Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
(
166
Fedrahcimcn.
17d e Juli 1878.
meste lpysa seg uppatt; men kvar vitug Mann skynar,
at det Gode, som Flokken gjorde, det kunde han
gjera einast av di athan v ar »einsynt,« —var
som han var. Ein Fylking med eit vidare Syn hadde
ikkje greidt det; for di vidare Syn, di større Ar-
beidsmark, di mindre Kraft paa kvar einskild Punkt,
og di mindre Bidlund til aa driva einsleg paa
berre med den serlege Tingen, som Folket og Livet
just i den Stundi trong. Disyr er det Tull mykje
av denne Sutringi fyr »Ginsyn« og slikt. Der er
Meining i all Ting; og naar Livet stødt avlar
fram Einsyn, so er det av di det hev Brtik syrdet.
Og Livet kann Jngen lasta, naar han ikkje attaat
vil lasta Livsens styrande Magt. —- . (Meir)·
Øystcrd alen.
(Framhald.)
Du tykkjer væl det vert for mykjet taa Mosen
» her, er det Von; du kann ganga yver Mosevidderne
paa Milevis, og du ser ikkje annat enn Mose, kor
du snur deg, og er det so Ruskeveder og vaatt, so
kann det nok vera hustret au; ·det gjev seg under
Foterne dine fyr kvart Stig du tek,’ plent som du
gjekk paa ei Myr, og set du paa deg nye Skar,
skal det ikkje vera for mykjet att av deim, naar du
hev gjenget nokre Dagar. Eg hev aldri sett slik
Skosliting; du tykkjer væl Steinen er stygg, men
jamen er Mosen tie Gonger verre, han tek ovanpaa
Skoen lika radt soni under. Nei kast Skor og Sokkar
Gut, daa gjeng du aller best, naar Mosen er litet
vaat og det ikkje er alt for kaldt i Lufti. Men
det er noikkje all Stad daa helder, at det er berre
Mosen. Det er ikkje langt imillom det sting seg
fram Fjell med eit annat-Lag, harde Telfjeld, berre
·Steinen, og so Snjoslekkjer uppetter. Mosefjellet
det er flaatt det, og det dreg seg vidt inngjenom,
men desse Steinfjelli, -dei era jamnast brattare
og høgre, dei era so myrke og svarte, naar dei
reisa seg upp mot dei hine, dei era spisse sume av
deim og kvasse som eiKninegg aa sjaa til. Burt
mot Foemundskanten ser du berre Tind etter Tind,
naar du kjem nokot uppfraa. Splann era ikkje
leide, det er tvo av deim, den eine i Reindalen
og den andre i Vesleelvedalen, og so alle Ran-
dann, dei hpyra likeso godt til Ønskerdale«n, som til
Gudbrandsdalen, dei liggja midt paa Skilet, men
dei era mykjet sinare og skirare fraa Austsida. Du
ser deim væl, naar du kjem litet upp i Foldalen,
dei stiga fram so vaatt, Tind etter Tind; kjem du
so langt som aat Kyrkja, saer du ogso sjaa Snjo-
hetta, ho stend so blenkjande og bjart midt frami
Dalen. Desse Fjelli gjera Foldalen til ei av» dei
sinaste Bygder, eg hev sett; kjem du der i Stodde-
veder kann dri mest ikkje kjenna deg att, daa er det
berre som ei reint simpel Bygd, men er det glit-
rande Solskinsdag, er det fagnadsanit aa sara Da-
len endefares. Det er berre flate turre Skogmoarne
uppgjenom, men du vert ikkje leid deim, her vil
du leera aa elska desse Moarne, dei era so sagre,
deihava so sin ein Lit, naar du ser Blaafjelliglitra
upp hver Tretopparne elder ljosna fram millom
Furuleggjoin, dei hava same Laget her Skog og
Fjell, dei høva so godt ihop, Furuskogen han er
so einsengd, hog og rak, vidt burtgjenom, djerv,
ikkje drøymeleg, storsengd, ljosdaemd, han hev so
frisk og god ei Koma, og so Fjelli myrkeblaae og
kvite, agande, utan Fyrebuningar, utan Oksl·er risa
dei ende upp midt paa Furumoom, dei era som
vaksiie ihop Skog og Fjell, dei sama seg til eit
so sagert, heilslunget Bilcete. Og dettaBilaetet er
nærskyldt med Folkelaget og Folkelyndet heruppe.
