Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Halvdan Koht: Til minne um den amerikanske revolusjonen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Das ist der Weisheit letzter Schluss:
Halvdan Koht.
motstande imot slik bakstrevarsk forvending har reist seg
med styrke og har mange gonger vunne siger. Sjølve mein
inga med dei gamle menneskeretts-krava lever endå friskt i
det amerikanske folke og nyar seg stendigt uppatt.
Men den amerikanske historia syner klårt kor farleg det
er når eit folk blir ståande på revolusjonen sin og læt seg
halde fast av han. Til slutt kann det då bli nøydt til å
vende seg imot sin eigen revolusjon, so sant det vil vinne
fruktene av han. For det største i ein revolusjon er ikkje
at han vinn siger for nye lover som fester dei revolusjonære
krava for ettertida. Det største er at han gjev menneska tru
på nye rettskrav som kann bli ei levande makt i sjelene deira.
Og det som ettertida skal ta i arv ifrå revolusjonen, det er
fyrst og fremst sjølve den revolusjonære viljen. Lever ikkje
den, so har ikkje revolusjonen gieve den ånds-vinningen
han skulde gje, og han fører berre fram til ny trælking.
Henrik Ibsen skreiv ein gong no for 65 år sidan
eit brev som han tykte var so viktigt so han skreiv kladd til
det, det veit eg elles aldri at han brukte. Der skreiv han
um «fridomen» i motsetning til alle dei serskilde «fridomane»,
og det steig som eit rop upp or sjela hans, at det hjelpte
ingen ting med alle slike «fridomar», når ikkje sjølve «fri
domen» var levande i menneska. Fridomen var for han
ikkje noko fikst og ferdigt; tvert imot, det var ei stendig
ny tileigning, noko som ein alltid måtte streve etter og vinne
på nytt : den som stana upp og sa at no hadde han fridomen,
han gav dermed prove for at han hadde mist han.
Det vart ein livstanke for Ibsen dette, og han tok han
ofte uppatt sidan. Han visste ikkje at det var ein gamal
tanke som hadde vakse fram hos mange stridsmenner for
fridomen. Voltaire hadde sagt det same. Karl Marx like
eins. Og for Goethe var det summen av livsrøynsla hans:
Nur der verdient sich Freiheit wie das Leben,
Der täglich sie erobern muss.
Soleis er det med all revolusjon: Her gjeld det ingen
siger ein gong for alle. Etter kvar ein. siger kjem likevel
den stunda at ein må gjere revolusjonen på nytt. Han treng
608
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
