Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
226
Fedraheiinen.
7de September 1878·
stlve Kristentrui« Dessutan er Kongen god aa
hava, meiner Folk, baade til aa halda uppe Log
og Rett og til aa gjera· Undantak fraa Log og
Rett. Det er Kongen som er Laas fyr Loa og
Lok fyr Skrin; men det er og Kongen, som Ein
vender seg til, naar Ein sinn, at Retten er for
strid, elder at Logi gjer Urett. Kongen er liksom
ein liten Gud: han er Herre yver Logi. Og han
hjelper alle, som gjeng til honom med Bøn elder
Klagemaal· Det hender væk sjelda11, at Folk bru-
kar hans Hjelp; men dei tykkjer det er godt aa
hava ein slik Mann lell, um det skulde høva.
Mange er væl komne til det, at her nok kunde
vera baade Log og Rett og ,,Billegheit« i Landet,
um her ikkje var nokon Konge, og Sume trur og,
at Kongedomet i Grunneii er utlivt. Men so er
det no so lell, atKongedpmet er det, som me altid
hev havt, og som me er kjende med, og som me
greider oss med likeso veel no som fyrr. Ei Sty-
resmagt maa me hava, og gjer ikkje Kongedomet
nokot sers godt, so gjer det ikkje nokotvidare vondt
helder; og det duger ikkje aa slengja fraa seg det,
som er gamalt og kjendt, naar Ein ikkje veit, um
det Gin fcer att er so mykje betre. Paa desse og
dilike Tankar kann det norske Kongedomet liva
trygt, um det so ingen annan Rett hev.
Dei fleste av dei Fristyremenn me no hev er
Folk, som Ein ikkje tarv vera rædd. Det er
Tanke-Republikanarar (theoretiske) meir enn viljande
politiske Republikanarar, Her er berre Cin, som
syr Aalvorslyfter Fristhre-Merket; det er Bjornson·
No er det mange som les og likar haiis Taiikar
um Kongedomet; men det er faae elder ingen, som
tek dei upp i Aalvor elder gjer dei til Fyretiiaal
syr Arbeid. Me hev ingen republikaiisk Fylking
i Landet. Tanken er i Grunneii — ikkje appe.
Lat Bjornson slita seg ut paa aa saa honom app,
og lat ein stor Mann til slita seg upp, — so kanii
det henda me foer ein Fylking, som stig sraiti og
segjer si Meiniiig. Og um lange Tider kami det
daa henda, at den Fylkingen vert so stor og sam-
heldig, at Ein kann segja, at — no kjem snart
Kongedpniet i.Faare. Men det er langt til dess.
Det norske Folk hev altid gode Stunder. Ogden
Ting, at Kongedvmet stend so paa Fraastand, det
fann me var leidt, daa Talen var um dess sann e
Livsrett; men det er til stor Hjelp og Styrkjiiig fyr
, skiljing·
den Livsretten, som det scer ved ,,Vanen.« Di
lenger Kongedxzmet stend israa Ein, di større og
gildare kann det sjaa ut.
Det er visst mykje av denne Grunn, at vaare
Kongsmenn (Royalistar) er so glade i Samsestet
med Sverike.
—— Nei. Me hev mange Ting som er meir
naudsynlege aa leggja vaar Magt paa enn paa
det aa verja Kongedometz for det hev korkje Bruk
syr elder godt av serskild Verjiiig. Og det er ikkje
nye Fylkinga1«, me treng, ikkje Kloyving og Sund-
Det, me tarv, er det raktMotsette: større
Samling um dei store Ting, og meir Tolsemd i
dei smaae. Der kann vera eit og annat hjaa
»Johan Sverdrup og hans Medarbeidarar", som
ikkje alle kann lika. Men det Store trur eg er
godt i det Lagetz det Store er slikt, at kvar srilyndt
Manii maa kunna faa Nom der og vera med. Og
her er so mange Ting aa gjera i detta Landet, at
her er nok aa semjast um. Me skal vera langt
komne, syrr det tarv vera Tale um aa skiljast aat
syr Skuld eit slikt Spnrsmaal som det um Konge-
dome elder Republikk
Brev til chraheimcn.
Hoydalsnio deii 1ste September.
