Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
80te Marts 1878.
Fedraheis-men.
51
av Tankar, som ikkje sekk Ord. Ofta tenkte ho
paa aa flytja fraa Prestgarden. Men det vart
aldri av. Desse store blanke Augo hans drog
henne-, ho kom liksom meir og meir under hans
Magt og kunde ikkje koma seg til aa reisa fraa
han. Ein Kveld hepte det, at dei var aaleine.
Daa talad han til henne; ho vart rædd, ho skalv,
men ho var som magtstoli og svarad ja mest utan
ho visste det. Sidan var dei ofta i Lag· Daa
det leid utpaa Hansten, meinte Folk dei saag, at
Sigrid var sremmeleg; detta lagde ny Skam yver
Aasijrn. Han kaupte Hegglidgarden øvst i Da-
len, der han fekk bu langt ifraa Folk; so heldt
han Brudlaup og slutte derupp med Sigrid. Ei
Tid etter aatte ho Barn; dpydde so. Guten vart
heitande Leiv. Gamle Folk spaadde denne Guten
ein laak Lagnad. ,,For han er av laak 2Ett,"
sagde dei, »og tek Skam i Arv etter baade Faeren
og Moeri.«
111.
Aasbjorn feste seg ein Dreng; det var og ein
Utbygding, for der i Dalen vilde Jngen tena hjaa
SvartesAasbjorn. Han feste seg- ei Gjenta og;
ho var helder gomol og heitte Gro. Leio vaks
upp millom desse Folk og Faeren. Drengen heitte
Hans og var ein tungvoren og myrk Kar. Han
var glup til aa arbeida· Men bilimillom strauk
han avstad og var burte i tvo tri Dagar; naar
han daa kom heim, var han sull· Han var stygg
i Fylla, vill og vond. Han staakad og skreik, slog
sund alt han kunde, og vilde alstodt slaast med
Husbonden sin. ,,Du Skarven, Svar-te-Aasbjiiirn,«
sagde han, ,,du er Son av ein Tjuv, og Tjuv er du
sjolv; Sonen din er ein Lausunge; — vil du
slaast, so· kann du koma; her skal du saa det som
du ærleg heo fortentl« — Daa heiv Aasijrn
han ut og let han ganga og tulla ute, til han
vart fastande. Men slikt laut Leiv hvyra og sjaa
paa det fyrste han vart so stor, Han skynad det
væl ikkje so grannt; men at det var nokot styggt
og vondt, det kjende han. Tidleg kom til han aa tenkja
og grubla, so han paa ein Maate vakt vaksen
lengje fyre Tidi.
Daa Leiv var tie Aar, kom han paa Skulen.
Fyrste Dagen kom han graatande heim. Faeren
kvitnad, daa han saag det, og spurde, kvat som var
tids. ,,Dei gjorde Narr av meg og kallad meg
Fautunge,« sagde Leiv. Aasbjrirn tok paa seg og
strauk aostad og talad med Læraren. Daa smaug
Leiv ut til Hans, som var paa Laaven og stelte
med ein Slede. ,,No Karl hev du graatet?«spurde
Hans. Leiv svarad ikkje større. ,,Kor likte du
deg paa Skulen daa?« spurde Hans. ,,Eg kjem
der ikkje meir,«« sagde Leiv.« ,,Hm! nei — nei,"
svarad Hans og gav seg til aa blistra.
— — ,,Hans?« — ,,No ?’« —— ,,E-r eg on-
norleids eg enn andre sGutar?«’ — ,,Kor kjem du
paa det, Tosken?« —— »Dei gjorde ikkje Narr av
dei andre.« — »Haa haal« ropte Hans, ,,er det
alt komet so langt, so er det best du foer vita Resten
au.« Dermed sette Hans seg til og sortalde alt
det han visste um Faer hans og Moer hans. Og
han gjorde detta.med slik ei Gleda, at Leiv vart
rædd han. Tilslut sagde Hans: ,,Hugs paa det,
Far, at du er av ei laak Ættl Og det vil segja
so mykje som at du er dømd til aa ganga som
eit Rek og ein Folkestygg i all di Tid, so at du
aldri vert korkje glad elder sæl her i Verdi. Haa-
haa-haa-haa! men du kann hugga deg med
at du er ikkje aaleine um slikt; og er du klok,
so tek du Verdi so som ho tek deg.« —- Leiv gjekk
inn, sette seg i Omnskraai og gret. Han skynad
enno ikkje rett det han hadde høyrt; men det lagde
seg syr Bringa hans som ei stor Frelax han visste
ikkje annat aa taka til enn Graaten. Men Hans
·strauk av Garde paa Drykkjetur.
