Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
13de April 1878. Fedraheimen.
67
Spursmaal um. Det, det gjeld um, vertaa temja eingong tala um, at det osta kjem innpaa det
Vonden upp til aa lesa ,,vore Bogen« Desse Flirande, naar Presten t. D. formanar ei Ekkja
stakkars Byfolk er nok harme yver, at Bokerne paa 60 Aar til aa etterliva 1 Mos. 1, 28; detta
deira vert so litet lesiie og kjende uppgjenom Dal- vaart faste Ritual, som vert brukt baade i det eine
arne; men dei veit Raad. Stat og Kommune og det andre Tilfelle, avlar i det Heile fælt med
skal ofra Pengar til Skulen sin i Tusund og«"Mil- Lygn. Ein kunde taka det syr seg fraa Ende til
liont"al, for at Skulen skal bruka sine 20—25 Vi- Ende og visn, at slik som det vert brukt hjaa oss,
kur um Aaret til aa læra Bonderne ,,tcenke« og vert det Fusk det meste av denne kyrkjelege Vigsla.
»tale« paa det same Maalet som »vi« skriv ,,vore Men me taro ikkje gjera det; Presten O. Berg,
Bøger« i;- — det er som det skal vera. Bonden som vistnok do altfor tidleg, men som daa livde
hev slikt so gjera han, maavita. lengje nok til aa segja eit godt og vitugt Ord i
Eg trur ikkje Thinget let seg lura av slike denne Saki, han hev gjort det paa ein slik Maate,
,,Schakktrekk« nolenger. Dei er for trehendte,desse at kvar Ein, som hev nokot Vit, og er kjend i
vaare gode Styresmenm Eselsoyro sting seg so altfor Landet — og helst i andre Land med —, og som
snart fram baade gjenom Løve- og Reoepelsen. Lat ikkje lider berre paa boklcerd Visdom, maa sanna
Folket, gjenom Logmagti, sjolv greida Saki, so er hans Ord. Me kann daa nogja oss med aa skjota
ho greidd, sog so veit me, kor me stend. So kann til den Boki me hev ordat um fyrr (Motiverede
Administrationen faa syna fram sin Visdom og Lovudkast m. V., asgivne as den ved kgl. Resol.
gode Vilje ved aa verksetja Folkets Vilje· so — 27de Jan. 1859 til Drøftelse af forskjellige kir-
hoveleg seint, i denne godslege norske Smaadilten, kelige Anliggender nedsatte Kommission· 111. Kri-
som me kjenner so godt fraa vaare Skjusshestar stiania. 1863); paa Sida 270—332 stend Bergs
og vaare kongelege Departement. Der kann Ad- Votum, og me maa segja med honom, at vaar
miniftrationen vera rett bra. Det som det gjeld ,,Forstand stend radt still«, naar me ser paa det
um er, at Tingen endeleg ein Gong vert avgjord. underlege Faktum,· at Staten i dei sisste Aar-
Folkets Rett lyt alle no kannast med, som me ser. hundrad hev byggt sitt Logverk paa den Fyreset-
Men det som er Rett, bør ogso vera Log. ning, at alle Jnnbyggjarar i Landet er truande
V11.« Kristtie. Me veit vcel, at Presten Berg vart mot-
sagd (sml. Ap. G. 28, 22), og at dei, som sagde
» , · » · o segjer honom imot, ofta gjer det rett godt —
Knsnama« den Ude Apml 1878« pja Papiret daa. Men det gjeld nok um meir
(Framhald.) Visste me, at vaare Ord kunde her enn um aa »skriva godt« og rada .godt; her
naa fram, vildeme gjerna leggja eit godt Ord inn syr stend Livskrav oppe, som det visseleg snart maa
den einaste Giftingsmaaten, som ikkje gjer Uskilmot vera paa Tidi aa greida. Vaart heile Kyrkjestell
Nokon, og som ogso Kyrkja vilde halda paa, um er komet uppi eit Usore, som krev, at nokonting
ho hadde det rette Syn syr sin eigen Bate. Det vert gjort, so Fridom, Sanning og Rettferd kunde
gjeld-» beint Ut sagt, støle Sanningi— Me Veit koma meir til Magt ibland oss og driva ut denne
alle- kor endelauft Mykje Usanning- som UO drivft avstyggjelege Vane-Aand, som no kvaever ned baade
med denne kyrkjelege Vigsla fyr baade Farkar og Liv og Livs Von· Det er ein seel Ting aa vita,
fagna Folk- Vg Ein skylde ikkje driva Fjas med at Samfundet, slik som no her med Egteskapet,
desse heilage Ting. Det er ikkje Sanning, naar endesram tvingar fram Hykling og Lygn hjaa
Presten stend der syr Altaren og spyr ei Gjenta, alle desse tusund Menneskjur, som væl ao gamall
som hev vortet noydd til aa gifta seg, um ho Vane, elder fyr aa sleppa Ugreidur, heng med i
hev samraadt seg med Gud um aa taka den Kyrkja, men som hellest aldri hev ein Tanke fyr
Mannen, som hev forført baade henne og kann- sann Tru og Kristendon1.
