De
her segjer, minner meg sterkt um Bror mins Eventyr-
Visdom . . . og daa er det vael eg, som mistyder
Meiningi.« ,,Hm, kven veit,« sagde Hauk. ,,Ein
kann droyma mange sanne Tankar inn i eitthentyr«
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
