Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
M
edraheimen.
Eit Blad aat det norske jolket
Kjem ut·kvar Onsdag og Laurdag.
Pris syr Fjordtmgaaret: 4
Kr. 1,10 (= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling
fyreaat·
Laurdag den llte Mai.
Lysingar kostar 10 Ore
(3 ß) Petitlina, og daa
etter Maateti fyr større
Bokstavar.
18«7—8
Brenneviu og Tobak.
1.
Misbruket av Brennevin og Bayerol hev no
vortet so stort, at Alle maa sjaa og skyna det; det
oert og med Kraft motarbeidt, iallsall i Byarne.
Paa Landet sinnst det nok enno Folk som trur,
at der er Styrkje i Brennevin. Og andre held
paa det ay andre Grunnar elder av rein Tanke-
loysa. Eg saagnyleg eitBrev, som var merkjelegt
i denne Vegen og radt gjorde meg fælen. Man-
nen, som«·Brevet .var sraa, er ein dugande Mann;
den, som Breoet var til, Mangen hans, hev og
eingong voret ein dugande Mann, men er no den
armaste Krypen eg kjenner, sjuk og oydelagd av
Drykk og av andre Udygder, som sylgjer med den-
No skulde Ein venta, at detta Brevet maatte inne-
halda einkvart Aalvorsordet imot Drykken, som
slik hev gjort Ende paa ein god Matin, den eina-
ste Broeren aat Brevsendaretis eigjo Kona. Men
veit du kvat det inneheld? — Eit Klagejnaalyver,
at eit av dei største Brenneoinsbrenneri no stend
stilt, so Folk ikkje seer »Drank« til ijra! Tilflut
stend det paalag slik: »Eg skynar ikkje, koat dei
Folk tenkjer paa, som vil hava Brennevinet vekk.
Kvat skal Folk berga seg med paa Landet, naar
dei ikkje hev Drank!«’ J eit, annat Brev jamrar
han syr, at Brenneoinet no er so billegt, at det
loner seg ikkje aa brenna det. Og so foer ein ikkje
Drank. Han veit, at Kona hans gjerna gav alle
sine ijr, um ho kunne berga Broer sin ifraa
Brennevinet. Han veit, at Brennevinet tek Helsa
og Æra og Liv og Alt ifraa denne Stakkaren·
Men likevcell — So tjukk kann Tankeloysa vera.
Men me skal ikkje undrast for mykje. Naar
ein norsk Prest i det Aar attan hundrad og nokle
og sjauti kann svara ei stakkars Enkja, som jamrad
seg fyr Son sin, at han drakk so fælt, so ho var
rædd han skulde faa Tæring liksom Faer hans:
»Nei, min gode Kone, Brendevinet styrker just
hans Bryst, detl« — so er det rimelegt nok, at
Folk brenner; for det vore bra aa faa »sterke
Brjos«« — og seite Naut. Det gjer meg godt
alt inni Hjortat aa kunna fortelja um ein annan
Prest, som tok det paa ein annan Maate· J eit
stort Lag sagde han til ein tjukk Bonde, som kjytte
av Brennevin til Materi, at det var Synd aa
drikka Brennevin. — Andre Dagen kom det ein
Embættsbroer til denne Presten og formanad
mot slike ,,haarde Udtalelser", og detglapp
nok Ord um ,,aandeligt Hoomod« og slike Dygder
og. ,,Ja««, sa Presten, »det er nok altfor sannt,
at eg er freistat ao den Synd som av so mange
andre, og kann der vera Hjelp mot den i aa drikka
Brennevin, so skal eg taka paa aa drikka i denne
Dag!« — Det er ikkje sagt, ntt hin torde gjeoa
den Raad mot aandelegt Ovmod· —
Men med alt detta fer daa den sterke Trui
paa Brennevinet til aa veikna paa Landet og, og
det er Von til, at det ikkje lenger er haldet syr
Karsstykkje aa hava Brennevinsflaska med seg til
Kyrkja. Det skulde vera ei ·Furda, um Bonden
vaar ikkje snart skulde faa Auga paa, at denne
Drykkjeflaumen tek sraa oss baade Magt og Merg
istadensyr aa »styrkja·« Væl hev me ei Luft fo
helsesam, at det skal leitast etter Maken, og Gjeiti
gjev ein Drykk syr klene Brjost, som eig ein heilt
annan Lækjedom enn den, hin Presten trudde paa;
men me er no ikkje hogne or Berget helder, og ein
kann godt sjaa Skil paa Bygderne etter som dei
brukar mykje elder litet Sterkt til. Eg minnest,
at eg som Unggut var baade glad og byrg av, at
det sraa mi Heimbygd ikkje vart ein Einaste styrd
sraa Kongens Tenest det Aaret eg vart innskriven.
