Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.-
Pris for Fjordungaaret Kr. l.ls)
med Porto og alt. Betaling fyreaat·
Gii Mad aat tlei norslie Folket
Lysingar kostar 10 Ore Petitliiia,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
i
— Nd·L 28.
i
l
i
! .
CLaurdagden 10de Juli 1880.
j 4. Aarg.
,Ptæscdent-Val og Politik i Auterika..’
(Framl)ald).
J gamle Dagar vart dei høgste offentlege Til-
litsmenn valde etter Dugleiken; det var »gode
Menn;«« alle kjende deira Grunnsetningar« Fnlgja-
rarne (Partiet) deira hadde politiske Lærdomar
fraa dei, og kunde skjota til dei, naar det høvde.
Slikt kann Eiit ikkje segja um »2lJlaskinpolitikka-
rarne« elder »Seuatorgruppeu« som Ein og
kallar dei. Dei gjeo gode Talar for aa avdoina
Motstandarar, men ikkje for aa sastslaa Grunnset-:
ningar. Dei styrer meir gjenom Manooteriug og
»Partikunster enn ved Loggievings-Arbeid for Lan-
det. Dei bryr sine Modstandarar og loner sine
Fylgjarar. Den politiske Gruuntanken deira er
nærmast det sotn er kjent under Namuet »Mexika-
nisme«, den Grunntauken(!), at Motstandararne er
Skar-va1«, og vil det som er voudt, og bar motarbeidast,
berre fordi dei er Motstandarar. Det var den
Aand, som mest merkie Grants siste Prcesidenttid
(1872——76). Vel aa merkjat ikkje so mykje Graitt
sjolv som hans Hjelpesmenm og hatt hadde ikkje
altid dei beste Metin um seg, anten det no vautad
paa Skarperti elder paa Vilje. Desse Politikkaisiir
kann sjolvsagt ikkje setja seg imot Folkeviljetiz det
kann ingen her, som vil venta Framgang; men
dei prøver aa styra Folkeviljeu slik, at han kan
hjelpa deira sæt-skilde Fyremaal sram med det same.
Og med den Valstikken, me no hen, kaun væk dette
stundom i nokon Mun lukkast. —
Præsideut-Valet gieng ikkje syr seg so en-
defram no som ei Stund, at Medlemerne av Kon-
gresseit »nominerar« elder uppnemner ein Mann
for Folket, som dei vil at dette skal velja paa til
Prtesident. J 1832 heldt for fyrste Gotig dei
ymse Parti sine — som dei kallad det — ,,uatio-
nale Konventionar« (Samstemuur), der Utseudiu-
gar fraa eit vist Parti — t. D. det republikanske
—- dryftad Sakerne og avgjorde, koenPartiet skulde
roysta paa til Præside11t. Der var det,» at Præ-
sideutoalet sidau i Romidi vart aogjort, det vil
daa segsa inuan koart Parti. Det Præfident-E—m-
net, som deri »nalionale Kouventionen« uppnemde,
(nominerad), fekk altid Partiets Royster ved Valet.
J seinare Tid hev Aogjerdi vortet ford tilbake
fraa dei »natiouale Konventiouar« (som gjeld for
eit heilt Parti) og til dei eiuskilde ,,Statskonven-
tionar« a: dei Fyrestemuur, som vert haldne i
· kvar eiuskild Stat; — og endeleg fraa Skalk-kort-
ventionarne til «pri1na1·jes« I: dei Samstemnur, der
Tilheugjarar av Partiet moter frant og kaarar
Utsendingar til Stats-Konventiouarne. Fyre det
rette Prirsident-Valet heo me soleids eit Viil iunan
det einskilde Parti, so dette tamt finna ut kveti
Fleirtalet i Partiet vil hava og so samla seg
mannjamt nm honom.
