Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
Eit Blad aat det norskexiolkkt
W
Kjfem ut kvar Onsdag og Laurdag.
Pris fyr Fjordungaaret: i
Kr. l,10 (= 33 ß) med
Porto og alt-’ Betaliiig
fyreaat·
Iis-Iss-
Onsdag den 20de ’Noocmber.
i Lysingar kostar 10 Øre
(5 sit Petitlina, og daa
ettcr Maaien fyr storre
Bokstavar.
1878.
Jolni Lic som dansknorsk Diktar.
(G·)
Framhald.
Johii Lie hev voret bunnen av Mynsteret
sitt. Han kunde ikkje sleppa fraa det, ikkje koma
paasin eigen Grunn, og so gjekk det som det
gjekk. Detsvart meir poetiskt Stræv enn saiin
fri Dikting. Det er detta Strævet, som viser seg
baade i alle desse uppskroyvde, yv·erdrivne Bilcete
og i det, at han sumtid vertreinttroten og segjer:
no kann eg ikkje meir. Herming er Knot, og det
er troyttesamt aa knota.
Det var naturlegt, at Lie valde Vjornson
til Mynster-. Den Bjornsonske Romantikeii er no
sigjen so jamt ned gjenoin heile den lesande Anl-
menta vaar, at det er snart den, a,aleine, som
gjeld fyr ,,Poesi«.1)· Men Lie gjenglenger i Ro-
mantiken en baade Vjornson og dei andre. Der
er Sumt i Boki hans, som minner um den Maa-
ten, tyske Romantikdiktarar kunde droyma paa-
Han læt soleids, utan aa bry seg det Grand med
,,naturleg Forklaring««, ei Hnlder stiga fram og
vera med i Forteljingi; ho gifter seg med ein Byg-
demann, seer eit Barn og døyr, og er og fer reint
som »eit annat Menneskje«. Og ho er ikkje ei van-
leg Hulder, ikkje ei av dei, som me kjenner fraa
Folkediktet, desse ville, halvdyriske Tiloerur, som
stundom fær Hug paa Menns Elsk, tvingar seg
innpaa dei og toymer dei under seg ved aa vrida
Jarnstenger millom Fingrarne sine, —— nei! det er ei
,,Ljos"«s-.5;·)ulder,« ei ,,kristeleg«f Hulder, som preikar
Moral som ei Bok og elskar som ei ,,Prestedotter
paa Landet-O eit Mynsterkvende, plent av same
Slaget som desse som Bjrsrnson og Jbsen no i
nokre Aar hev droymt um i sine Bøker; og denne
kreo so Johri Lie, at me skal tru paa.« Det gjev
eit forunderleg »tryllt« og mest uhuglegt Jnntrykk
detta; Gin kann ikkje verja seg fyr aa undrast paa,
um den Diktarhugeti, som hev drøymtsoleids,kann
hava voret full-frisk. —
Det, som John Lie, og visst andre med honom,
treng, er eit Kursus i god,sunn, ærleg — Prosa-
Og det er eit slikt Kursus, eg i detta Stykket hev
provt aa gjeva honom, so godt eg kunde. Han
minner meg med all sin klingrande Bjornsonske
Romantik livande um den gamle Knut ! Trondson,
daa han (i ,,Efterskristen«) sit og gnikar og stryk
paa den gamle sprukne ,,Hkkrmans’:-S-13rrina« og inn-
biller seg, at detta er den einaste Fela i Verdi,
som hev den rette Laaten· Var John Lie ein
1] Detta» er ein av Grunnarne til at Folk ikkje likar
Bjornsons nyeDiktingar. Dei er ikkje so »poetiske«
som dei gamle, tykjer Folk.
gamall Mana, vilde det vera Synd aa riva fraa’n
denne kjære Draumen. Men John Lie er fo ung
at han kann læra, og daa vilde det vera likso stor
Syiid aa tigja. Hellest treng han meir ,,Prosa««,
enn han kann saa av meg her. Eg veit sjolv, kor
vandt det er aa saa att sitt sunne naturlege Syn,
naar Ein fyrst eingong hev fenget detta roman-
tiske ,,Troll-Snittet« i Auga. Er Ein komen til
det, att Eiii ikkje kann sjaanokot fagert i ein Skog,
utan Ein tenkjer seg, at Tre og Blomar stend og
,,elska·r« og »kviskrar« og ,,drøymer« uin forunder-
lege Ting, so skal Eiri liva og læra lengje, syrr
Ein vert god-til aa sjaa det fagre i ein naturleg
Skog,, som korkje elskar elder kviskrar elder drøy1ner,
og som ikkje eig det Slag av Hnldrer og ,,Æven-
ter Romantikeren er som ein Opiumsroykjar;
han maa vera draumdrukken, skal han sjaanokot
gildt i Livet; er han fastande, ser han ingenting.
