Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
— Fedraheimen.
Eit Blad aat det norslee jolkei.
—.—-p
-——,-——
Kjem ut tvar Lanrdag.
T
— s— —–——.—–
Vris fYr Fjerdnngaaret:
Kr. l,10 (= 33 s) med
Porto og alt. Betaling
fyreaat·
0
urka
Laurdag den 10de April 1880.
l Lysingar kostar 10 Ore
(3 ß) Petitlina, og daa
etter Maateii fyr storre
s . Bolstavar·
Arbeidarsaki ute og heime.
(Jnnsendt.)
1. Fraa Kristiania Arbeidarsamfund.
Ei »Arbeidarsak« i europceisk Thdning hev
enno ikkje det norfke Samfundet magtat aa reisa. Me
veit sullt vel, at Arbeidararne hjaa oss som andre-
stader liver eit Liv i Slit og Armod; men me hev
havt slikt Strcev med Politikken vaar, at me lite
heo tenkt paa dei, og sjalve» hev dei helder ikkje
magtat aa samla seg til aa bera Kravi sine stam-
Dei bur spreidde som Daglonarar hell Sjauarar
rundt i dei smaae Byarne vaare, som ,,Svendar«
hjaa dei einskilde Handverksmeistrarne, hell som
Husmeiin og Jnderftar utyver Landsbygdoi1i; men
i Tal er dei truleg meir fjolgmennte enn alle dei
sjolvstendige Jnnbuarar ihop. « Her i Kristiania, so
mange tusund Arbeidarar som her er, skulde Ein
likevael tru, at dei vilde famla seg -og prøvet aa
arbeida seg meir app, halda fram sin Rett til rikare
Del i Vilkori fyr eit menneskelegt Liv, samraadast
um Boteraader fyr fine Mishove og i det heile
sjaa aa faa fine mange ferskilde Hugmaal og Fore-
maal til aa veksa ihop til ein Saminteresse
Slik ber Arbeidararne i Utlandom seg aat. Men
nei; ikkje eingong her hev me nokot, som kann
likjast ei Arbeidarsak« Jkkje Politikken dessmeir
hev naatt4 Arbeidararne; dei stimer ikkje saman syr
aa krevja Røysterett. Her finnst »Arbeidarsamsund«
i fleire av Bparne vaare, men den Maaten dei er
stellte paagjev sullgod Syning av,« kor det stend
seg med Arbeidarsaki. Kristiania Arbeidarsamfiind
er berre fyr ein Del samansett av Arbeidarar; ein
annan, truleg likso stor Del ao Medleinerne er
sjolvstendige Næringsdrivande, Handelssolk, Hand-
verksmeistrar, Studentar, Lærarar o. s. v., Folk
som stend utanfyr Arbeidarstandet. Og dei Ar-
beidararne, som er med, er truleg dei, som hev
so god Lon, at dei liksom hev komet meir upp
ifraa Standsbrodroin sine og hev sleget meir Lag
med dei Næringsdrivande. Eit flikt Vlandings-
samfund er i seg sjølv godt nok, og til stor Nytte
fyr Medlemerne; men det viser, at me ikkje hev
vunnet fram til aa faa ei Arbeidarsak i Landet.
Det er sannt: i sumt heo Arbeidararne og dei
smaae Næringsdrivande sams Sak (,,fa:lles Inte-
resser«), t. D. naar det gjeld Roysteretten«. Men i
dei store »sosiale« Spursmaal: Dagloni, Rett
fyr Arbeidaren til aa eiga Utvinningi av Arbei-
det, Lengdi av Arbeidsdagen, fri og god Barne-
Upplcering o. s. v., der hev dei ikkje sams Sak,
ja der stend dei jamt i Strid med kvarandre.
Arbeidararne vaare hev enno ikkje tenkt paa aa
skiljasi Sak ut. Liksom ei Blanding av Nærings-
drivande’ og Arbeidarar hjaa oss sæt Namn av
»Arbeidarsamfund,« soleids scer og mange Saker
Namn av,,Arbeidatsspursmaah« som berre vedkjem
Handverksmeistrarne ogkanskje nokre saae vrellonde
Arbeidarar. Men jamsides dette Samroret stend
den store Arbeidarflokken vaar og er reint utanum
baade »Arbeidarsamfund« og »Arbeidarspursmaal;«
kvar Arbeidar gjeng fyr seg utan Samhald med
dei andre, slit fyr Maten og ber paa Armodsdo-
men, so godt og so lengje som han kann. — Slik
paa Lag stend »Arbeidarsaki« her heime.
» Samroret av baade Folk og Fyreinaal kunde
ikkje koma stort klaarare fram iDagen enn det
gjorde under Ordskiftet i Kristiania Arbeidarsam-
fund um Skulesaki no sist. Den hæve Skulestyra-
ren P. Voss hadde nttenkt ein Plan til"ein ,.kom-
munal Middelskule,« som skulde setjast i Samheng
med Folkeskulen her i Byen og fora eit Utval av
dei flinkaste Borni der fram til Middelskuleeksamen
paa 3 Aar og,fyr eit litet Utlegg av Pengar.
Denne Planen vart send til Styret ao Kristiania
Arbeidarsamfiind« til Drofting i Samfundet, til
Stempling som ,,Arbeidarsak«, o·g so skulde han
daa sendast til Kommunestyret· Tanken er fager-.
