Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
19de Januar 1878·
Fedraheimen
11
Veg; »er Einkvar lyt vera den Fyrste,« tenkte
Skræddaren; og dermed var Gata i same Blunken
sull av Folk, som alle drog avstad til Gartenau·
Snart var dei der, for det var berre stutt
dit Og —- rett nok! ———der stod Æreporten sram-
syre Huset, hog og staut, røyrd med Kransar av
friskt Laud; øvst uppe var ei Tavla med ein
Rosekrans ikring, og paa den stod det:
Vælkomen, kvar Gjest,
til gledesull Fest!
Ja det var. Stads-! —— Men dei vart no ikkje
standande alt so lengje til aa sjaa og undra paa
den; for i Husdvri stod alt Brudgomen, buen til
Mottak, i fin Frakke og med ein diger Rosekost i
Knappholet; og ut av Huset stod det slik ein hjar-
teleg god Ange av nybrennd Kaifi, at desse Folk,
som var snytte fyr den vanlege Gftasvels-Kaffien
sin, kjende seg reint tyrste og maatte inn, mest
snoggare enn dei sjølv vilde.
Baade vyrdeleg og venleg tok Thorbeck imot
Gjesterne·sine, og det var greidt aa sjaa, at han
var glad med alle deiHelsingarne, som liksom rignde
ned yver honom, (Meir).
Smaapavar.
(Tilsendt).
Fyrst maa eg fortelja, at eg ikkje er Leerar.
Og at eg helder ikkje er Prest, det vil snart
visa seg. "
For det er just um Prestarne, at og her etlar
meg til aa segja eit litet Ord. Jkkje fyr aa eggja
Folk upp. Eg vil helder minna Lesaren um, at
me ikkje maa undrast for mykje, um me sinn, at
Ein og Annan af desse( Folk er framifraa stionakka
og sjolvvisez for eg kjenner Ingen, utan det skulde
vera Lensmannen og Skiparen, som vert soleids
freistad til slike Udygder som Presten. Presteni
ei Landsbygd — ja han veit me er, mest liksom
Kongen sjølv, ,,heilag;« og naar han daa ser detta,
Aar . etter Aar, so maa me osta undrast paa, at
han ikkje er værre. Kvat han skulde vera, kann
du lesa i Sverdrups Kyrkjeblad betre enn eg kann
fortelja det. Helst vil eg raa deg til aa lesa Pre-
sten Schiorn sitt Stykkje.
Men det var um ein annan Prest, eg vilde
fortelja. Han er nyleg komen fraa Nordland.
Kor det hev seg, at dei der skulde verta slike Pa-
var, sorstend eg ikkje, for der skal vera upplyste
Folki Nordland, men denne Presten er ein»Pave,«
det er vist. Gingong hadde han og nokle andre
Menn komet til Lags um eit Umbrigde i Skule-
stellet, som der paa Staden er so vesalt,·at eg
tore ikkje nemna det. Men so, andre Dagen trur
eg det var, kom desse same Folk inn til Presten
og skulde snakka meir um detta og faa nokot fast
avgjort. Daa vilde Presten ikkje hoyra eit Ord
um heile Skulen. Tilflut vart« han so sinnad, at
han trodde i Tilet og meinte paa, at han var van
aa gjera med Skulen som han sjølv vilde, og so-
skulde det vera her og. Folket vart raot forfjam-
sat, og der var endaa ein Gmbcetsmann med, som
bad Presteit orsaka, at dei hadde vaagat seg inn
til honom. — Ja, seg skulde so gjerna orsaka Pre-
sten med det, at han er frelt sinnegalen, — for
eg lid sjølv hardt av den Fel· Men daa laut
Vresten gjera det godt igjen, naar Sinne gjekk
yder; — det lyt eg ofta ·gjera. Presten hev ikkje
gjort detta, som eg veit av.
— Same Presten preikad ein knaldrande Frostdag
ivver tvo Klokketimar, og daa Folket, stive og
valne av Frost, tilslut vilde grava seg ut or Kyrkja,
flaug Presten lika av Stolen og læste ijrkjedori;
— endaa var det daa Sume, som slap ut hi Deri
lel, medan Presten heldt paa med Stordori· Kor
mange Gradar det var, veit eg ikkje; men gruse-
leg kaldt var det-
Ein varm Sumardag, Presten preikad i An-
nekskyrkja, vilde ei Kona faa Uvit og maatte ganga
ut, daa Presten hadde voret so umpass eitpar Ti-
mar paa Stolen; —— han gjere det sjeldan under
tvo Timar. Presten daa av Stolen og ned i Kor-
dori, og vart reint glup paa den, som kunde ganga
ut, naar han preikad· Det var daa Ein, eg trur
det var Ordsoraren, som svarad Presten, at ,,hu
va’ nok rædd’e, hu sko faa Uvit.«
hun have ventet, til hun fik det da," meinte han
Far, og dermed strauk han syr Altaret og til aa
messa, so Sveitten draup av han, — for detvar
herjaleg varnit. ,
Eg kunde sortelja lange Reglur um slik Ferd,
men detta syr denne Gongen. Du vil vael spyrja,
kvat Folk skal gjera med slike, og eg veit daa ikkje
betre Svar enn der er i det Stykkje, eg syrr nemnde,
av Presten Schinrm og so i ei litiBok av Presten
Klaveness um ,,Kyrkjetukt.««" Ho kostar berre 772
sz og er verd sine Pengar. Les den.
