Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
31te August 1878.
Fedraheimenx
219
i den fyrste Tid dei var her i- Landet, fyr aa koma
burt fraa Norskdomeii og seg sjolvz men det eg
hev fortalt fær vera nok til aa syna fram denne
myrke Sida.
J den seinare Tid hev mykje forandrat seg i
fo Maate, so no Jngen meir tykker det er Skam
aa vera norsk, men helder mange er kaute av det.
Lat oss no —’ fyr aa kasta eit Auga paa Ljossida
og —- sjaa til Valdrisgiiten fraa La-Cro·Hse og
Sognegjenta fraa Eimskipet att; det er eit Tjug
Aar sidan sidst. De vil sjaa, kor reint utruleg eit
Tjug Aar i Stræv og Strid, med myrke og ljose
Daggr, kann umskapa Folk her i Landet.
Valdrisen vart gift med Sognegjenta — um
nokon vil segja: no diktar du! so vil eg berre beda
’en spyrja etter hjaa Folk,.som reiser her imillom,
Um dei i Amerika hev hoyrt gjetet Valdrisen og
Sognegjenta, og veit dei vil svara deg ja —- nok
er det, dei vart gifte fyr eit Tjug Aar sidan. At
han fridde paa Engelsk, og ho svarad paa Engelsk,
er sjølvsagt; at dei ogso vart vigde paa Engelsk,
er trulegt — det veit eg daa ikkje. Daa dei var
væl gifte, reiste dei av og tok Land. Det var den
Gong Oydemarh der dei tok Landet sitt;· men no
er det eit glupt vælbyggt norsk Settlement (Bygd).
Vælstand er det no i den Bygdi i kvart eit Hus,
sume av Gardmennerne er rike, og norske er dei
alle saman, men ingen norskare enn Valdrisen og
Kona han-Z! Eg var hjaa dei i Sumar, og eg
gloymer aldri, kor hyggjelegt der var-
Jnne i Huset fannst alt stellt som hjaa dei
beste Vanderne heime — med Sosabenkjer, Golm
klæde, Ruggstolar, Bokskaap —— ikkje aa gloyma
Klaveret. Daa eg kom inn vart den beste Rugg-
stoleii sett fram til meg, og med eit hjartelegt:
»Vcelkomen! Set deg no og kvill« tok Valdrisen
og Kona og Borni hans meg i Handi likeso trusast,
·som det hadde voret heimeisjolve Valdris. Maal
og Skikkar og Hjartelag var alt saman so norskt,
at ein reint kunde gløyma, at ein var i Amerika.
Kvar ein Ting i Huset nemndest med sitt norske
Namn. Stolen kallad Husmori og Dotteri Stol
og ikkje ,,Chair«, likeins Omiien ,,Omn« og ikkje
»Stove« — og soleids alt, som i Huset og , Paa
Garden var. Gjerdet kallad Mannen og Sonen hans
»Gjerde« og ikkje «,,Fence«, Vegen »Veg« og ikkje
»Road". Bomi var likeso norske som dei Halve-
FZ —-
»Fredagen den Zdje April Aar 83.
Dotteri —aa var eg Romanskrivar, eg kunde
sagte ha syllt Sidurne baade tvo og tri med aa
fortelja um hennar Fridd og andre Dygder ——,
men ho er likeso norsk som Mori: forstend seg, er
det Helg elder onnor Høgtid, ber ho Silkekjol, men
talar Norsk gjer ho likevael betre enn baade Far
og Mor, og spelar gjer ho Springdansar, so det
dundrar etter, og syng norske Visur med slikt Liv
og Kjensla i Spel og Tone, at Barneminiii strøy-
mer inn yver ein so norske og vaene, at dei støder
hver og skyl burt alt det vonde, ein kann hava
lidet og provat her i dette villsame Landet-
Sonen i Huset stend ikkje tilbake: Hev Døt-
teri lært Musik og annat vent paa dei beste Skular
i Byen, so kann ein no helsa Sonen som Student
ved Statsuniversitetet, der det norske Maal endaa
hev fenget sin eigen Professor. Men spyr ein
Guten, kvat han tenkjer aa verta, svarar han:
,,Aa, eg veit ikkje det enno, eg kjem væl til ,,a taka
Garden etter Far min.«
Fyr denne Gang — liv væll G. 0. »
Kristimlia, den 80te August 1878.
Kristi Krossscstingsdag. Ein tysk,Profesfor,
Lutterbeck i Giesen, hev nyst utgjevet ei Bok (,,Jm
Jahre Ehristi«), som set Kristi Krosssestingsdag til
Denne Dagen
seer han ut ved aa sluta fraa ei Maaneformyrk-
ning, som ein annan Professor (Förster) hev hjelpt
honom med aa utrekna· At det var Formyrkning
den Dag, Kristus vart krossfest (fraa den 6te til
den 9de Time =Kl. 12 Midd. til Kl. 3 Ettermidd.),
segjer alle dei 3 fyrste Evangelistar (Matl). 27,45,
Mark. 15,33, Lak. 23,44), so det maa Ein halda
for visst, og Lukas legg til, at det var Soli,
som vart formyrkt. Lutterbeck meiner likvel, at det
var Maaneii, og at Lukas hev teket i Misst.
