Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
§5
þvert á móti af fjöldamörgum áhrifum, sem vjer höfum enga
með-vitund um; þær athafnir vorar, sem vjer fremjum vísvitandi, eru
runnar af ómeðvita rótum í sálarlífi voru, er myndazt hafa við
áhrif þau, er uppeldi, ættgengi og önnur atvik hafa á hvern mann.
Ef vjer nú virðum nokkru nánar fyrir oss þá eiginleika, er
einkenna einhverja kynkvísl eða þjóð, sjest það skjótt, að eptir
því sem tímar hafa liðið fram, hafa þessir eiginleikar myndazt af
fjölda smááhrifa, af uppeldi og arfi frá forfeðrunum, og að
kyn-kvíslin, þjóðin hefur fengið ákveðna sjereinkunn — mjer liggur
við að segja — sjerstaka sál, sem er sameiginleg öllum
einstakling-um þjóðarinnar, og kemur í ljós í fjölda ómeðvita hugkvæmda og
athafna, sem vjer hyggjum að sprottnar sjeu af frjálsum vilja
vor-um. A hinn bóginn höfum vjer auðvitað einnig sjerstaka
eiginleika, og fremjum athafnir af ásettu ráði og frjálsum vilja, og það
þvi fremur, því betri menntun sem vjer höfum fengið. Hjer
kemur og sama tviskiptingin fram: annars vegar einstaklingarnir, sin á
milli einkar ólíkir, að þvi er menntun og andlegan jproska snertir,
hins vegar múgurinn, kynkvislin, þjóðin með sinum eðlishvötum,
tilhneigingum, og tilfinningum, sem eru svo að segja
sameigin-legar öllum einstaklingum hennar, en koma ekki greinilega i ljós
hjá hvejrum um sig, meðan hann er einn sins liðs. Jafnvel þeir
þeir menn, er sakir sjerstakrar menntunar sinnar og meðfæddra
gáfna standa á hærra stigi andlegs þroska, t. d. listamaðurinn,
vis-indamaðurinn, era varla að nokkrum mun ólíkir hinum öðrum
hluta þjóðarinnar í geðhreyfingum og tilfinningum; skoðanir þeirra
á trúarbrögðum, stjórnmálum, siðkenningum, það sem þeir
að-hyllast eða hafa óbeit á, i stuttu máli allt, sem til tilfinninganna
kemur, stendur sjaldan á hærra stigi, en almennt gjörist hjá þjóðinni.
Það eru nú einmitt þessir almennu eiginleikar, almennu vegna
þess, að flestir skaplegir menn hafa þá á liku stigi, sem gjöra það
að verkum, að fjelagsandi vaknar hjá mönnum, þegar þeir safnast
í hóp. Hinir sjerstöku eiginleikar eða eigindir einstaklinganna
mást af og manngildi þeirra hverfur; hið sjerstaka hverfur fyrir
hinu sameiginlega og nú ráða ómeðvita eigindir lögum og lofum.
Það er einmitt þessi samlagning almennra eiginda, er gjörir
það skiljanlegt, að múgur og margmenni getur aldrei innt af hendi
störf, er meiriháttar vitsmuni þarf til. — Þau úrslit almennra mála,
sem gjörð eru á samkomu atkvæðamikilla manna, er hver
dreg-ur sinn taum, standa ekki að nokkru ráði framar þeim málsúr-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