Kristilmia, den 18de Januar 1878·
Visestnd ved Arendal. (Brev). Fedraheimen«
hev sunnet Vegen her hit med, og det ser ut til,
at han alt no er voel likt av dei, som han hev
gjort Kjendskap med. —— Øyestad er snaraste aa
kalla ei Sjabygd, og grendsar paa Austkanten mot
Arendals Br). Folket her er mest Bønder, Sjosolk
og Strondbuar. Til Framhjelp av Samferdsla er
myket gjort; drustelege Veger er lagde, og ein
liten Eimbaat gjer kvar Dag fleire Ferder fraa
Arendal til Helle (upp Nidelvi) med Ferdafolk.
Detta er godt fyr mangt, um det enn gjer Sitt
til aa skjemma burt det gamle Folkelivet og Maalet
,,Saa kunde «
vaart med. Stas og Fjas er her stolt av, og det
skal ikkje rart Kvinnfolket til, fyr ho vil heita
,,Dame« og fleer Kjengs paa Nakken og knotar,
og er likso sinnad paa ,,Fedraheimens« Maal som
nokon av dei argaste »Morgenbladsmenn« kann
vera. —— Likevcel kann eg troysta Dykk med, at
her er Maalmenn, gode og sullvarme Maalmenn,
her au, og dei er eg stod paa med fallt Hjarta
vil flokka seg um Fedraheimen, dess meir som me
ser, at dette Blodet gjeng i srilyndt og folkeleg
Leid· Og det set me stor Pris paa her, daa
Maalmennerne paa desse Kantar attaat er sterke
Jaabæksfolk. Men iser vert det nok millom Folke-
hogskulegutarne, at Fedraheimen foer sine beste Folk.
Paa Folkehggskulen hev dei fenget Augo upp fyr,
kor sagert og kraftsullt det norske Maaleti Grunnen
er. — Folkehogskularne trur eg vil fostra baade
gode Nordmenn og gode Samsundsborgarar, som
t. D. duglege Formandskaps- og Thingmannsemne
Dei gode Aandsgaavur, som den norske Vonden
eig, fcer her ei Uppdyrkning, som svarar til Tidar-
kravet, og me skal knapt heretterdags turva bruka
Embcettesmenn til vaare QCrendsveinar paa Thinget,
utan i serlege Tilfelle — Amtsskulen er det og
Mange, som set stvr Lit til, og han lovar sjølv
Lærlingarne sine gilde Visdoms-Tenner. Lat so
vera. Men Amtsskulen er ein Eksamensskule med
Leksur og Kontrol i gamall Stil, og han arbeidar
soleids altid i Eksamens-Otte og med eit annat
Fyremaal enn det, som den frie Folkehagskulen hev
sett seg: Ungdomens Utdaning fyr Livet-
Folkehogskulen hev mange Motstandarar her
som andre Stader, men Vener ogso, og dei vert
fleire medkvart. Og kor kann det anderleids vera?
Folkehggskulen er plantat i Kjærleike, og syr denne
Stormagti, den største av alle, lyt tilslut Folkets
Hjartelag boygja seg. Alt no er sterke Lengslur
vekkte til Liv i mangein Ungdoms Barm, og gjenom
Ungdomen skal med Guds Hjelp Krafterne brjota
seg fram, liksom Flaumen um Vaaren. J lange
Tider hev ein framande Kultur lagt seg som eit
Jslag um Livet vaart og stengt Soli ute. Men
’no stundar det visst mod ljosare Dagar· Fridom-
en vinn alt større og større Magt og vert meir
og meir til Sanning. Og med den veit me visst,
at alt det Gode og Sterke i Livet skal komaupp
og vinna Magt. D. V.
Vøkcr. Fem folkelige foredrag af N-
J· Sørensen. Denne vesle Boki handlar um Fol-
kehogskulen, og vil vera vcelkomi fyr alle dei, som
ynskjer Greida paa Folkehogskuletanken, men ikkje
hev Raad til aa skaffa seg den store Boki hans
Frits Hansen· Ho er godt og greidt skrevi og
lett aa lesa« Ho inneheld: 1. Høiskolen. 2. Den
historiske Skole. 3. Det mundtlige Ord. 4. Al-
mendannelsen. 5· Hjemmet.
er, maa daa vita, at det er ei gomol Vilaetstytta
av Guden Jupiter, som no er gjort til St. Peter
og uppsett i Peterskyrkja· Han er heilt av Bronse,
og det trengst og, for heile Foten er soleides for-
kysst, at det sinst inkje Merke til Tæer ein Gong.