For det hev meir paa seg enn Folk tru detta kvar
Dag aa hava ein stor og fager Natur fyr Augom;
uviteleg seer Folket nokot av det same Laget, so-
framt dei daa liva eit naturlegt Liv. — .
Det er ikkje berre Foldalen desse Fjelli til-
høyra, dei era som ein sams Eigendom og ei Pryda
syr heile nørdre Øysterdalen« For ein ser deim
mest fraa kvar Tind elder Hø, som er nokot hpg
daa. Fagrast tykkjer eg Rundann era, naar Ein
ser deim eit Stykkje israa, dei hava ein blaaare og
vænare Lit daa, soleids sraa Fjelli nokot austan
Foldalen; naar Ein gjeng upp der, fcer Ein syrst
sjaa Einunnfossen nedst ned i"Einu11na; han er
fager helst naar Elvi er stor, — hogste Fossen i
Øysterdalen. So kann Ein taka seg upp paa Fjell-
ry«ggen,s austan paa Einunndalen (det er stik ein
vaen Sæterdal det; Fjellsidurne draga seg som
Bylgjur inngjenom); der kann ein reikainnetter til
Marsjgifjellom og radt inn paa hpgste Gjihoenn,
der hev Ein«det vidt og sritt paa allesLeider, og
det er so undarlegt med Rundarne, du ser deim all
Tidi, men mest fyr kvart Fet du stiger er det som
dei skista Lag og Lit. Snart era dei store, kamputte og
øgjelege, og dei hava Skapnad som Rysillarx eit
litetStykkje til, so verta dei ljoslagde, og stirleitte
som Ungmoyar, som svinga seg i Dans; so skipa
dei seg som i mange Nader og lata det kvite Skautet
slagsa fyr Vinden.. So naar du kjem so langt
somsrampaa hogste Marsjofjelletz der ser du liksom
kvite Skyer, som driva ut i blaae Himelen beint
upp syre nørste Rundetoppom og nordyver, kvitesso
det skjer deg i Augat; aa ja, tru du berre det er
Skyer; heve du rette Fjellmannsdraget i deg, so
fcer du ikkje lengje Ro, naar du forstirer deg paa
desse Skyerne, som glima som Soli kvar einaste
Klaarversdag; for du veit det er Fjell, du veit det
berre kann vera Jotunheimens Tindar og Jøklar,
som eiga slik ein Glans. Det maa visst vera
Galdhopiggen og Glitretind desse tvo der, som risa
upp Haand i Haand. — Rundarne stengja lenger
mot Sud, men kjem du paa Solen, so ser du Sydre-
luten blaatt i blaatt radt ned til Tyinssjelli og
kanskje lenger. — Eg heve sett Jotunheimen ofta,
men aldri hev eg sett honom so fager, so himelsk,
som naar han leikar i Skyi hver Øysterdalens’
Fjellmarker. — Naar Livet vert tungsamt og sturs-
legt her heima, og eg tykkjer det ikkje ber til med
nokot meir, maa eg upp og stira paa desse Fjelli
og lata Hugen svivsa motVest og droyma ei Stund
um Solskinslandet der burte, der alt tykkjest vera
Ljos og Liv forutan Sut og myrke Dagar· —
Sknle og Upplysning.
Den engelske Naturgranskaren Thomas Henry
Huxley hev fyr ei Tid sidan haldet ein Tale fyr
» ein stor Aalmuge i London um Brester og Mis-
tak ved Ungdomens Upplcering i vaar Tid. Denne
Talen hev det voret lagt mykje Merkje til baade
i Gngland og utanfyr, og endaa Huxley sjalvsagt
hev Augat serleg fest paa Skulestellet i Gngland,
som i den Vegen —- liksom i mange andre —-
enno heng idet Gamle meir enn nokot annat
Land, og um enn ikkje alt det, han segjer, er til
aa skriva under paa utan vidare Gransking, er daa
Skulespursniaali no ·um Dagen so ,,brennande«
hjaa oss og, at me trur, det kann vera Mun i aa
høyra, kvat ein av dei største Vitenskapsmenni
vaar Tid segjer um eitt av desse Spursmaal;
Peter Schlemihl.