Her er daa Maskinpolitikkararne nte og skal
stora desse Vali, og etter som det ser ut, so naar
dei- ikkje lite langt. Paa fine »ckiucuses" iMete
av Partiferarar) avtalar dei Framgangsmaatem
ved «tixj«g ok the primaries" o: ved aa faa det
-—-«–.s - -.-—.«««.-x—-««V»—»-» -
-—. —M«»»W«-«J»mäÆ
fyrste Valet frani etter sin Vilje, legg dei Grunn-
laget. Og dersont ikkje nokot annat hjelper, so er
det mange, som ikkje sparar aa bruka Lovnadar
elder Trugsmaal, Pengar· med (som naar t. D.
eiii Arbeidslierre lcet sine Arbeidarar forstaa, at
dersom dei- ikkje røyster paa den og den, so vert
dci sende paa Døri«). Naar so Statskonventio-
nen kjein samau, veit dei Raad til aa saa alle
Utsendingar (Delegatar) til aa rnysta etter sttt
Ynskje, berre dei hev ein nokso liteii Majoritet
(The unit Tale- alle Utsendingar forpliktarseg til
aa reysta paa ein oiss uemd Mann, naar dei
kjein i den »nationale Konventionen«»«). Det er
lett aa skyna, at det trengst aktive Politikkarar
(«valua·l)19 workers") til delte Yrket; og so imi-
kevrde er dei i denne Politikken, at dei mest gjer
Narr ao dei, som vil hava ein sunnare politisk
Mai-al.
D1t spyr kanskje, korleids det kan lena seg
aa driva slik Politikk? Aa jau, dei held seg ska-
deslause, naar dei kjem til Magti. Ein stor Del
ao dei fremste Politikkarar i dei siste 10 Aar er
slike, som hev faret med cctjxing of primaries" og
«1suling of ConventionS« (aii styra Statskonveil- ·
tionarne). Det er Menn sont Roscoe Concling i
New York, Doti Cameron i Wiscousim Logait i
Jlliuois o. fl.
At Folket og Politikkeii skulde oera heiltupp
nydelagde kann Eiii ikkje slutta av dette. Det leet
seg lett forklara likevcel. J rolege Tider som desse
held dei beste seg burte fraa Politikke11; Tidi manar
ikkje Folkets beste Kraft upp· Deii gamle siarti-
stillimz held paa aa loysa seg upp; eit nytt Lcig
dyggjer seg. Det ser ut til aa vera i Vente eit
Umslag i politiske Synsmaatar millom tenkjaude
Menn i Amerika (Slutt i næste No)
Ludvig den sjortaude.
,- - (Slutten).
DenReknskapen Richelien lær etter seg, syner
at deii regelsaste Stats- Jnntekteu var 79 Mill.
Frant«3. Under Ludvig le steig Jnnkonia til
365 Mill. Jkrittg Heloti var endefram Skatt,
t. D. Jnnkome-skatt, Grnnnskatt og »Kopskatt«;
den andre Helvti var indirekte Skakk, t. D. TolL
Aecise,’«) Saltskatt og ymse Slag Paalegg. Men
i desse Tal er ikkje Kostnaden med Jnndrivingi
medreknad» og den gjekk endaa den Gongen upp
til ei so ntruleg Hogd sont 33 -»-. Paa denne
Maaleti vart nær 500 Mill. Frauks lagt ut for
Aaret asv Folket.- Og Adel og Presteskap, dei
rikaste Klassar» som aatte 2le av Jordi i Konge-
riket, leet berre til ein liien Sum av dei direkte
Paalegg· Derimot maatte Folket betala tilPreste-
skapet ikring 150 Mill. Frattks i Tiende og minst
same Summen i andre Avgifter. Endaa oert dei
Lensskattar, som dei serrett-lause (uprivilegerede)
«) Me hev set liknande Ting her i Kristiania med i sei-
uare Tid! Vldst.
«) Toll bysimillom i same Land.
