Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
26de Januar 1878.
Fedr·aheimen.
15
mest aldri let vera aa halda Tale fyr Brudfolket,
gjorde-det stutt i Dag og sagde berre upp dei
Spursmaal og Bibelspraak, som hoyrde til sjolve
Vigsla etter Altarboki. Endaa hadde dei ventat,
at hanhadde gjort ein sers gild Tale i Dag;
for dei visste, at han altid hadde gjort av Maria
Kugler, og dertil var detta slikt eit serskiltTilhove,
at her kunde vera mangt eit Ord aa segja til det.
Men Presten berre sullforde Vigsla, som snart var
serdug. Maria svarad hogt og lydt Ja paa sine
Spursmaal. "
Daa Presten hadde lagt av seg Kjolen, gjekk
han burt til Maria, tok Haandi hennar og sagde,
mildt og rørt: ,,Du hev gjort di Skylda som ly-
dugt Barn; no lyt du og gjera di Skylda som Viv.
Den, som gav deg Kraft til det Fyrste, vil visst
ikkje negta deg Hjelp til det sisste, naar Du altid
hev honom fyr Augom og i Hjartat. Med Gleda
hev eg set deg bloma upp alt til no; lat meg faa
same Gleda ao deg heretter· Gud føre og
styrkje degl«
Dermed gjekk han.
Alle stod handsallne; for det var gamall Skikk
der i Buchenhei11i, at Presten altid drygde ei Stund
i Brudlaupet etter Vigslii, til Ære fyr Brurfolket
og Huset. Thorbeck var ikkje kjend paa detta; men
daa Verfaer hans sagde det til honom, sprang
han strakst etter Presten og bad honom um aaikkje
ganga so .snøggt, men vera Brudlaupsgjesten hans
ei Stund. Men Presteit soarad, rolegt og aalvor-
samt: ,,Hr. Thorbeck, kvar Sundag hev Kyrkjeklokka
vaar bedet Dykk til Gjest, men De hev altid for-
smaatt· Idag maa eg faa Lov til aasegja nei, for
eg kann ikkje tru, at eg kann vera nokonvcelkomen
Gjesthjaa Dykk. Lev vælx««
Detta beit litegrand; Thorbeck gjekk inn att,
drog paa Akslom og murrad nokot um »Preste-Ov-
mod« og ,,presteleg Trongsyn,« som havde klent til
Taarerne i Augo aat den bleike Bruri. Dei meste
undrast paa detta; men Thorbeck visste aa taka
det alt fo lett, og baud dei til Bords i so kvate
Ordelag, at det Leide snart var gløymt. Folk vilde
ikkje missa nokot av Brudlaupsgleda fyr Prestens
Skuld, og let Mat og Drikka smaka seg godt.
Maria var tagall og bleik; men Thorbeck var
so kvatleg og kringmcelt, at det var mest underlegt.
Ogs daa Vinet kom, drakk han baade jamt og væl,
liksom han vilde gjeva Vrudlaupsfolket eit godt
Fyredeme, — og dess meir gladvoer vart han, so
det var vandt aa kjenna den gamle saamoelte Thor-
becken att.
Men dei, som ikkje drakk for myket, kunde lett
sjaa, at han ikkje var so glad som han skapte seg-
For sumetider hende det, at han vart sitjande still,
og daa kunde det koma nokot reint Annat yver
honom; Andlitet vart myrkt, Augo glodde ogstirde
ende ut i Lufti, liksom han var paa reint andre
Stader med Tankarne sine. Men so skvatt han
upp att, og slog seg endaa meir lystig enn fyrr.
» Maria saag alt detta væl, og vart jamt still-
are og jamt bleikare. Med ein Gong reis ho-
upp og gjekk ut or Stova. Folk meinte, Bruri
vilde berre ut og visa seg i Tenarstova, som Skik-»
ken var. Men ho kom ikkje attende, og daa dei
spurde Brudgomen, svarad han. at ho hadde kjent
seg klen heile Dagen, so no laut ho kvila; dei fekk
orsaka detta, og ikkje bry seg vidare um det. Det
gjorde dei daa ikkje helder, dei slestalle; og daa
den sidste Brudlaupsgjesten endeleg tok paa Heim-
vegen, spratt det alt ein ny Dag. (Meir).
Kkistiallia, den 25de Januar 1878.
Tbingct kjem snart, og vcelkomet skaldet vera.
Me er altid glade med aa faa denne Samling av
Landsens likaste Menn her inn, helst naar me
veit, at dei fleste av deim er srilyndte og folkelege
Menn, som gjerna er med i Alt, som kann vera
gagnlegt og godt fyr Folket vaart.