Ein tridje tysk Professor, Bruhns i Leipzig, hev
den 6te Aag. sendt Lutterbeck eit Brev og segjer i
detta, at han (Bruhns) hen latet Utrekna Formyrk-
ningi etter dei Maanetavlur, som er uppgjorde av
baade Laland, Burchardt og Largetau-Gumpack,
og attaat di hev samhaldet Utreknlngi med Lever-
rier’s Soltavlur fyr Fixllmaanetidi» Det var etter
desse Utrekningar full Maane Kl. 6. 29« uin
Ettermiddagen den Zdje April 33, og Formyrkningi
var synleg i Jerusalem fraa Kl. 6. 19« 5« til Kl.
8. 41« 3« Em., alt Jerusalems Mideltid· For-
myrkningi var berre partiel (0.59 av Maaneskiva
formyrkt). Som Ein ser,,høver detta ikkje korkje
med Evangelii (Maaneformyrkning iStaden fyr
f— ss —
vert dei storlaatne, gjeng det deim imot, so er dei
ferduge til aa ypergjeva seg til Orveina.
Jrlendingarne er dei, som i storstijHlde gjeng
til Pantelaanaren. Dei veit ikkje aa spara, dei
kann elder vil ikkje rekna. Til aa pantsetja hev
dei visstnog ikkje mykje, daa Husbunaden aat ein
Jrlending kvcemleg gjeng paa ein Handvognz men
—- Brandi) (Brennevin) maa dei hava, umso Koke-
gryta fyr den Skuld maa danfa til Pantelaanaren·
Dei kjærkomnaste Vitjarar hjaa ein Pantelaa-
nar er Herrarne av Langfingerlaget. Haii kjenner
desse Herrar vel: alt paa lang Leid ser han, um
ein Mann driv detta Yrkje; med mange stend han
ogso i aarlangt Venskapsband Desse Herrar kjem
ikkje med gamlegchede og enno mindre med gamalt
Sengetyl det, dei byd fram, er heile Stykkje nytt
Ty og Silkevevar; dei kjem ikkje med halvslitne 6-
karatige Skyrteknappar elder gyllte Massing-llr;
men dei hev Gullkjede og Gullskart i Hundradtal
aa bjoda og rekner med vegtuge Ankergangs-Ur i
Dusintal·«—— Pantelaanaren veit vel, at det er
nokot faarlegt aa handla med deim, men han veit
ogso, kvat det er aa tena paa det. Han veit vel,
at desse Sakerna ikkje maa finnast, naar Politiet
kjem paa Rannsaking; men han veit ogso, at Pante-
setlarne fyr dilike Ting vert sundrivne av Pant-
setjararne, og difyr passar han vel paa aa skilja
seg med deim Dagen etter Pantsetningi, trass i
det, at det er hans Skylda aa halda Panti eit
heilt Aar! Kjem daa Politiet paa Leiting etter
stolet Gods, so hev han dets ikkje! For ei Ulukka,
um han hadde det; han laut daa gjeva det ut att!
— Difyr er Pantelaanareii oarhyggd og ser helst,
at Herrarne »med Forkjærleik fyr framand Eige-
dom« ikkje kjem høgstdags, mien um Kvelden etter
Bud-tid-
paa denne Tidi, men slike Gjester maa han visa
Merksemdl Aa vinna 200 Proeent paa 24 Timar,
det er ikkje aa blaasa aat· TilLEra syr slikeVener
loner det seg aa tendra Gasen paa nytt!
Pantelaanaren vert paa faae Aar ein rikMann.
So kauperhan seg Gard i ei fin Gata og spilar
der den fornæme Herre um Sunndagen· Um Kvar-
dagarne er han i Pantebudi, for den gjev han
ikkje upp so lett. Ei betre Verksemd sinnst· ikkje!