Aasbjarn kom heim og hadde talat ved Læra-
ren. ,,No kann du tryggt ganga paa Skulen att,-
sagde han; »no vaagar Jngen aa uroa deg.«
Leiv heldt paa og gret· Tilslut spurde Aasbjørn
han ut og sekk vita det som Hans hadde fortalt
han. Same Kvelden strauk han avstad etter Hans.
Det mottest paa ein Plass lenger nede i Bygdi.
Daa tok Aasijrn Hans og julad han slik upp,
at han vart liggjande etter det i lang Tid. ,,Og
vil du hava meir," sagde Aasbjarn, ,,so vaaga
deg berre ein einaste Gang upp til Hegglid att,
so skal du faa Resten·« Dei sagde, kat. Aasbjarn
var reint kvit av .S«inne, daa han sagde detta. —·—«
Hans kom aldri meir til Hegglid, som .rimelegtvar.
Fraa den Tid lagde Aasijrn seg etter aa
ala upp Hat hjaa Guten mot Bygdesolket. ,,Det
er Skarvepakk alt ihop« sagde han, ,,sulle av Svik
og Lygn og Rataskap, men sjølvgode og kaute so.
det er ei Spott. ·Eg er Utbygding, og so hev dei
lagt meg syr Hat; so vildei gjera med deg og. Men
bry deg ikkje. Gakk dus paa Skolen du, og er det
ein som vaagar so mykje som aa draga paa Nosi
aat deg, so —- bruk Neven, til han gjev godt!«
Leiv gjorde so, og daa han var uvanleg sterk syr
sin Alder, vart dei snart rædde han. Men Leiv
kjende likevcel altid, at han stod utanfyr alt godt
Lag i Skolen, og at han aldri var halden syr aa
vera av same Slaget som dei hine.
Aasbjarn feste ein ny Dreng-; han heitte Lars.
Det var ein godsleg og lettlivad Kar, som Leiv
snart kom til aa lika, og det var syrste Gongen,
at Leiv var glad i nokon. Lars sortalde han Sogur
og Eventyr og lærde han upp til aa dansa Hal-
ling og andre slike Dansar; — ,,sor naar du skal
av og fria, maa du kunna snu paa deg, Gut!«
sagde Lars.
men dansad gjorde dei, og Leiv var utruleg lettnaem·
Hellest vilde Lars altid gjernasnakka um Gjenturne,
og ao han lærde Leiv ymse Ting, som det gjerna
kunde drygt med. Men han fekk og hoyra Ting,
som gjorde han godt. Ein Gong —- Leiv var vcel so
paa Lag trettan Aar — slog han paa det som
Hans hadde sagt um ,,Ætti,« og som altid laag
under og brann hjaa Guten, um han enn syntest
vera glad. ,,Pytt!« sagde Lars. »Laak Ættl ——
Far til Amerika, du, og ten deg rik, og naar du
so kjem heim att, kann du gjerna fyr den Skuld
fara stad og bidla etter Alvhild fraa Dale!" ——
(Meir.)
Kristimlia, den 29de Marts 1878.
Rikslaanssaki hev det voret eit forfælande
Staak um i mest alle Blad. Og dei fleste finn
ut, at det som er gjort, er so reint burtiveggjerne
galet. Underlegt nok, at desse vise Blad ikkje
kom med all den Visdomen sin fyrr, daa det var
Tid til det. At dei ikkje las upp syr Thinget og
Jarnvegsnemndi og Budgetnemdi og alle ihop syrr
Saki kom syre, so Folk kunde visst, korleids dei
skulde faret aat! Men nei, heile Visdomen kom
—— etterpaa. So fcer dei og sinna seg i, at Folk
ikkje trur stort paa den Gtterpaa-Klokskapen. Dei
seer finna seg i, at det er dei som meiner, at det
som er gjort, er likso godt, ja betre, enn alt
som desso kloke Blad kunde ha funnet paa. Slikt
Braak som dei no held, skrcemer visst ikkje mange.
Eit Blad hev sett fram den Tanken, at me
skulde konvertera vaare gamle Rikslaan, d. e.
stvypa dei um fraa stutte til lange, attaat me tok
det nye Rikslaanet paa so lange Skilord som det
var Raad aa saa. Dei Laani, me no hev,
skal betalast paa ei Tid av 30 Aar og derikring;
no skulde dei skipast um, so dei vart paa 60 Aar
elder endaa lenger. Dermed vart det mindre aa
betala i Avdrag syr kvart Aar, og det vilde letta
paa Utgifterne. Men det er nok ikkje alle, som
hev havt Hug paa desse ,,tabu1æ novai.·· Beda
Laangjevararne um aa stoypa stutt gamall Skuld
um til lang, meiner Sume ikkje vilde vera korkje
sin elder gagnleg Finantspolitik. Men skulde me
paa eingong gjera eit nytt langt Laan, og med det
greida den gamle Skuldi, so vart nok ikkje det
helder so lett. Aa laana i eit Grip 70 Millio-
nar —s— det nye Laanet paa 31 Millionar, ialt
101 Milliouar Kr., det vart eit gasta Tak paa ein
Gong. Dessutan er det nok ikkje lett aa faa
baade lang Skuld og billeg Skuld; me sekknok
betala den Leiken med baade større Rentur og
Leiv blygdest og vart arg, Lars lo;·
andre Av,gifter. Nei, den gamle Skuldi sæt visst
vera som ho er. Ho er no helder ikkje drjugare, enn
at dei, ssom liver sno, godt kan koma tit-med aa
greida baade Rentur og Avdrag.