henda fleire, og so ho maa svara Ja; det er helder Lat det borgarlege Egteskap vera syr alle.
ikkje Sanning aa koma med slike Spnrsmaal til Lat so dei, som er Kristne, taka kyrkjeleg Vigsla
eit Mannsolk som kannhenda gifter seg fyr aa etterpaa. — Alle vil gjera detta, som hev Trong
sleppa aa koma paa Tukthusetz — me vil ikkje til Velsigning av Kyrkja yver sitt Samliv, og som
M- – .-
soleids kann hava godt av ei slik Signing. Der
vil veel vera Hyklarar daa og, som vil stiga fram
fyr Guds Altar i Usanning; men dei foer daa
bera Andsoaret sjeld; lenger kann Ein ikkje koma.
Det ,,val-frie" borgarlege Egteskap er ein
Millomting, som vist ikkje vil vera god fyr korkje
Stat elder Kyrkja. Det er ukjendt i andre Land,
at Egteskap kann stiftast paa tvo ulike Maatar,
som daa skal vera like gode; og det er Jngenting
i Noreg, som skulde gjera slikt meir naudsynt der
enn szandre Stader. Dessutan maa Ein likevcel,
fyr Skuld Kyrkja, gjera det so, at Sume skal
vera utestengde fraa kyrkjeleg Vigsla, sjolv um
dei vilde krevja slik; men strakst vilde det daa
koma ein Flekk paa det borgarlege Egteskapet, so
det vart haldet fyr mindre gjawt og mindre hei-
lagt enn det andre, og det kunde ikkje Staten
vera nøgd med. Det gjeld um, at Cgteskapet foer
den same Verdleik og den same Vyrdnad fyr alle.
Me hev nok set det, som den kgl. Kyrkje-
nemndi segjer um detta i den nemnde Boki (S.
85 fl.) og me hev ogso leset det Fleirtalet i Kyr-
nemndi isjor sagde i Judst· o. Besl. O. No.· 74
S. 158; men det vil liksom ikkje bita paa oss-
At ,,Folk ikkje er budde paa det« er ein Grunn,
som vert sramsord mot alle Framstig og alle Um-
broytingar, so den Grunnen er snart utsliten. Naar
Ein gjer Soknepresten til Notarius, slik som Tanken
er syr det Fyrste, so vil Ydergangen verta so
lempeleg og lett, at Folk ikkje vil gaa stort til
Brigdet. Og naar dei kann berga seg med bor-
garlegt theskap i andre Land, i England, i Hol-
land, i Nordamerika, i Frankrik, i Schweiz o. s.
fr·, so kann me visst ogso faarelaust taka det upp
i Noreg. — -
Um Blodet ,,Verdens Ga11g«skriv det island-
ske Blad ,,Skuld«, som kjem ut i Eskesjord paa
Anstlandet (Bladstyrar: Jon Olafson): »Verdens
Gang« tyder Mdarhott elder Heimskringla,
for det skal vera liksom eit Slag Spegel til aa
syna sram det, som gjeng fyrseg i Heimen. Sty-
raren av detta Bladet er Johan Sverdrup, og
han-3 Namn mun vera kjendt av alle deim, som
hev leset ,,Skirnir« (ei islandsk Aarbok) i dei
siste tjuge Aar. Naar me skulde segja stutt og
greinleg, koen denne Mannen er, so vilde me
segja, at han er i Noreg det same som Jon Si-
gurdsson hev voret i Jsland. Han er Formann
ved Storthinget, og han er stor Politikar sram
- «- —
Syni; og dess meir eg brukte meg, dess meir log berre yver Grensa inn i Paoestaten, og der pei-
ho.· Eg gav meg inkje, fyrr eg sekk Lumeduken kad dei Fingrar av Soldatomz der hadde inkje
atter lel, men dei gjorde mange Sving og Krokar, «dei Lov at koma etter, for det var eit framandt
og stdstpaa stelte dei det til liksom dei sann honom Land. Eg var med honom ned i Kyrkja og saag
under mr Seng. Ja dei er lik seg sjolvel paa Soldatom, for dei hadde lagt seg inn i(Kyr-
Det Romet,· eg hadde fenget, skulde kosta 2 Liror kja, det fanst inkje Rom annat Stelle· Der laag
Dagen, men so skulde eg sinna meg i at takaimot dei utyver Golvet paa Halm og Høysekkjer, sume
Lagsbroder, um detta skulde vera naudsynlegt, for sat uppnied Altaret og spilad Kort, andre sov, an-
det stod ei Seng til paa Romet mitt· ,,Lat skura« dre song elder aat og drakk· Løitnanten spurde,
tenkte eg, ,,paa 8 Dagar kann det vel inkjeverda um eg vilde vera med upp i Fjellom og jaga, og
so trongt um Rom« — men jamen sekk egLKarar hadde eg voret ein sterk Kar og stadet einsleg i
lel den stutte Stundi. Den syrste var ein snusande Verdi, so veit eg inkje, kvat eg hadde gjort. Na
katolsk Prest, som sette store Augo, daa eg fortalde, torde eg inkje. Det gjekk stygt Ord av Røvarom.