-.–.-«.-«.-.-««—-»M-.-—»— «— «-.-»«-..« –«-»-—.-«.-x , .,—
. skapet.
Klassame attaat alt maatte bera, reknade til 136
Mill. Franks. Alt dette gjev ein samlad Skatt
paa meir enn 900 Mill. Franks fyr Folket; naar
ein minnest, koatEigedom og Jnnkomur var i den
Tid, vil alle Paalegg og Skattar i vaare Dagar
synast som Smaating mot dette. »
Vauban kom med det Forslaget, atGin sknlde
skattleggja dei serrett-havande Klassar jamnt med dei
andre. Men fyr det meste kann Ein ikkje sjaa, at
Ser-Rettarne vekkte nokot stort Misnggje. .Dei
vart endaa funne aa vera naturlege. Sidan var
det just desse sociale og ekonomiske·Ser-Nettar,
som framfyr alt annat avlad Hat tnot Adel og
’Presteskap og gav Revolutionett slik ei nydeleggjande
Magt.
Vaubati reknad den Gongen iFrankrike 250,000
Adelege — ein paa kvar 80 Jlmarar. Endaa Talet «
er ein god Del større enn no, tykkjest det likoel
vera for litet, og rimelegvis er dei Embaettessolk
ikkje medreknade, som anten oart adlade, hell som
sjølve Embcettet gjorde adelege. Mykje meire ulikt
mot no er Talet paa dei, som hvorde til Preste-
Under Henrik 1V reknad dei yoer 600«000
av desse, 1 paa «20 anarar (Munkar og Nonnnr
medreknade). Sidaii var mange Kloster stengde« og
Colbert talde i 1667 berre ?6(3,000 Prestfolk,
» ikring 1 paa 70 Jbuarar; men endaa er dette Talet
5 Gonger større enn det som no er.
Avstandet millom Adel og- Borgarskap var
endaa ovstort. Adelen vart reknad som eit annat.
Slag; ender og Gottg kunde fterke Frambrot av
Storlcete og Ovmod vekkja Uvilje; men den skarpe-
Klasseskilnadeit vart likevcel teken som ein Del av
den gnddomelege Ordning i Verdi. Hertitgartie og
Pairarne heldt seg jamngode med sjølve dei tyske
Riksfyrstar. St. Sinioii kallar Kurfyrsten af
Bayem og deti megtige Hertugen af Saooyen —
fyrr haii lagde seg til Titeleti Konge av Sicilia,
seinare Sardinia — likefram »Hr. von Bayern",
«Hr. vott Savoyeii", etter same Maaten som dei
franske Hertngarne vart nemnde» Fru dei fleste
av desse Stotkarar var iklje Folket hellest til.
Dei saa djupt ned paa endaa dei yngste Embcettes-
folk, dei allmegtige Ministrar« naar det var Tale
um Rangen At Sonen aat ein Minister, som
tilmed var Marquis, vaagad aa tenkja paa Dotteri
av ein Hertug vart berre gjort Narr av.
Men Magti aat Embcettesfolket maatte dei
snart boygja seg sum eudaa um det Gplet var
surt aa bita i. Deii politiske Stilling aat
Aristokratiet vart heiltupp forandrad. Ao dei
megtige Lensherrat·, som syn- kunde raada som
dei vilde i Landet, reisa Herar og uroa heile
Bygdelag, hadde det vortet ein sleikjande Hoffadel.
Hogadelen livde alt Under Ludvig XN mest heilt-
upp i Paris og Versailles» Den lægre Adeleit
vart helst sett inn i Heren. Den franske Adelen
var i det heile ikkje rik, daa mange vart otsdelagde
iBorgarufreden og dei fleste ikkje skynad aa driva
Eigedomarne sine slik som den nye Tidi kravde. Ein
stor Del endga av dei hogaste hadde ikkje stort
annat aa lita paa enn Hosf-Embcette, Guvernerpostar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
