Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
109
löggjafarvald, að pær gætu gert breytingar á gildandi landslögum eöa
eða leyft undanpágur frá þeim. Hreppspingin gátu sampykkt ný ákvæði
viðvikjandi hverjum einstökum hrepp og málum hans, ef pessi ákvæði
riðu að engu levti í bága við gildandi landslög; en lengra
náði sampvkktarvald peirra ekki. Hinni gildandi löggjöf gåt enginn
breytt, nema hin eina rjetta löggjafarsamköína, sem til var i landinu,
lögrjettan á alpingi. Þegar pvi svo er að orði kveðið i einni af
fiessum frásögnum, að pað hafi verið »dæmt á samkvátnu af
héraðs-mönunum«, að leyft skyldi að gefa upp gamalmenni og veita enga
björg, pá verður annaðhvort að skýra petta svo, að söguritarinn hafi
hjer hagaö orðum sínum miður nákvæmlega, af pvi hann frá sinu
kristi-lega sjónarmiði hafi ekki getað skilið, aö slikt hefði verið leyfilegt án
sjerstakrar sampykktar, eða pá pannig, aö leyfið hafi ekki haft aðra
pýðingu, en að menn gætu gert pað án pess að menn tækju til pess, án
pess að paö yrði talið peim til hnjóðs, sem gerðu pað, eða án pess að
hinir betur megandi, sem ekki purftu aö grípa til slikra örprifráða,
skyldu hneykslast á pvi, að aðrir gerðu pað. Það er sem sje auðsætt.
að samblendi paö við kristna menn, er stöðugt átti sjer stað, og að pví
er ísland snertir einnig pað, að margir af landnámsmönnunum sjálfir
vóru kristnir, hafði haft pau áhrif, að mannúðarandi kristindómsins hafði,
löngu áður en kristni var i lög tekin, á margan hátt mjög svo lagað
hugsuoarhátt hinna norrænu vikinga, og komið peim til að hætta við
eöa takmarka marga af peim villisiðum, sem áður hafðu tiðkazt lang
um meira peirra á meðal. Pannig er pað tekið fram i einni sögu
(Gunnl. ormst 3. k.) um barnaútburðinn, að pó hann væri fullkomlega
heimilaður að lögum jafnvel fyrstu áratugina eptir að kristni var í lög
tekin, pá hafi mönnum pó pegar i heiðni ávallt pótt pað illa gert að
bera út börn sin, og peir einir vanalega gert pað, »er félitlir váru, en
stóð ómegð mjök til handa«. Pað er pvi fyllilega eðlilegt að hugsa
sjer, að hinn sami hugsunarháttur hafi verið búinn að ryðja sjer til
rúms að pvi er snerti meðferð á ellihrumum gamalmennum, og pað pví
fremur, sem par var um fullorðna menn að ræða, með fullproskaðri
skynsemi, par sem hins vegar mátti svo á lita um börnin, að hinir
ný-fæddu óvitar væru lægri verur, sem ekki gætu átt heimting á sömu
mann-rjettindum og aðrir. Pað er pvi mjög eðlilegt, að menn hafi ekki á
hinum siðasta fjórðungi 10. aldarinnar, einum 20—30 árum áður en
kristni var i lög tekin, beitt pessum mannúðarlausa villisið gegn
hrum-um gamalmennum, pó lögin heimiluðu hann, nema pegar menn
kom-ust i svo miklar kröggur, að allir uröu að viðurkenna, að pað væri
óumflýjanlega nauðsynlegt sakir heilla pjóðfjelagsins. Allar hinar áminnztu
trásagnir bera pað líka með sjer, að sá mannúðarandi, sem lýsir sjer i
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