at eg var Protestant og Prestemne. Men so boygde Ein Engelskmann var myrdad strakst utanfyre Gast-
han seg ned til meg og kviskrad, at han hJIyrde givargarden, der eg budde, fyre inkje so lang Tid
til Reformpartiet, som vilde avskasfa den verdslege sidan, so eg laut vera heima kvar Koeld, strakst
Magti til Paven, men det maatte eg inkje segja det tok til at myrkna· Bonderne kom helder aldri
nokot um. Og han trudde um oss Protestanter, til Torgs, minders deivar 9——10 i Flokk og hadde
at endaa me inkje var Kristne, so hoyrde me til ladde Byrsor paa Akscorm
ein Sekt, som laag Kristendomen fælt nær. Me Det var hyggelege Dagar, eg hadde i San
vardt svært gode Bussar han og eg. Germano. Byen laag paa ei vid Sletta nedrin-
Den andre var ein Loitnant, som laag her- der hoge Berg. Jnrie i ei Bergklust reiste seg
uppe med ein Flokk Soldatar paa Jag etter Ro- ifraa Dalbotnen ein Bergnabb, og uppaa honom
varar. Han var den skire Motsetningi til Presten« laag det ei gomoll Borg, som Napoleon hadde
Han nemnde aldri Paven med Namn utan at leg- gjort til Festning, den Tid han tok Landet. Um
gja det ataat: ,,giv F—n snart hente honom!« Kvelde11 samladst Byens Kvinnor ved Springbrun-
Men han hadde ogso Orsak at vera harm. Naar nen og skulde hemta Vatn. Naar dei daa kom
han hadde sunnet upp Røvararne, so strauk desse gangande i sin raude Snorelivskjole med drivande
kvite Skyrteermer og sine kvite Skaut og so dei
tunge, kuvne Koparkrukkorna paa Hovudet, mintest
eg Rebekka og Rakel, som Biblen sortel oss um,
daa dei skulde ut og hemta Vatn. Um Dagarne
reikad eg ikring til Smaabyarne paa Sletta, til
Aquino, tilSan Deglio, og um Kveldarne sat eg heima
og skreiv paa »Han og ho« og mintest Heimen
min. Eg gjekk gjenom blomande Engjer, under skygge-
fulle Eiketre, millom Fornleivingar sraa gomolTid,
eg sat paa Torget paa ein Stein med Ost, Braud,
Bin, Makkaroni, og saag paa mette, ruggande
Prestar,leika11de Smaaborn, sagre Gjentor· Og
so var eg tvo Gongjer paa Monte Casinol So her
var det, du heldt til, du merkelege Mann, som var
Fader fyre alle vestlandske Munkar, og dermed og
Fader syre alt hogre andlegt Liv i harde Tider,
du Benedikt av Nursia! Her var dette Klostret, som
var Moderfanget fyre all Upplysning millom dei
halvoille Gotersolk· Hersraa stroymde Munkarne
so tjukt som Bior utyver Tyskland, Sveits, Fran-
krike, Belgia, ja endaa til Skandinavia, og bar med
seg, umsramt Kristendomskunskap, Hagedyrkning,
Handverk, Kunst, Vitenskap. J dei tronge Munke-
burom vardt det smidt mangt eit andlegt Sverd,
og gjoysmt mang ein rik bokleg Skatt, som dei
komande Ætter skulde skyna og tolka.
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