Er ho ogso tiltalande? Fyr eit kjennslefullt Hjarta,
fyr den, som hev Medkjennsla med Naud og Ulukka
hjaa sine Medmenneskjur,·i alt Fall ikkje. Kor
Ein aalmenn »Kunde« vilde han jaga burt·
Solformyrkning, Kl. 6—9 i Staden fyr Kl. 12—3 Et-
termidd., og me kann fulla ogso segja partiel i Staden
fyr total) elder med det, me elles veit (elder trur aa vi-
ta), at den romerske Abbeden (Dionysius Exiguus),
som langt ute i Midaldren (6te Aarhundrad) sette den
kristelege Tidrekning, tok i Misft nokre Aar. Vart
Kristus krossfest 33 Aar etter Kristi Burd kristeleg
Tid (o: Dionysisk ·Tid), so do Herodes den
Store minst 4 Aar, fyrr Kristus vart sadd, og so
kann Forteljingi um dei tri vise Menn, Barnemor-
det i Betlehem og Ferdi til Egypten ikkje vera
sann· Kom oss med ei Solformyrkning Fre-
dagen fyre Paafken i eit av Aari fyre Aar
31 etter Kristi Burd kristeleg Tid, so skal me
tra paa, at den rette Dag er funnen. Det tykkest
berre aa kunna vera Spursmaaluin 24, 31te Mars,
7, l4, 21 April 30, 25de Mars, 1, 8, 15, 22de
April 29 o. s. v. (med di Ein legg 1 til fyr kvart
Aar uppyver fraa vaar Tid til dess Eiii moter Skot-
aar, daa Gin legg til 2). Ei Uppgaava fyr vaare
Astronomarl
Aarsvokftrc11. J Kristians Fylke er Ham
avlingi stor og Høi)et ovleg godt. J eit Par He-
rad (Dovrar og Lesjar) er Avlingi likvel ikkje rik.
Ogso Kornhausten ser ut til aa verta rett god,
endaa grunnlendte Aakrar hev fengjet for litetVæte,
og Saakornet, som dei mange Stader brukte, var
ufrjovt. J Dovrar, Lesjar og Vaagar stend Kornet
klent. Rugen stend godt, der dei brukar detta
Sæde. Poteteii lovar ogso godt. —— J Mord-
lands Fylke var det godt Grovedr til midti
Juni, so kaldt og surt til midt i Juli; men sidan
hev Vedret voret godt, so dei likvel mange Stader
seer ein god Haust, paa Lag eit godt Medselsaar·
Hoyavlingi vart sulla ikkje stor, men so mykje
dess betre· — J Heidemarks Fylke fekk dei
mykje og godt Hoy —— i det heile meir enn i eit
godt Medelsaar; Haa vert det litet av. Korn-
aakrarne, som stod godt eit Tak, er nydelagde av
Turke11; berre Vintersadet vil gjeva Utbyte som i
eit medels Aar. Poteteii stend likvel tolleg godt.
— J Stavanger Fylke fekk dei eit godt Me-
delsaar kraftugt og naringsrikt Han Komet stend
lovande i den største Part av Fylket, dei saadde
sume Stader for tjukt, so Aakeren vart for tett og
hev lagt seg. Potetenlovar godt. — J Finmarki
er det skralt med Aarsvokstren baade av Hoy og
Gran. J Juli og den fyrste Halvdeild av Ang.
hev alt Plenteliv voret kuat ved ein skjærande kald
Nordanvind. Av Molter vert det helder ikkje stort.
Poteten hev mange Stader teket Skade av Frost.
Fraa Færøl1crna. Skipseigarne D. C. Fz
J. G. Knudseii fraa Porsgruiid kaupte i Sumar
Barkskipet Agues Gompb011, som var strandat osg
laag i Vestmanhavn,’ fyr 10,000 Kr., etter at »det
forenedeDampskibsselskab inabenhavn« hadde sen-
gjet Tilslag paa Auktionen yver det fyr 5200 Kr-
——— Prost Hammershaimb, som hev utgjevet
Sjurdar—1cvædi og færøyiske Folkedikt, hev no fliitt
burt; me veit ikkje kvarhelst; dei heldt Avskilssest
fyr honom paa Lagthingssalen i Thorshavn, nyst
fyrr han for av.
Kiucsararne heo lengje fyre Europeararne app-
sunnet ikkje berre Kompasen (1000 Aar f. Kr.),
Bokprenting, Krutet, Postelinet og den kunstige Fi-
skeavlingi, men ogso Saamaskina. Timkowfki
sortel i si Ferdasoga (1821), at dei ei 20 Mil
fraa Peking ploygde fyrst med ein aalmenneleg
Hakkeplog, som vart dregjeii av tvo Oksar, og der-
etter med ein Plog so lett, at den kunde lyftast
med ei Hand; denne Plogen hadde 3 Jarn, 1
Alen i Lengdi, og dei stod 9 Tumar fraa kvar-
andre; dei var royrformade og traktformade og
vart fylde med Riskorn fraa ein Kasse som stod
yoer deim· Naar Plogen vart koyrd, fall Saakor-
net ned paa Aakren, og denne vart uppskoret ao
mange Taarar er ikkje fest til dei Ting, so1n vert
førde til Pantelaanaren? — kor mykje Hugsott
gjekk ikkje i Fyreoegen syr dei tunge Stig til ho-
nom? Men det bryd han seg litetum, hans Hjarta
er berre ei4 Reknemaskin, som er kringbyggd med
ein Steinmur. ·
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