John Lie maa ut av detta. Haii maa kasta »Her-
mans-Pruna« og faa seg ei nyare Fela. J »Huga-
Ljo« hev han synt, athari kann spila reinare Tonar
enn desse han her gjev oss. Han bør kasta alle
BoksMynster. Hair bør læra seg til aa fortelja
utan ,,Kunst’«, utan ,,Sprikestakkar««, endefram, sim-
pelt, «prosaik« hadde eg nær sagt; — so veit eg
visst, at han kjem til aa gjeva oss gode For-rel-
jingar. Hadde han fortalt ,,Knut Trondson« slik
som han fekk Soga fraa Besteinor si, fo vaagar
eg, me hadde fenget nokot annat. —-
Naar Johii Lie fortel Sogur, fo hermer han
etter Bjornsonz men naar han skriv Dikt, er det
snarare Jbsen og Erik Bogh, som maa gjera Briik
som Mynster. Eg lyt prenta av eit Par Døme·
Paa Moden.
Evangeliets simple Sprog os kjeder ——
Paa Smagen gjør det altfor raa Beskatning(?) —
vi Stoffet gir en elegant Jndfatning,
Geniets Guldglans om det Hele spreders’
Vor Tid-3 Jdeer ud fra Helten leder,
og giver ham om Ho’det Tidsaands-Glorien,
Ja sætter ham til Centrum i Historien —
Slig Klædning ,,Nazaræeren« tilsteder
at færdes et la mode i Salonen,
At hilse paa Ministeren og Kongen, , .
Og tale Ord af Vægt om Statens Styrelse:
At vi tiltrænger Friheds-Gjennemsyrelse,
Men· fremfor alt maa rive-3 hver en Skranke,
Der hinderlig er for ,,den frie Tanke.«
Her er eit annat, som minner ikkje so litet um
Erik Boghs vælkjende Nyaarspreikur:
,,Det er Tankeii nu, som har grebet Noret,
Gud er af Moden — lagt under Bordet. (!)
Ja, den Gud, som for gjaldt for Verdens Skaber,
lever nu paa Vensioii blandt Darwins Aber. (?)
Miiii siger han studerer sit Værk paany,
Lever ellers tarvelig, har intet at si.’
Nei, han tør ikke mukke, hari ved vel af:
Overalt staar paa Lur en — Fonograf·
— Er det noget, som ikke vor Tanke bundet, ·
saa kalder jo ingen det længer ,,et Under-«-
Man hnske blot paa vore Fædre Aberne,
De kunde ikke engang brumme Bokstaverne.«
Der er hellestliksom eit Framstig i detta; for
den, som er komen inn paa Jronieii (Spotten), er iall-
fall paa Vegen til aa koma ut or den romantiske
Draiimsykja· Cndaa det er ikkje so godt aa segja·
Unge Folk hev mest altid ei Rid, daa dei vert
,,Jbsenske« av seg, og det er ikkje sagt, at dei vinn
fram til nokot Friskare ved det. Det er stundom
berre detta ,,flotte" i Jronieii, detta flirande, sopande,
skal-vera-fornæme, som dreg Unggutenz han tykkjer
det maa vera gildt aa kunna sitja slik og ,,lorgnet-
tera« Verdi og smaaflira liksom ein liten Gud uppaa
ein Skrivekrakk av eit Olympos; men det er ikkje
altid det djupe og aalvorlege i Spotten, som fcer
Tak paa honom. John Lie ser hellest ut til aa
vera ein aalvorleg Maiiii, som arbeider med
iTankar, og daa er der altid gode Voner.
— Fyrr eg slutar, maa eg sjaa litegrand paa
Maalet i Knut Trondson. (Meir.)
Wisconsm Riks-Universitet, Madison.
lEtter Prof. R. B. Andersoii.]
J 1838 vart det avgjort, at Wisconsin skulde
have eit Riks-Universitet, og Sambandsthinget i
Washington gav 46,080 Akres Regjeringsland til
Universitetsfond. Men fjolve Skulen tok fyrst aat
i 1849· Den er«soleids berre 29 Aar gamall·
Skulen byrjad med 2 Professorar (Chancellor
Johan H. Lattrop og Prof. Johan U. Sterling)
og 20 Gutar· Sidan hev han gjenget fort sram·
Meir enn 600 Menn og Kvinnur hev teket Gksamen
derifraa, og no er han aarleg sokt av ikr. 500.
Av Lærarar hev han Z1, og dei aarlege Jnntekter
Det er tydelig ein Freistnad i ,,Jbsens Maner·«
gjeng upp til yver 80,000 Dollars. Fleire av
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