Men fraa Grannebygdi vart mange styrde, og
Gutarne derifraa var baade smaae og graae, reine
Armingar aa sjaa paa. Doktaren sagde det kom
av, at dei drakk Brennevin og roykte Tobak sraa
Barn av. J mi Bygd drakk Folk i den Tid litet
og inkje· — -
Og so godt som me kunde vera det fyrutanl
Endaa i Lag kunde me greida oss, og det godt.
Foreldri mine var Haugianarar og trudde at all
slik Moro var Synd; men eg trur, dei heldt det
syr ei lito Synd den eine Gongen eg var til
Dans og ikkje dansad annat ennHalling og ikkje
sin akad Brennevin. Eg hadde voret i Byen
eg, maavita, og lært aa ,,turna,« og ein tjnge
Aars Gut er mjuk, naar han vert varm og Gjen-
tegarden stend undren ikring og Kameratarne eggjer.
Eg vilde syna dei, at det gjekk syr seg aa dansa
ægte Halling utan Eldvatn aa stioa seg upp med,
og eg tenkjer dei hadde godt ao aasjaa det. Det
er ei stor Armod her hjaa oss, at me ikkje skal
kunna halda Gaman paa noko Vis utan aa drikka
oss øre· Kvar frisk Gut maa sjaa, at detta er ei
Skam. Det vert snart berre Armingarne, som
maa »stiva seg upp« med Sterkt fyr aa duga til
nokon Ting. Dei, som der er Liv i, greider seg
utaii slikt.
Til Slut — berre eitpar Tal! Me kann
ikkje vera nokot Fatikfolk me, som drikk
upp syr ikring 30,000,000 — treti Millio-
nar — Kronur syr Aaret i Øl og Vin og Bren-
neoin· Me kann ikkje vera nokot Fatikfolk me, som
fører inn burtimot 2,000,000 Potter Brennevin og
Spiritus, av di me ikkje kann berga oss med dei
6,887,454 Potttir, me brenner sjolpe! — Kor
mange Lærarer, Skular, Lesesamlag, Blad og Bø-
ker og andre gode Ting, som me no ikkje hev
»Raad« til aa halda oss, kunde me ikkje faa syr
alle desse valsigna Pengarne, som no berre øydest
burt til Skade og Synd! Prøv aa rekna ut detta,
gode Lesar.
Og so skal eg i næste Brev sortelja deg lite-
grand um Tobakjen og um — ,,Tobaksskillingen.«
Av laak LEtt.
Ei Forteljing.
X111.
(Framhald).
Baronen vaagad seg lenger. —:- »Sannt aa segja",
sagde han, »so hev eg osta undrast paa deg, at
du gjeng her og slit, du, som so lett kunde faa
Tak paa den Livsvoanaturen sveik deg syr.«’ -
»Kor daa?« sagde Leiv·
»Kvat er det du treng i denne Verdi? Kvat
er det du treng fyr aa faa njota din LivsrettZ
Kvat er det du gjeng her og slit fyre, og øyder
burt dine varmaste Aar og di friskaste Kraft syr
aa vinna ?"
»Rikdom«, svarad Leiv.
»Ha——ha, javisstt Rikdom! slik ein Armods-
ting, slikt Smaaskrap . . . Verre ein liten Gall-
klump millom deg og din Rett, millom deg og
ditt Liv! Og den Gullklumpen ligg og sleng syr
Fotertie dine, og du, Tullingen er i Tvil um aa
taka han upp!"
,,Fyr Foterne mine ——?"
»Du hev, liksom hin Kasseraren, Styre yver
ei Kassa, som er full, rett som det er . . . Han
var ein Mann; han kjende sin Rett . . . gjer du
lika einsl«
Leiv var blodraud og stod upp. »No er det
nok!« sagde han. .,,At du, som er fødd Baron,
kann hava slike Armods Tankarl«
Det kom nokot Raatt yoer Baronen. Han
drog paa Aksli og slirde. »Lat oss vera ærlege
mot kvarandrel« sagde han. »Eg er ikkje meir
Varon enn du.· Eg er av arme Folk; Naturen hev
voret rangvis mot meg som mot deg . . . Men
daa eg kom til Amerika, saag eg, at desse ,,demo-
kratiske« Folk hadde Vyrdnad syr høg LEtt og slikt;
so kallad eg meg Baron . . . Lygn? Nei. Det
er ingen Skil paa meg og ein Baron i Grunnen;
ein fodd Baron hev ikkje meir Rett til aa vera
Baron enn eg; heile Skilnaden er ein Titel, og
den kann eg bera som ein annan . . .«og det er
imindsto visst: eg hev same Hug paa aa liva og
same Rett til aa liva som nokon Baron! Det er
med meg som med deg; i denne Kroppen brenn
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