Etter Skikk og Vruk blandt Folk-tin eg fyst
roda uin vaare materalistiske Vilkor, sor Maten er
halve Foda, som dei segjer· Ein annan Gong
kunde eg kannskje sortelja litet inn Skulen og Maal-
saki her uppe. Me sær eit godt Aar her uppe i
Aar. Det kunde vel vortet endaa betre, um her
hadde komet meir Negni Sumar. Meii likvel maa
me segja, at Sumaren var uvanleg god. ’Her vert
niykjet Korn og Jordeple og det av beste Slaget.
Kom no berre Timbret i Verde atter, so vilde
strakst Tidi rettast· Det hev voret eit knipsamt
Aar syre Folk, allvisst hev Gardbrnkaren fenget
kjent det, som hev maatt kauptso ustoppeleg inykjet
Mat detta Aaret. Endaa trur eg ikkje desse ovste
Bygderna er verst stelte; dei hev daa nokot Smor
og Kretiir aa venda. Verre skaldet vera syre Byg-
derna lenger vestyver, som iser driv med Timber.
Paii Mogen her i Hoydalsmo seer ine eit Fesjaa
den 16 September i Haust. ijor var her au;
men me hadde liti Von um aa faa Fesjaa i Aar
»Fraastand et idealiserar« ··
atter. Det var nok Agronoin Jakobsen, fom gjorde
mest til det. J Talen sin ifjor rosad han svcert
Kreturi, som møtte·sram paa Mogen· Me tenkjer
no paa, um det ikkje skulde lata seg gjera aa fa·a
aarlegt Fesjaa her i prdalsmo liksom i Selljor.
Hoydalsmo er Midpunkten syre desse øvre Herad:
Laardal, Mo, Vinje og Raudland. Kvitseid au
vilde hava større Nytte av eit Fesjaa her enii av eit i«
Selljor. Etter Jakobsens Ord er det desse Byg-
derna, som no hev dei beste Kreturi, og som er best
lagade fyre Feavl. Det er no det alle ynskjer au,
at desse øvste Bygder maatte faa seg eit aarlegt
Fesjaa paa Mogeii. —Bjørnen hev voret leid her
no paa det sidste; han hev voret sramme mange
Stader og teket Sander· Jngen hev enno gjort
honom atter nokor Pretta.
J Laardal hende eit Vil sidan det merkjelege,
at einMann, som fiskad, sekk baade Fugl og Fisk.
Han siskad med Raata. Med same han heiv ein
Fisk i Lufti, kom ein Hatik farande og hogg Klortia
i Fisken; Taumen reivad seg umkritig Vengen, og
der hadde Maanen baade Hauken og Fisken. Daa
Maanen sat under eit Halt, hev ikkje Hauken sett
honom, og so hev han teket Fisken fyre ein Fugl.
1··
Kristiallia, den 6te.September 1878.
»En Gaardbruger« skreiv nyleg (26de Aug.)
eit Uppset i ;,’-L)Jiorgenbladet« um ,,B1)gdemaal i·
Skulen.« Det var eit sorvitnelegt Stykkje, varmt
og klaart og attaat ydi sannt fraa Fyrst til Sist —
i det Store og Heile daa. Me undrast visstnog
litetvetta paa, korleids »Morgenbladet« kunde
taka npp detta ·Stykkje, men tok likvel til aa verta
mest glade i Vladet, som let til aa vilja hava norsk
Tale inn i Skularne. For naar eit Blad tek imi
«eit innsendt Stykkje, maa Ei1i tru, at det i det
Store hev same Meining som Jansendaren· Bla-
det vil dessutan ogso hava Politik (Samf·undslcera)
inn i Skularne, og det totte me ogso var eitFram-
stig. Men so kom Blodet fyr siste Sunndag, og
me ser, at me hev gledt oss for tidleg. Det er
audsynt, at ,,Mrgbl.« ingen annan Standpunkt hev
enn aa vera grovt og nasevist Det viserdetved
aa kasta Jnnsendaren, sin eigen Medarbeidar,i
Fleisen Ord som desse: »Fanatisme«, «C«—nsidighed«,
Stnbbar sraa 1814.
(le Andreas Austli.)
Eg for paa Dovre einVaaren og selde Lands-
maalsboker og spurde etter Sau. Der raaka eg
inni tvo gamle, som var meimotSvenskom i 1814.
