Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
153
kom út 1876 (96 bls.), en hið annað á árunum 1879—85 (XX -f- 639
bls.). En í pessi söfn vóru aö eins tekin orð, sem komu fyrir i
bók-um fram að 1700. Þetta nýja, priðja safn, sem komið hefir ut á ár
unum 1890—97, er bæði mest þeirra allra (XIII + 1392 bls.) og aö
pvi leyti líka merkilegast, að pað nær yfir bókmenntir vorar allt fram
á hinn síðasta áratug pessarar aldar, og tílfærir pvi nær eingöngu orð,
sem fyrir koma i bókum eptir 1700. Það er pvi í raun rjettri ný-íslenzk
orðabók. Og á slikri bók var sannarlega pörf, bæði fyrir útlenda og
og innlenda- Allir munu því kunna höf. hina mestu þökk fyrir hana,
og pað pvi fremur, sem bókin er í alla staði svo vel úr garði ger,
sem vænta mátti af honum, sem vafalaust er fróðastur allra núlifandi
manna i tungu vorri. Pað er óbætt að reiða sig á pað, sem i henni
stendur, og hún er því ágæt pað sem hún nær. En ef menn halda, að
með henni sje fengin fullkomin orðabók yfir nýja málið, þá skjátlast
mönnum herfilega. Að svo er ekki, er höf. sjálfum líka fullljóst, pvi
hann tekur það fram með skýrum orðum í formála sinum. I nýja
mál-inu er sægur af orðum, sem sjaldan eða aldrei koma fyrir i bókum, og
af peim eru sárfá i safninu. En pað er ekki nóg með pað, heldur
vantar i safnið mikinn fjölda orða, sem fyrir koma i bókum, og
jafnvel fjölda oröa, sem fyrir koma i sömu ritunum, sem orð eru pó
til-færö ür. Og petta á sjer meira að segja stað með helztu rit vor og
höfunda. Oss hefir reyndar furðað töluvert á pessu, en vjer höfum
fyllilega gengið úr skugga um, að svo er, og skulum vjer nú færa
sönnur á mál vort með nokkrum dæmum. Einn af helztu
nútiðarhöf-undum vorum er óneitanlega Jónas Hallgrimsson, og vjer hyggjum, að
mörgum útlendingi, sem vildi k)-nnast nutíðarbókmenntum vorum, mundi
verða einna fyrst fyrir að lesa »Grasaferðina« hans. (Hann mundi byrja
á lesmálinu á undan kvæðunum). Vjer höfum nú ekki lesið
»Grasa-ferðina« mjög nákvæmlega, en vjer höfum pó fundið mörg orö i henni,
sem vantar i orðasafnið, t. d. anza, bera (sig, e-ö viö), berjamór,
diik-skyrta, dofna, flekkur (um grös), firtast, fifublettur, fara (meö e-ö = hafa
e-ö yfir), härband (= b. úr hári), herma (eptir e-m), hranna, hvarf (fara
á h.), kaf (upp úr miðju k.), kankbrosandi, lalli, meinyröi, muna (e-n um
e-ö), patti, rindi, rósavetlingur, sauma (fyrir, upp um sig), skeiö (= hjalli?),
skýjadrög, skotta, skúfur (um grös), smáhrúga, sólskinsblettur, stóreflis-bjarg,
sotia, stuölaföll, tina (nafnorð), tinupoki, tó (= grastó). Öll pessi orð
vantar i orðasafnið, og ekkert af peim mun heldur koma fyrir i sömu
merkingu i peim eldri orðabókum, sem safnið á að vera viðbætir við,
nema hið síðasttalda (tó) og kannske orðin anza og dofna.
Eitt af vorum allrahelztu ritum eru og »Þjóðsögurnar«. Ur peim
er, eins og vera ber, mikið tilfært i orðasafninu, en pó vantar par sæg
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