Thinget hev, i Aar som vanlegt, ymse Spurs-
maalaa greida. Av desse er vælSkattespursmaal-
et det, som vil gjeva mest Vase· Men um detta
hev me fortalt sumt fyrr, so me skal ikkje draga
det fram denne Gongen.
Ei av dei Saker, som Thing og Landsstyre
jamt maa tenkja paa og hava uppe, er Upplys-
ningssaki. Det er ikkje tenkjande paa eit helse-
samt Riksliv og Folkeliv utan god og jamn Upp-
lysiiing, det er nokot som Alle no veit. Thinget
hev og alt gjort myket i denne Vegen· Det hev
ofratPengar i Mengdetal fyr aa saa eit godt Sku-
leverk. Og det hev Thinget gjort Rett i. Men
naar me vil spyrja etter Frukti av det som her
er gjort, so veit me og, dessverre, at den enno
ikkje paa nokon Maate jamnaritpp korkje Pengarne
elder Strævet. Me talar her um Landsbygderne·
Kunnskapen hev ikkje vakset nokot vidare etter det
Ein skulde tru. Væl er det sleire, som kann »lesa,
skriva og rekna« enn det var syrr. Men dei, som
brukar si Lesekunst til aa samla gagnleg Kunn-
skap, og dei som kann gjera nokot Gagn av
Skrivekunsti si, er meir enn for saae. Den Kunnska-
pen, som Aalmugeskulen tygginn i Folk, er det lik-
som ikkje nokon Drygsel i: han rek ut att, og vek-
kjer sjeldan nokon Hug til aa læra meir, elder no-
kor Gleda i Kunnskap og Upplysning. So gjeng
Snart yl og tyt det og kvin ikring deg, som heile
Helvite med alle Rædslor var sloppet laust, og so
sig det atter burt so mjukt og mildt og smjugande
som ljose Draumar. Det er, som du sundslegen
sig i Golvet og so verd lyst til Himmels i ein
Gong. Tonarne renna ihop som Bekkjer, snart er
det Vassem som bryt seg fram lik den breide Strauni-
en, snart Sopranen, og so sikla alle dei andre
Samljod med denne eine store Straumen som Elv-
arsus til Fosseduren. Snart er det Einsong,
snart Tvi- og Trisong og so Samsong med 8,
stundom 16, serskilde Royster· Og høyr for under-
lege Tonart Dei er granne som Kvenderoyster men
fulle og sterke som Mansroyster, inkje kvellande men
liksom innhole· Det er dei pavelege Gjeldingarne,
som syngja· Kvende kann inkje Paven taka i Te-
nesta til den embaettelege Gudstenesta, men Kven-
deroysti treng han um til dei store Korarne. So
spotta dei Gud syre Kunsti si Skuld; dei skamsara "
Mannsstapnaden og skapa desse ulukkelege Skjep-
nor, som ganga til Spott og Spe syre kvar Mann.
Og Kyrkja set Jnnsekt paa denne skamlause, una-
turlege Gjerdi ved at taka desse Folk i si Tenesta
og bitala deim høgt» Paven segjest mislika det,
men han meinkar oet inkje, og Prestarne uppmoda
dei stakkars oankunnige Foreldre og lova deim Vel-
signing fraa Madvnna·
Paven heve byrjat messa· Han heve god
Royst so gamall han er, det ljomar i ijrkja·
Og no er daa den store Stundi komi, Teiknet verd
givet, og —— bum — der small den store Kanona
paa Engelsborg (Festningi der), Floret fall av
Kransen øvst uppe i Korveggen, og ein saag Bene-
detto i sin brune Munkekyrtel sviva med utbreidde
Armar paa ei Ljossky. Og no tok dei til at syngja
Lovsongar, medan Kanonorna paa Cngelsborg gav
Skot paa Skot« Ute paa Kyrkjemuren slagsad det
eit stort Flagd, og der sveiv Heilagmennet millom
raudleitte Basunenglar, medan Folket, som urde
paa Plassen, glaapte og lyfte Fagnadrop.
Men me vil inkje standa her og glaapa lett-
ger, lat oss ganga ein Stad, der Livet moter ein
med større Aalvora. JKyrkja Gesij Bambino skal
ei ung Gjenta verda vigd til Nonna. Klokka er
yver tio, og me venta paa·Kardinalen, som skal
gjera Tenesta i Dag. Der kjem han i si raude
Kaapa og raude Kollhuva. Han bgygjer Knesyre
Altaret paa ein raud Kodde, som ligg framsyre eit
raudt Knefall. Han ser ut som ein snild, gamall
Tutling denne Kardinalen, men Vyrdnad heve han
inkje med seg. Fatige Folk er glade i honom for
han er godgjerande· No taka Klokkorna til at
ringja, Orglet spilar, og inn kjem den unge Gjenta,
som livande vil grava seg ned. Farvel Foreldre,
Systkjen, Sol, Sumar, Engjer med raude Blomar,
alt — alt — no skal eg aldri sjaa dykk meir! —-
. fyr det som heiter Aands- elder Tankeliv.
