Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimea
Eit Hletd aat detnorske cfundet
Æ«»s
, Kjem ut kvar Onsdag og Laurdag.
1
Pris fyr— Fjordnngaaret:
Kr. 1,10 s= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling
·–·—: E17.
fyreaat.
Lanrdag den 13de April. i
Lysingar kostar 10 Øre
(3 ß) Petitlina, og daa
etter Maate11 fyr større
Bokstavar.
·s 18F
Maalet, Boklivet, Rikslivct.
(Utplukk etter A. O. VinjeH
-—— —— Daa Tungemaalet er Tankens Klæd-
ning, og daa Tanke og Tale heng so saman med
Land og Landslagnad, so oert»9JJiaalstrcev« eit Ord
syr mange Stræv·
Med det rette Ord til den rette Ting og
Tanke sylgjer der Sanning paa mange Maatar·
Dei rette Ordalag; som hanga likso naturlegt ihop
med Landslaget som dei einstaka Ord, koma og
med dette Stræo til sin Rett; Stilen verdt greid
og klaar,·" som Landet o·g Livet ogsFolket er det.
Det er ingen Sprikestakk som i desse Fjodrerne
me laana fraa Utlandet.·s Og dette er av større
Jnnflytelse paa Folkets Tankemaate, en Nokon trnr.
J Tyskland f. Ex;, der Stilen er lagad til- av
lærde Menn etter latinske Monster;«·der er det med
Stilen komet inn i Folketanken eit Skryt og Stor-
traav og liksom ei Rulling av tome Tunnor, som
dreg etter seg Lygn i Tankemaate og Liv liksovel
som i Stilog Tale. ,,Mannen talar som han er,«
verdt det sagt. Og ein Mann, som talar i ein
Styltestil, gjeng og paa Styltor i sitt Liv. Han
er ein Ljugare i det eine som det andre-
Og so Dikting og Bokskrivi11g! Den opp-
skroyvde og usanne Stilen og dei falske Ord paa
Landsens Ting, det skroyver upp og sorsalskar den
heile Dikting· Tankar, Kjenslor, Skildringar, Ka-
rakterar verdt usanne, og det heile Bokrike nokot
reint paafunnet og innbillat istadenfyr den sanne
Spegling og rette Forklaaring av Livet. Den tyske
Literaturen viser og atter dette. Og likeins mangt
i den svenske og danske, som hev lcert so myket as
Tyskland og derisraa tekjet upp so mange Ord og
Talemaatar. Det er k1appande hjerta og dar—
rande leppor paa Svensk, og alle dei- Sprikestak-
kar fraa Tysk i Dansk er det mest ingen Ende paa.
Liksom difyre den ’beste Diktaren altid er mest
national i sine Ord og Likningar, soleids er han
det altid og i Sanningi og det heimslege i sine
Skildringar. Tenk f. Ex. paa Holberg, Goethe i
Tyskland, Moliere i Frankrike, og Shakespeare i
England· —- — Holberg, den mest allsidige og
naturlege Mann i vaart heile Bokrike, var disyr
og ganske rigtigt ein Maalstroeoare. Han kjem jamt
og samt tilbake til dette sitt Fyremaal, som han
segjer, ,,sor Folk ei ene men og Sproget at polere.«
Han livde i ei Tid, daa Spraakvitenskapen var
barnagtig, og disyr kunde ikkje eingong han den
makalause Maanen gjera so myket i denne Vegen
som han vilde. Men Viljen var der, og utrulegt
var endaa det han gjorde.
« t) Or eit Foredrag.
·Motstandarar av eit norskt Maal-
— Strcevet til det naturlege i Tale og Skrift
og Livsnppfatning idet aalmenne maa og vera
eit Stræv etter eit solkelegtRiksliv elder ein natio-
nal Politik. Det er eit Heimeord shr ein Heime-
ting og eitHeimstyre fyr Heimriket. Det skal vera
so litet laant som mogeleg, nettupp som i eit godt
Hils, der Maiin og Kona ingenting ero so rædde
som at laana og taka paa Borg-
Liksom me disyr vilja vera og eiga oss sjolve
i Tale og Skrift og daglege Frainferd, so maa me
og vilja, at Landet skal vera seg sjolti. Dette
er berre ei Utvidking og Samlegging av den same
Mannstatiken. Det er at lata gjelda syr attan
hundrad tusund det, som gjeld fyr ein, syr meg
og deg. .
Det nyttar nemleg litet, at det gjeld fyr meg
og deg, naar det ikkje gjeld syr Land og Riksstyre»
Det hev Norig vel sengjet set. Solenge det var
sjolvstendigt i sittNiksstyre var det og sjolvstendigt
i Tungemaal, og Bokriket stod og sall med Riks-
riket· Dette er greidt, og likso greidt er»det, at
vaart Folkemaal atter maatte koma upp, daa Lan-
det fekk atter siSjolvstoda. Det tek vel Tid fram-
etter med detta; men det maa koma. Desse, som
vilja laana og borga seg sra1n, kunna ikkje lenge
sitja med Magti. Desse, som ero glade, naar dei
knnna riva den gode Klædebunaden av gamle Mo’r
og hengja kring hena Traseplogg, dei skunna ikkje
lenge vera heime i Huset.