Den fyrste var gamle Sv«einsgaren, den hin heitte
Ola Hagevollen. Vi gjekk uppi Garoiri og var
ukjende; best vi gaar, kjem vi sramuiii ein tvihog
Bygna3 eg tok aat;Sval-n. ,,De er solkelaust der
’inni,«k sa han, som fylgde meg og vilde gaa
aat hine Stugu’n; men daa hadde eg saatt upp
Deri. De var ei diger, kvit Stuguz men framve
Peisen sat de ein Kall og dufte, og de gjekk ei liti
Gjenta utpaa Golve og trippa og stellte; ho sette
fram Stolar. Daa vi helsa, snudde han paa seg
lite Grand og vende seg aat Peise att. Han sat
’ti ein tjukk Armstol, som var drivande kvit, og so
hadde han eit Hestklceeunderseg syr aa sitja blautt.
,,Du er gamall du,« sa eg, for eg tykte de var
stusslegt ingen sa noko. ,,Eg er sjau Aar paa
semte Tjuge,« sa han. ,,Du rokk sagte ’ti, so du
var me og kulast imot Svenskom au du daa, er
sein Maan, som sat paa Staburssteinoin
s- s-
- -
det Von," sa eg. ,,Aa ja, eg varme saag paa«,
sa han. Slikt bar de ivegen; men daa det lei
paa, sat han og fortalde som ein Ungdom. Em-
gong som vi pnfta paa lite, ba han Gjenta hengje
paa Kassekjel’ii· Daa vi strauk att, sto han att
utpaa Steintroppenn og nikka og sa: »De var
rettugt tylegt di kom innum.«
Hagevollen aatte heinie’ti ei Stugu ved Vegen.
Me kom gaaande seint um Kvelden og gjekk burtaatt
De sto
ein Ø1)k sraninie honom og aat Kvikju og togg, so
det knaska. Kjeringi kom ut ine ein Spilkum og
gjekk burti Vui· ,,Vi kunde fulla inkje faa kjopt
lite Mjolk,« sa han, som fylgde meg. Daa snudde
ho seg: »Ja naar di berre kann faa Krii til aa
injolka so—— me eig inkje Forstraae·« Vi und-
rast paa, kva dei fvdde me. Daa svara Maanen.
»Aa vi sær paci Aakrotii hjaa Folk og grev Kvikjn;
vi er framsodde paa Dovre, naar vi naar ’ti ho
——1nen du foer no sinna ’ti lite Drikke lell aat Folk,
som gaar og er tyrste — gaa inn og set dykk so
lengjel« Daa vi kom inn, sat Gamlen paa Veis-
krakkje. Hiin var viljng til aa prata, men de var
so seint, at vi laut gaa mest trast. ,,Vi skalkoma
att i Morgon,« sa eg. ,,Ja gjer det,« sa han.—
Da vi kom att um Morgonen,— matte vi Kjeringenn
i Dør’n; ho og tri av Bornoni hennar straiik me
kvar sin Sekk og kvar sit Greo og skulde uppi
Garanne paa Kvikjugraving. Gamlen sat inne og
venta paa oss. Han hadde de rare ve seg, at han rulla
me Augom, naar han fortalde, og so spytta han i
Einingenii. Han som sylgde meg, reiv av ein To-
bakstubb og gav honom. No sall de seg slikt, at
de var ei diger Dokk i Golve der, som han sat;
ho spytta han dyrande mett me’ han sortalde. —
Men Sveinsgaren lyt sortelja syrst. ,,-
De sto ve Onstasund, siste Slage; de var paa
Haustsia. Depotbataljoneti laag ’ti eit Landskcm
heitte Høland, og laag der og svalt; eg var nog
xme av dei Karom. De var sendt ivegen aat Kri-
stian etter Mat«aat oss; men me dei var borte,
kom de ei har Order fraa Onstasund, at vi skulde
koma· No gaar Vegen aat Onstasnnd ’ti ein diger"
Halvrunding, mest som ein skulde reisa etter ein
Hestsko. Men hadde Offiseranne vore lite Graiid
kunnuge paa Beinvegen, som gjekk yver Fjelle, so
hadde deiinkje havt Bo bore seg so dumt aat. De
gjekk i Springmars me oss lange Taki. iaar vi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