Middelskiile-Eksa1nen stend no som ein stengjande
Bom millom dei rike og dei ringe i Folket vaart·
Skulepengariie er store, Læretidi lang. Og utan
denne Eksaiiien kjem ingen aat Universitetet, ingen
aat Handelsskulen·« ingen aat dei tekniske Skularne,
ingen aat Telegrasistskulen, ingen aat Krigsskulenz
og naar fo dertil kjem, at denne Eksamen er rek-
nad fyr eiii framifraa Fyreinun fyr alle, kvat Veg
dei so vil frain i Samfundet, so ser me, kor tung
ei Stengsla han er. Dei smaae Næringsdrivande,
Smaahandlararne og ikkje aa snakka um Arbeidar-
arne, lyt halda seg til Aalmugfkulen og er soleids
vel frie fyr aa faa Bomi sine frain i dei »pi·ivili-
gerede Stillinger«’. Ein billeg Middelskule·i Sam-
band med Folkeskulen er disyr ein sann folkeleg
Tanke; der skal ganga lette Vegjer millom dei
ymse Næringsgreiner· og Livsstillingar, i dei euro-
pæiste Samfund like eins som i Amerika.
Men i det Fyredraget, som Skulestyrar Voss
heldt i Kriftiania um Skuletaiikeii sin, var Sam-
roringi av »Arbeidarsak« og Folkesak so sterk, at
Ordi hans-, so gode dei var, ikkje raamad heiltpaa
nokon Kant. Den, som prooar formykje, provar
ingenting· Voss talad um sin Samhug med dei
sosiale Strider og Stroymingar iSamtidi—Tan-
ken paa Arbeidarsaki i Utlandet var vel og uppe
for Hagen hans daa —, og meinte, at ein slikbil-
leg Middelskule maatte vera til mangeslags Gagn
fyr Arbeidarent hjelpa dei beste av Borni hans
fram i betre Stillingar, hell-aa læra dei mykje,
som dei kunde hava Hjelp av som Arbeidarar·
Han talad stendigst um »Arbeidaren«, og honom
skulde han i Grunnen srst nemntl —- Medlemerne
av Arbeidarsamfundet vart rivne med av Fyredra-
get, og fleire av dei talad varmt fyr Planen. Og
alle takkad dei Voss, syrdi han hadde komet Ar-
beidaren i Hag. Sume avsdei talad gripande
um den Trongen, som er etter Kunnskap og Upp-
lysning hjaa Arbeidaren, og um kor naudtrengt
det er, at han vert upplcerd, so at me ikkje skal
verta liggjande reint attanum Utlandet i Handverk
og Jndustri. Men serleg hakad dei seg fast i eit
Ord av Hr. Voss, at denne Middelskulen truleg
med Tidi vilde gjera Gagn fyr Folkeskulen, so
den og kunde dragast paa ei meir praktisk Leid·
Dei gjekkreintlStorm mot Folkeskule-Jnspektøren
og klagad hver, at Borni der berre vart upplcerde
i »Pontoppidan« og ikkje i Ting, som dei kunde
hava Nytte av i Livet, som sramande Maal, Ma-
tematik o. f. b. Ordstyraren hadde mykje Bry med
aa halda dei aat Emnet· Ein av Talararne (ein
Arbeidar) kravde Skular med hog Upplcering og
utan Skulepengar sams fyr alle Born, utan.Skil-
nad millom fatik og rik. —
Hr. Voss vilde hava Skuletanken sin godkjend
som ei Arbeidarsak, og det sæt han truleg og. Um
so hender,» fo er det ikkje fyrste Gongen, at det
vert utsendt Krav i Arbeidarens Namn, som vert
til Bate fyr mange — so nær som fyr Arbeidaren.
Denne nye Middelskulen kjem· og til aa gagna
mange. Men aa kalla honom fyr ei Arbeidarsak,
det er Urett baade mot Planen og mot Arbeida-
ren. Ein tarv ikkje kjenna so«mykje til Kaari aat
denne; men skyna maa Ein lell, at han paa ingen
Maate hev Raad til aa hava Borni fine gangande
3 Aar i Middelskule og betala Pengar til (med
Boker og alt vert det ikkjeso reintingenting); den,
som tener 2 Kr. um Dagen i ein By som denne,
hev Bruk fyr dei til annat· Nei; naar Bornivert
fo pass som ei 12——13 Aar gamle, so treng nok
Heimen dei saart fjolm og um no sume kann faa
vera frie, til dei skal ganga fhr Presten, so er daa
det Høgdi. Men Middelskulen krev baade 14- og
15- og 16- Aars Alderen. Dette vart og upplyst
av ein kunnug Mannz men »Arbeidarsaki« turad
like radt i Ordskistet. (Meir.)
Liksom Kattetc
ikring den varme Grauten gjeng sume av ,,Stats-
mennerne« vaare no og lurer paa Riksraadsaki,
er det sagt. Jkkje vaaga seg framl nei; Gin kunde
brenna seg daa; nei! men kruka og krø«kja, sni-
kja seg rundt ikring paa luskande Labbar, kryla
med Ryggen og rengja med Augo etter den feite
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