Med det nye Laanet er det ein annan Ting.
Den bør visseleg setjast so lang som det er Raad
til-· Men med Avsyn- paa den meiner me, at
Thinget hev gjort alt som kann gjerast. Detier
skillegt og tydelegt sagt, baade av Formanneni
Jarnvegsnemdi, Hr. Sverdrup, av Hr. V. Hang-
land og, um me skynar rett, av Hr. T. Aschehoug
med, at det maa verta gjort alt, som gjerande er,
til aa saa dei Zl Millionarne paa so lang Tid
som mogelegt, helst paa heile 60 Aar elder tvo
Mannsaldrar· Men skulde det vera raadlaust aa
saa Laanetpaa slike Vilkor, so sær me noikkje verta
sansalause fyr det. Me foer taka Tingen med Ro
og bua oss etter dei Have som bydst. Det er
Uraad med det.
- J Grunnen kjem heile Uppstyret av, at Folk
er so skruemeleg rædde syr Jnnkomeskatten. Fyr
den vrid dei seg, liksom det var Digerdauden som
var ventande til Lands. Dei vil gjerna hava
Jarnveger; men dei vil hava dei kostnadslaust. —
No, det er sannt nok: kunde me sleppa Skatten i
Aar, bil Tiderne er so harde, so var det visst
væl. Men i det Heile trur me ikkje, at det er
vidare Vit i aa strida so imot denne Skatten-
Dei hev honom i alle Land, og han kjem til oss
med, dersom me daa ikkje vil gjeva oss yver og
stogga all Framgang i Landet. Dei segjer det
var Utorv aa byggja Vossebanen, Iarlsbergbanen,
tvo Linur gjenom Smaaleni o. s. sr., og at det
er detta, som er»Skuld i, at Rikspeningen no stend
som han stend. J detta er der altid nokot sannt,
helst naar Ein tek med den Maaten,·som Bane-
byggjingi vaar vert styrd paa. Men ikkje trur me,
det vilde voret rett aa negtat Vossebanen elder
Jarlsbergbanen, og endaa mindre rett vilde det
vera aa leggja Aarerne upp og sluta med Bane-»
byggjingi. Gin foer strika paa Seglet; men det
vilde vera det største Uskil mot dei ymse Lands-
bolkar aa sluta no. Og dermed lyt me hava
Skatten; det er Uraad med det. Dei kann knipa
inn alt det dei vil paa Utgiftspeningen, setja Upp
Tollen paa Kasfi, Sukker, Olje og Tobak so langt
dei vaagar, og gjera Riksskuldi so lang dei kann
saa henne,—me maa do hava endesram Skatt,—
Jnnkomeskatten·
Og sannt aa segja, so døyr me ikkje av den,
me meir enn andre Folk. Det norske Folk vilvenja
seg til Skatten, og det vil snart skyna, at det hev
ein liten endesram Skatt mangdubbelt att med Jarn-
veger utyver heile Landet. Set Skatten so laag
som Raad er; det maa Ein altid krevja; men hugs,
at Jnnkomeskatten er det einaste som dugeriLengdi,
so sannt Landet skal ganga sram·
Det er og ein annan Ting med denne Jnn-
komeskatten, som gjer, at han kann vera verd aa
hava. Han hayrer med i Rikslivet. Folket gjev
seg sjvlv Loger; det maa ogso leggja paa.segsjølv
Skattar; syrst daa kann me kalla Landslyden eit
Folk. Landslyden no er utbytti Stand, som
kvar gjerna vil kara til seg det dei kann saa, men
bryr seg litet um dei andre, elder um det Heile·
Detta er illt. Lat oss faa den einaste fullt rett-
vise Skatteformi, som sinst, Jnnkomeskatten (etter
Kvotitets-—elder Procentsystemet), og lat so alle, som
gode Borgarar og Lemer av eit og same Samfund,
taka sin Taatt i honom og gjera kvar Mann Rett
og Skil. Dessutan: sjalve Skattelikningi og Skatte-
jamningi vil vera ein god Skule fyr Landsens
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
