Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
i
Eik sand · ma det tarskc Ham
W
i
T: e d r ah i m en.
»— Men eg tenkjer dei tarv ikkje syta,
me skal komn, um ikkje so braadt!«
— Yttslsz Fjorgibinigfiarxtx—ff—« i » — mähmky - «« M·—«—UN· —Ystzistingsilizrtkolstaksisxsxe
» .’r. , = me - - ’ ·t" , d
-«- 3. Vorko cg«c1k. Vckcxksmg i Laurdag den 19de Januar. LctYMckaictnsaykosichT 1878.
fyreaat. s ; Bokstavar.
sjgukx1· sproglig Henseende) tager sig-af Jndvandrere; i fara aat som Russeii i Polen og Preussen i
Aa Sigurd stend 118—paa Laaven bankak,
og Samtid sek du han stend i Tniiko.r; ——
ho Thorbjnr Bergje saa rau og kvit
som Tyrinaglar i Haussn Sit. i
,,Naa vi’ og meg upp to Thor·b·jør vanke,
og bli saa lei Stande hera banke;
og fæl- og Thorbjør, og kauper Orm-; -
daa kann og vera min eigjen Kar-
Eit venlogt 0uga ho te meg Sende,
daa kring i Dansen eg honar vende;
to Dans og Thorbjtzr støt- Haandi gav-
ho fy·gde Sigurd og bou kjo av.
Eg hav kje Nei-11 to aa gange tone,
naa foer eg Thorbjør,"h"(")··e’i»««·5·53«·is·oniel’
Naa kann dei sJava i Domma glo,
og fælar Sjgurd held seg for goi« —
Um Louiiagskvelloii gjekk Sigurd tu11a,
han gjekk to Skallen og Blakkjen Stullaz
i nye Buksur og b1ank’0 Hatiz
igsznom Smose l) dei Saag han smatt«
Mon fri han Stakkaron inkje konnez — —
saa datt han ne i ei Sildatonne.
Daa Sigurd steig otor Stigjen ne,
han Sto i Sild upp to sine Kne. — —- —-
Um Maondagsmorgonen uti Koven
dei vekkto Sigurd, han 10ut paa Laaven.
Han trekst’ iijor og han trskst’ i Aar-,
naa tok han staen av meg igaar.
løs-und Telnes·
Um Maal- og Sknlctilstand i Finmarki.
11.
Stykket hans N. Hertzberg hev sume andre
gode Maalmanns-Lcerdomar, som me vil draga ut.
Det gjeld um, meiner han, aa faa chenar
og Lappar ,;fornotskad«. Og korleids skal Ein
gjem det? Jau, meiner Hertzberg, Gin skal
læra deim norskt Maall). —— Rett! — Men
liksom Einsornorskar Kocenar og Lappar ved
aa læra deim norskt Maal, soleids trur me Maal-
menn, at Ein fordanskar dei Norske ved aa
læra deim danskt Maal. ·
chenarne lyt no allvist verta fornorskad,
meiner H.; dei hev sjalve flutt inn i Landet, og
so foer dei au sylgja Landsens Skikk. »Det er
uden Exempel, at man saaledes som hos os (i
l) Smog: trong Gjtznomgang millom tvo Hus-
l) Det, som han og Morgenbladsfolket kallar norskt
daa.
andre Lande faar det blive-disses egen Sag at
finde sig tilrette i det fremmede Land,« segjer
Hertzberg Godt! —- :Samleids lcerer me
Maalmenn, at dei Danske, som hev flutt her inn
i Norig, »au lvt sjaa aa verta Norske. Det er ein
sann Tanke det, at i Norig lyt Folk vera
norske. Men det er den Skilen paa dei Dansk-
Norske og paa oss, at dei vil tvinga sin Norsk-
dom inn Paa Folk; men me vil, at Slikt skal
,,gjera seg sjølv« — i Fridom«
Det er, som sagt, helst chenarne, som H.
meiner Landsstyret hev Rett til aa tvinga. Lapp-
arne derimot hev »en vis Ret« til aa krevja Kri-«
stendomskunnskap og onnor naudtrengd Upplysning
i sitt eiget Maal, daa dei er ,,den oprindelige Be-
folkning« deruppe· — Mykje -sannt! — Lika eins
meiner me Maalmenn, at dei Norske og hev",,en
vis Ret« til aa krevja Kristendomskunnskap og
onnor naudtrengd valysning——i sitt eiget Maal,
daadei ·og«——s ·i"Likning«·—m-estei Dansk-Notske —-
er ,,den oprindelige Befolkning« i Landet!
Hr. Gkspeditionschef Hertzberg fortel einstad,
at Nordmennerne hev slik ein ,,eiendommelig Evne«
til aa læra og tala framande Maal. —- Um me
hev nokon serskilt Givnad i det Leitet, veit eg ikkje.
Men at me hev ein serskilt Givnad til aa gloyma
og misfara vaart eiget Maal, —- det veit eg,
dess verre!