Men i Dag! — korleides er det du ser ut? Ja-
men havas dei klædt Petrus ut med Pavehatt og
Biskopskaapa og sett ein diger Ring paa Fingren
hans. Det skal vel segja so myket som, at han
no heve fenget denne Venedetto til siBrud« Stak-
kars Petrust han ier reint skamsull ut under den
store Huva, som sig ned i Augo paa honom. Og
sjaa Folket, kor det yr kring um honom! Deitrengja
seg sram, Soldatar og Storfolk, gamle Kallar og
lurvutte Kjeringar og silkeklcedde Damer og Smaa-
born. Alle vil dei kyssa honom paa Foten og
leggja Skallen sin upp imot det heilage Bilætet.
Men dei agta vel paa at turka Foten godt med
Lumeturklædet sitt, syrr dei kyssa. Ja er det inkje
merkelegtl Der ligg ein Bonde sraa Kampagnen
og ser med slike gudelskne Augo paa denne svarte
Jupiter og kysser honom Gong etter Gong med
stik Age, at ein kann vera viss um, han meiner
det so vel og er so reinhugad, som det beste Guds-
barnet. Og likavel kann ein inkje annat enn tenkja
naa Heidningen, som kastar seg aa Gruve fyre Av-
gudsbilaetet sitt. Han kann og vera reinhugad
paa si Vis. J Praksis er det inkje stor Skilnad
paa Heidningadom og Kristendom her i Rom, som
fyrr sagt. Det er berre Namni, som er umbroytte.
Jstadensyre Jupiter og Apollo og Venus og alle
dei andre Gudarne hava dei no Kristus og St.
Petrus og St. Augustinus og Madonna og St.
Agata og St. Sesilia, og kvatdei heita alle ihvp·
Kyrkja syllest meir og meir. Der koma Kar-
dinalarne, ein etter ein, i sine illraude Kaapor og
illraude Sokkar og illraude Kollhuvor. JHcelarne
paa deim slett det nokre Tenarar, som letta Kaapa
fraa Golvet· Kardinalarne skrida sram til Koren,
dei nigja og bjzygja seg fyre kvarandrez syre kvat
ny, som kjem, risa dei andre upp. So setja dei
seg i ein Halvkrans i Koren; Tenararne setja seg
med Foterne deira. Ein sersorviten paa alle desse
gamle Andlet og spyr etter Antonelli. Antonelli
er inkje med i Dag, han er sjuk og trotter inkje
godt at sitja ei heil Messaz men eg heve do set
honom, Pavens vonde Vette. Han var gulbleik i
Andletet med skygge Augo, som kunde han inkje
sjaa ein Mann beint i Syni. Han kann gjerna
vera sjuk av alle dei Vaabnner, han sæt-. Er det
eitkvart ilt, som er gjort, og som Folket »mislikar,
strakst heiter det: ,,det er Antonelli, den vonde
Antonellil« Er det eitkvart godt,· so heiter det:
,,det er Paven, den gode, milde Piusl« Det maa
inkjevera hyggelegt at liva paa slik Vis; han heve
visst"og sine tunge Timar» denne Antonelli, og
no er daa ogso han sramgjengen syre sin rette
Domar.
Ellest er dei inkje fagre desse Kardinalarne,
gamle krokutte Kallar, som saag ut, som dei stod
paa sin eigen Gravbakke· — — Hysst der kjem
Paven! »Giv Agt!" Soldatarne retta seg paa
Lina» Kor stilt her vardt. Alle venda Augo sine
mot Koren. Der koma dei med honom, gamle
Pius, han sit i Berestolen sin paa Akslom aat
sine trufaste Tenarar. So detta er daa Paven,
han som med ein Finger kann faa tusund av Kne
til at skjelva og boygja seg, han som let upp og
let atter Himmeldori syre so mange Sjæler, han
som i det nittande Aarhundradet endaa trur seg i
det fjortande og vil byggja upp ein Mur av Van-
kunna, so Borni hans bak denne kann livaso skuld-
laust som i Paradis· Han som sjolv ein Gong
hadde Fridomshug og store Syner, men so rcedda-
dest, daa Gneisten, han hadde kastat ut elder givet
Live, slo ut ein Loge, som vilde tæra altdet gamle;
Pavestolen med kannhenda. Korleides ser han
daa ut denne vidgjetne Pio nono? (Meir).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