(Ctter Chamisso ved Andr-. Hølaas.)
Framhald.
Der maatte eg kvila, tildet vardtDag i Anst-
asia, og eg tok Kvild lenger; eg tak-» meg nemleg
til aa yverfara Amerika paa nytt Lag. Gg sylgde
den Bergkjedja (Audesbergi), som gjeng gjenom
heile Amerika fraa Sud til Nord, og som hev dei
hyigste Tindar paa Jordi etter Himalajabergi· Lang-
samt og audvart steig eg fraa Tind til Tind snart
hver brennande Vulkanar, snart yver snjolagde
Toppar, og hadde osta vondt fyr aa draga Pusten.
Eg naadde Gliasberget’ og sprang yver Behrings-
sundet til Asia. — Eg snlgde Auststrondi av Asia
gjenom dei mange Vendingar og Bugter, ho gjerer,
og freistade, um det var meg moglegt aa skreva
hver paa dei Øyar, som der, var. Fraa Malakka-
Halvoyi kom ·eg ved Hjelp av mine Styvlar lett
yver til Sumatra, Java, Bali og Lambokk· Cg
provde, tidt med Faare, men altid faafengt, aa
koma lenger hver til dei mindre Øyar og Berg-
klettar, som detta Hovet er so sullt av — allvisst
imot Nordvest —- aat Borneo. Men di meir eg
roynde meg, dimeir tverrade Voni· Endeleg sette
eg meg paa den yste Odde-n av Lambokk og saag
imot Sud og Anst, saag og saag og——gret. For
no hadde eg funnet ei Grensa, som eg ikkje kunde
koma hver. Det merkverduge Nyholland, som Gin
naudsynleg maa kjenna, naar Ein vil leggja seg
til eit heilt klaart Syn og ei sann Kunna um det
solverkade Klæde som ligg hver Jordi, Plente- og
Dyreverdi og likeins Sudsjoen med sine Koraloyar
——skunde eg ikkje koma til; det, eg kunde samna
og setja saman, vilde difyr verta berre Fragment,
Stykkjeverk, Klusseverk Aa, kvat er detvel ei Men-
neskja kann gjeral
Ofta hev eg sidan i den strengaste Veterkulde
prøvt aa koma dei tvohundrad Stig hver til Van
Diemens Land elder Ny-Holland paa Polarisen——
endaa det var Faare fyr, at eg aldri kunde koma att-
ende til Amerika elder Asia — men det hev ikkje
lukkadst meg. Enno hev eg ikkje voret paa Ny-
holland; mine Freistnadar fraa Eldlandet og fraa
Lambokk hev baade voret like·faafengde. »
Gndeleg reiv eg meg laus fraa desse Freist-
nadar; og fraa Lambokk tok eg meg syre aa vitja
det innre Asia, endaa eg var tregefull yver, at dei
Freistnadar, eg hadde gjort til aa koma yver til
Sudhavsoyarna ikkje hadde ført til nokor Heppa.
Eg gjekk sraa Aust til Vest og kom um Kvelden
til Thebais (Thel)en i Egypten) til mi eige Hola·’
Der tok eg Kvild. Daa det vardtDag i En-
ropa, sekk eg annt med aa utvega meg ymse Ting,
som eg tnrvte. —- Fyrst Hemmsko; for eg hadde
røynt, kor ukvæmt det var aa ljota draga Styv-
larne heilt av, berre til aa faa Hove til aa skoda
paa eit Straa elder ein Blome. Toflur utanpaa
Styvlarne hadde sullkomet den Verknad, eg ven-
tade meg, og sidan eg hadde gjort denne Røynsla,
bar eg altid tvo Par Toflur, daa det lett kunde
henda, at eg ikkje sekk Tid. til aa taka deim, eg
spende av, med meg, naar eg i ei Braadvending
laut sly syr ei Lava, ei Menneskja elder ei Hyæna.
Eit godt Lummeur turvte eg ogso, eitsKronometer.
Dessutan skaffade eg meg ein Sextant, nokre fysi-
kalske Jnstrument og Bøker·
Til aa faa i desse Ting gjorde eg rædd nokre
Ferder til London og Paris, naar det var Toka
og Dimma. Daa min Pung var tom, selde eg
asrikansk Elfenbein. til aa skafsa meg Pengar· Gg
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