111·
Til Slot lyt eg spyrja:
Er det sannt det, at Landsstyret hev Rett
til aa tvinga Norskdomsen sin inn paa Koansolkeh
fyr di um detta Folket sjkilvviljande hev slutt inn
i Landet? — ’
Hr. H. ser ut til aa meina Ja. At han ikkje
endefram tel til aa bruka Vald, kjem berre av, at
han fæler fyr, det kunde eggja Kvænarne upp slik,
at heile ,,Fornorskingi« vart upp i Jnkje,· attaat
di, at det daa kunde henda sumeandre Ting, som
var anten uforsoarlege elder beintsram faarlege.
Men han raar Styret til aa bruka Tvang so
langt som det gjeng an. Gin skal faa upp »Smaa-
barnskular,« som skal taka Borni or Heimen naar
dei er reint smaae; og Ein skal setja inn norske
Lærarar og halda deim under streng Uppsyn, at
dei altid driv hardt paa med Fornorskingsstrcevet,
anten so chenarne griner elder grcet·
Eg likte ikkje aa .lesa um detta. Der er ein
Tev av preussisk-russisk Villmannskap i det, som er
baade stygg og løgleg, stygg i seg sjolv som alt
slikt, og løgleg., naar Ein tenkjer paa detta,,Hauk-
yver-Hare«-Principet, brukt av slikt eit litet armt
Folk som me, som ikkjeeingong hev greidt Spurs-
maalet um vaar eigen Nationalitet.
Og eg hev mine store Tvil um den Retten til
aa brukaMagt mot desse stakkars Framandfolk.
Er ikkje den dansk-norsk-sinmarske Kulturen ·i seg
sjølv so sterk, at han fritt kann draga Kvaensolket
inn under seg, ’so undrast eg, om me ikkje helst
bør lita oss med det som det er. Det er Vit i,
som dei Franske gjorde i Elsass; for dei Franske
hadde ein«Kultur, som drog Framandsolket fritt til
seg. Men det er Villmannskap og- Jnkjefolk aa
Slesvig, endaa um desse chenarne er farande
Fuglar, som paa ein Maate stend rettlause her i
framandt Land, dit dei hev faret fyr den stakkars
Maten.
Du veit, det er Magti som raar. Men naar
Kvænarne hellest lyder Landsens Loger, so skulde
Ein tru, at i eit fritt Land som vaart skulde dei
sjolve kunna raa fyre kvat Maal dei vilde bruka.
Det var altid gildt aa faa »fornorska« dei, for
Folk bør vera norske i Norig. Men Humaniteten
er det fyrste, Norskdomen det andre, — og dess-
utan er det so mange Andre her i Landet, som
ikkje er ,,norske« (i Maalet daa), at her ikkje er
likt til aa vera nokon serleg Grunn til aa hasta
so fcelt nett med chenfolket. Men vaare ,,Dansk·-
norste,« som nok enno hev myket tysk Blod i sine
Aarer, dei veit ao sraa syrr, dei, aa vera inhumane
i slike Spor-Smaal, so det nyttar vist litet aa tala
um Mannamilde med deim. Dei vil vist brnka
seg det vesle dei vinn, baade mot Kocenarne og
mot dei Norske, fyr aa saa sitt Maal og sin
,,Nationalitet« til Herre i detta Landet. Men so
lyt me treysta oss med, at den ,,Nationaliteten,««
som lyt bruka Magti endaa mot so veikt eit Folk
som chenfolket, — den Nationaliteten er nok ikkje
alt so sterk i Grunnen, so han gjer seg breid til.
D1x1.
No. 70,000. ·
Forteljing staa Tyskland, fritt etter Fr. Køck.
11.
»Men Johan!« ropte ho skræmd, og stirde
paa honom med groteleg Sorg i Augom; ,,kann
du tala slikt eit Ord? Hev eg tapt deg so reint,
med di du soleids vil forlata meg?«
»Nei, Maria,« svarad Johan og drog henne
fast inn til seg. ,,Elska deg lyt eg, so lengje eg
liver, og Hjortat mitt kann aldri sleppa deg, fyrr
det sjølv brest. Men just difyre kann eg ikkje
lenger sjaa, at du gjeng her og lid fo vondt, og
folnar burt som ein Skugge av denne daglege Hjar-
tesorg. Difyre gjeng eg, og raar deg sjalv til aa lyda
Foreldri dine, at du kann faa Fred-
kor det no hev seg: eg trur ikkje paa, at det Gift-
armaalet med Thorbeck kjem til aa vara so lengje".
»Cg skulde taka ThorbeckZ« spurde Maria og
reiv seg sraa honom. »Og det raar du meg til,
du som veit, kor den Maanen er meg imotl«
»Eg hev spurt etter um Thorbeck,« sagde Jo-
han, ,,og han skal ikkje vera so leid som han ser-
ut. Tenararne hans segjer han er ein utifraa
snild Mana, endaa um han er nokot stillfarande
og innestengd. Og daa held du det vcel ut —
med honom, tilmed daa han verkeleg ser ut til aa
elska deg. Og som eg hev sagt: der er nokot i
meg, , som segjer, at det ikkje vil vara so lengje·«
» »Og med slikt vil du trøstet deg og meg, og
paa slikt vil du vaaga baade di og mi Lukka?’«
spurde Maria med eit refsande Augnekast.
»Nei, ikkje einast paa det,« svarad Johan.
,,Eg tenkjer og paa det Ordet: ,,Born skal lyda
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
