Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
IO
um. En hún var sú, að dómendatalan var 36, en þeim skift í
4 fjórðungsdóma (sem líklega urðu þá til, þ. e. 36-manna
dóm-•stóllinn skiftist í fernt), eða með öðrum orðum: þa5 var ekkert
tillit tekið til fjórða þingsins í Norðlendingafjórðungi við
dómnefn-una — hún var jöfn fyrir alla. Oðru máli var að gegna um
lög-réttuna. Par var ekki slept fjóröa, norðlenzka þinginu, — líklega,
eins og höf. tekur fram, — af því að allir goöar þar þóttust
eiga fullu kröfu til aö veröa lögréttugoöar og hafa krafist þess af
kappi. Hinum hefur þótt þessi krafa áheyrileg og þeir hafa látiö
undan, en með því skilyrði, að hinir þrír fjórðungarnir fengju hver
sína 3 menn á móts við 4. þingið norölenzka, svo að nú uröu 12
menn úr hverjum fjórðungi lögréttugoðar — þeir 9 voru þó ekki
taldir reglulegir goðar. En með þessu móti varð, eins og Ari
segir, jöfn lögréttuskipun úr öllum fjórðungum. Vilhjálmur Finsen
hefur rökstutt þessa skoðun svo snildarlega í riti sínu um
»Fri-statens Institutioner« (1888), aö ég ’er fullkomlega sannfærður um
gildi röksemda hans. Hann hefur þar líka fullkomlega sýnt og
sannað, að það sem Grágás kallar goðorð »full og forn« eru
goð-orðin á tímabilinu 930—65.1 Oröið fom var ekki hægt að hafa
um nokkurt tímaskeið jafneðlilega sem einmitt um elzta tímabiliö.
Það er nú af þessu auðséð, aö það verða fleiri en áður, er
taka þátt í landsstjórn, einkum aö því er löggjöf snertir, og væri
næst að álykta af þessu, að það hefði vakið almenna ánægju, að
öll þingin voru jafnatkvæðarík — þar aö auki voru 9 menn, sem
fengu áhrif á löggjöfina —, án þess að nokkur misti neins í. Pað
er bágt að skilja eða hugsa sér, að nokkur óánægja hafi getað átt
sér stað með þessa tilhögun, enda er það segin-saga, a5 þótt
leitað sé með ljósi, finst aldrei svo mikið sem stafur, hvað þá
heldur meira, af óánægju með liana eða goðavaldiö, hvorki hjá
höfðingjum né alþýðu. Pað er því tómur hugarburður og
tilbún-ingur, þegar höf. gerir ráð fyrir þesskonar óánægju. Og
jafn-rangt er það. þegar hann talar um, a5 þeir 39 goðar, »sem ofan
á urbu« (um 965), hafi haft samtök »um að leggja undir sig
lands-stjórn og héraðsstjórn« (15. bls.). Hér var ekkert undir sig að
1 Það, sem liöf. 42. bls. færir á móti þessu í neðanmálsgrein, er ekki mikils
virði; að skrifarar og redaktorar laganna á 12. öld skrifuðu, eins og þeím var
tam-ast að tala, er auðvitað. Enda er það líka sjálfsagt, að þótt eigi væri
fjórðunga-skipun föst ákveðin fyrir 965, liafa þó þau 12 þing, sem áður voru, alveg svarað
til þeirra, sem skiftust á fjórðungana. Orðatiltækið er því i rauninni rétt.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