Det folkelege Maalstrcev er disyr og sjolvsagt
eit sjolvstendigt Riksstræv. Landet maa vera sin
eigen Mann liksom Tungemaalet er det, og Riks-
riket likso sjolvstendigt som Bokriket, og som eg
og du. · —
Vaar Politik er soleids given. Det er ikkje
at slaa av eller tinga der. Og liksom dette er
sjolvsagt syr oss, so er det og likeins med desse
Dei laana seg
fram i det eine som i det andre. Dei laana den
danske Tunga og det svenske Rikssverd."·) Det
maa fylgjast aat dette. Det er Fanteskap med
Norig. Men dei eta den norske Maten likevel.
Er det ikkje underlegt? Det kann ikkje vera Aalvor
med det.
Og liksom me ero sjolvstendige i vaar Politik
ut mot andre Land, so maa meog i vaart indre
Riksstell vera folkelege.
her helder motsegja seg sjølv. Likso litet som me
laana »Phraser« i Stilen, likso litet kunna me
k) J den Tid, daa detta vart skrivet, var dei svensk-
lyndte ,,Samroringar« sleire og sterkare enn no.
Men kjem du til vaare rette Motstrævarar, so vil
du enno sinna, at dei er av same Ulli i Grunnen.
(Bldst.)
. æ 4 Stokkar.
Maalstroevet kann ikkje
laana Umbod og Jnnreidingar i Rikslivet, som
det ikkje trengst til. Vaart Riksstell er som vaart
Bokmaal fullt av desse utlendske Ord og Vendingar
hadde eg ncer sagt. Vaar Embcetts- eller Umbods-
bok er, liksom den me lesa, yrjande full av laant
Gods. Det kann ikkje vera anderleids, for det
heng so reint ihop, maaoita.
«Ja, daa eg soor langs denne snaude Strond
og saag ein liten Mannaheim her og der inne
millom Bakkar«og Verg, daa vardt det meg væl
klaart, at her er eit urimeleg stort Umbodsregel-
verk til aa styra dette solkfaae Land. Her er ein
Sprikestakk likso stor paa Rikslivet som paa Bok-
sikken. - "
— Dette Strævet i Maal, Folkeskikk og Po-
litik kann du sambinda i dei Ord, at me vilja
sinna oss og Norig atter og samla det til Git.
Det er litet nok, so det trengst vel til. —— —-
Borg.e-Stoga. «
Ei Segn israa Moland i øvri Teleinarkjæ.
Ho stend paa Garen Borgjce i Moland. Ga-
ren ligg i ei bratte Li, men endaa heo dei klivi
øvst i Vakkane mæ Husæ. Timri ska vera tekji
langt ne i Dalen onde ein stoytande bratte Nute
,,Jokulen«. Stoga ce 14 Alne lang,10 Alne brei
aa 41J2 Alne haag oaa.Garlcegja, aa i denni Høgdæ
J Dynnce, somce noko laag alti,
oe kai avskori mei hell ein Stokke. Aa endaa ce
Stokkann magatægde, som dei skull vera svorva.
Gaamaall æ ho, aa gamlare kann ho bli, for naa
æ de’« bare Tyri. Mannen, somnaa eig ·Garen,«,
ce den 7de Mannen, som bur i Stoga. De
æ ei Ætt mce gamle Folk —— denna Maanen oe
naa 86 Aar — saa Stoga minst maa vera 400
Aar. Om daa ho blei bygd ce her ei Segn.
Timmermannen heitte Gonnar Norgaren. Han bygde
ei Stoge as sama Gjær paa Moghus. Daa han
va særige ince Timringji aa ha lagt Mønsaase11,
som naa ikkji ce de minste Trei, aa sto nei mce
Garloegja, kaam Monsaasen rullande; men han
tok imot han eismall mæ barre Hændann, bar han
npp aa la han paa sin Sta att. Daa han timra
paa Borge-Stoga, kaam der ein Dag riandes ein
Manne, som gav seg ti aa rie att aa fram paa
nokle slette, vie Vollar neafor Garen. Folkji paa
Garen seie daa ti Gonnar, at de va Roms-Rug-
gjen (ei orgjetæ Kjæmpe sraa Ro(ho)lt i Vraadal),
som visst va komen sor aa provas mæ han. Gon-
nar ba daa jSenta tappe upp ein Bolli mce Øl
for han, aa sjav gjeng han av Timra burt i Nord-
Jords Kjella aa lauga seg, aagsaa heimatt aa
skifter paa seg chei· Saa tok hanBollen aa drakk
han ut mce ei Gaang· De va just ikkje nok-en
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