daa Folkelivet helder ikkje stort fram. Det er litet
korkjes rikare, sriare elder betre enn det var syrr,
daa »Umgangsskulen« hadde Magti. Ja sumestad-
er finn Ein, at det helder sig atterut, med di at
det raae Matstrcev vinn meir og meir Magt, og
dertil anten raa Njoting og Saml, elderso ei
sjuk og sur pietistisk«Gudsdyrkjing, som ligg i Strid
mod alt Godt og Friskt i Mannalivet og disyre
avlar meir Vandt enn Godt-
Det er soleids greidt nok, at me enno ikkje
kann slaa oss til Ro med det som er gjort. Krevja
meir Pengehjelp til Skulen er ikkje Meiningi,
um enn Lærarløni altid er ein Ting, som er verd
aa hava i Tanken, daa aandsfriske og sterke Lee-
rarar er det syrste Vilkoret fyr all god Skole-
Meii her maa fyrst og fremst arbeidast til,» at
Upplysningi kann verta spreidd paa ein slik Munte,
at ho vert meir livande liksom, fær meir Magt
i Folkelivet og gjev meirSans fyr dei Ting, som
er »høgre« enn Matfatet og meir ,,lystande« enn
Brennevinsdunkm Skulen maa verta stellt slik,
at Samfundet kann faa meir G agn av dei mange
hundrad Tusund, som det ofrar fyr Folkenpplys-
ningi. Her stend sumt att aa gjera, som maa
verta gjort, og det ,,syrst best.« Og det vert nok
Thinget, som fcer taka i,u1n det skal munax
for dei, som væl var næraste til aa gjera det, dei
let det visst vera, so lengje dei berre kann.
Kunnskapen maa berast fram paa ein slik Magte,
at kvar Mann fullt og lett kann fata honom, eigna
honom til seg, gleda seg i honom, og faa Sm ak
Lær-
domen maa verta nokot meir enn Bokverk og Knot,
verta nokot naturlegt og heimslegt, ikkje ein
,,honet Ambition.« Skulen maa berre vera ei Ut-
vidking av Heimen. Han maa tala og sortelja
paa same Maaten som Heimen, berre sortelja no-
kot meir, som daa dei Smaae kann bera med
seg heimatt til sams Gleda og Hyggje. Med eit
Ord: Skulen maa kasta all sramandsleg
Svip og verta fullt heimsleg Det er
Kravet no.
3 Folk hev vortct inncbreude i eit Hus
i Drammen. 4 fekk redda seg ut, men vart stygt
skadde· — Paa Veslehamar og var det nyst ein
Barnsunge, som doyde av Vrandsaar.
Korleides ser ho ut? Andletet— er som hogget
i Stein bleikt, kaldt. Det er eit ægt Romarand-
let, runde, brunleitte Kinner, svarte Augo og ko-
lande svart Haar. Ho ser mest ut til at vera 30
Aar, og ho skal inkje vera meir enn 22. Kvat
skal Orsaki vera til at ho soleides vil kasta seg
vng Er ho fatig og einsleg? er ho ulukkeleg?
Ho skal vera rik, segja dei, hava det godt i alle
Maatar· Ho heve havt mange Tilbod fraa mæte
Folk, —- men nei, ho vil vera Nonna. Det heve
ho ynskt, fraa ho var liti· Ho heve tvo Syster,
som ogso vil vera Noniior, naar dei veksa til.
Er det inkje underlegt? Foreldri liva inkje lenger,
so ho kann taada seg ·sjølv. Ho er klædd som
Brud i kvit Silkekjole med Brudeslør og Hovudlad
(Diadem) med dyrlege Steinar i. Paa Bringa og
kring Armarne heve ho Kedjor og Ringar av Gall.
Ho boygjer fyrst Kne framsyre eit Altar og bed
stilt, so gjeng ho gjenoin Knefallet og inn i Altar-
ringen og set seg ned i ein Ryggstol, som er sett
framsyre henne. Atmed henne sit Prineipessa Tor-
lonia, ei fornæm, fin Dame i skraavande Silkekjole
med langt Drags. Paa eit litet Bord atmed Al-
taret liggja hennar Nonneklcede, den svarte Kjolen
og det kvite Livet, Krossen, Rosekransen og so —
ei Vaksdokka i berre Skjyrta med stort, gult, krul-
lat Haar, nettupp slike Lindeborn, som dei selja i
Budom hjaa oss til Barneleikor. (Meir).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
