Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
23de November 1878·
Fedraheimen s
315
duge med Skulestrcevet sitt, kunde vita Ting, som
dei hadde meir godt av enn detta aa strakst koma
uppi det same Maset att med Krunrtr og Øvrar,
Meter og Liter o. a. fl. Dei kunde f. Ex. helder
vilja hoyra Fyredrag um Ting, som henter meir
med til det aalmenne Aandsliv, Tankar som er
framme i Tidi, Tankar, som kunde friska Ein upp
etter det daglege Fag-Strcev. Det var sume her,
som høyrde nokre Fyredrag av Kr. Janfon, og dei
·ynskte, at dei kunde faa hoyra nokot sovoret paa
»Lcerarkurset.« Kanske Storthinget ikkje hadde no-
kot imot aa gjeva Lærararne Pengar til aa gjefta
FolkehylgskuleSamlingarne? — for der fer det ut
til at der vert talat med Liv og Kraft just om
slike Ting, som Lærararne kunde hava godt av.
Kvat meiner no de, Hr. Bladstyrar?
Vestlandet i Novbr. 1878.
x.
Kristiallia, den 22de November 1878.
Det franske Folkething hev lengje havt- eit
republikanskt Fleirtal. No vil det etter dei siste
Val ogso i Senatet verta minnst 20 Republikana-
rar fleire enn Royalistar av dei tri Flakkar (Bo-
napartistar, Orleaniftar og Legitimistar). Ein kann
fulle difyr fegja, at den franske Republik er grann-
fest, endaa det visstnog er vandt aa vita, kvat
Framtidi fører med seg, allvisst i Frankrik, der
Folk hev varmt Blod og etter Maaten lett gjeng
med paa Brigde i Riksformi. Frankrik er likevel
« det Land, som hev fostrat dei fleste Jdear, og som
heile Heimen ser upp til: det er der baade Tridje-
standet (Borgarskapen) og Fjordestandet (Arbeida-
rarne) fyrst hev komet upp. Og det er det Ser-
merkte ved Frankrik, at det altid gjeng hseilt yver
elder tek Stiget fullt; det hev ikkje Rom syr Mil-
lomformer· Napoleon 111 gjorde nog, daa han saag
det bar i Karet, ein Freistnad paa aa innfora det
,,konstitutionelle Keisardomje««; men Franskmennerne
forstod det ikkje og hadde ikkje Bruk fyr det. Det,
som til dessa hev voret mest i Vegen fyr eit-fritt
Sjeilvstyre, hev i Frankrik som andre Stader voret
Faakunna: det franske Folk hev voret »umaadelig
uvidende« og, iser paa Landsbygdi, gjernast latet
Prestar og Embettesmenn greida dei offenlege Sa-
ker, men no er det gjort store Ting til aa tilskipa
ein Folkeskule, som i detta rike ogs fagre Landet vil
gjera meir, enn Skular i andre Land kann gjera,
og det er Bon, at den Ætti, som kjem upp ei- 30
Aar etter vaar Tid, vil visa seg onnorleids stod
og fast i fine Grunsetningar enn dei Ætter, som
hev voret uppe fyrr, og den som enno stend med
Augo vende baade tilbaka til Einveldet og fram
til Sjolvstyret·
Det hev soleids ingen Faare. Naar Laon
Gambetta er 70 Aar gamal, vil han lengje ha
voret Formann i det franske- Riksstyre. Og me
kjenner hans Grunnsetningar. Endaa den norske
»Almuevennen« hev maatt segja seg sams med
honom, naar han vil, at Skulen skal gjeva Kunn-
skap um dei borgarlege Rettar og Skyldur. Hr.
Chr. Johnsen hev inkje Annat aa segja, enn at
Gambetta vil nokot Annat enn hjaa oss Johan
Sverdrup, og han kann kannhenda faa ein og
annan Stakkaren til aa tru paa slikt, men Stor-
mengdi vil endaa i Noreg sjaa klaarare· Grunn-
festingi av Republiken i Frankrik vil med uavven-
deleg. Magt draga med seg Sjø1v-styret, um ikkje
’just Republiken, ogso i Noreg og i heile Enropa·
Difyr skal me fylgja med Frankrik, og gleda oss
yver dess Framgang: me hev meir aa henta der-
ifraa enn fraa baade Danmark og Tydskland-
J Sud-Asrika er sunnet ein Diamant paa
244 Karatr haii er ikkje av finaste Slag, men spi-
lar litet yver i det gullgule.
Eimskipct Sardiuian kom Laurdag den 9de til
Runausky i Kanada (ncer Kvebek). Fraa Morville i
Jrland dit tok Ferdi 6 Døger 23 Timar: det er
det fyrste Farty, som hev siglt hver Atlantarhavet
paa mindre enn 7 Jamdpger·
Mange Fold. Ein av dei fyrste Dagar i
April 1878 saadde dei paa detsvenske Landbruksaka-
demils Gard nokre Korn ao Havre og Bygg (2-r.)
i ein varm Drivbenk Den 28 Juli var Sædet
mogjet· Bygget hadde 80 Straa og Havren 70.
Byggaksi hadde 36 Korn og gav altso 36 )( 80
= 2880 Fold, Havreaksi hadde 272 Korn og gav
272 )( 70=19040 Fold. Meiningi med Freist-
naden, som dei vil gjera gjenom ei lang Framtid,
og saa berre dei største og vegtugaste Korn, er ved
’Umhug i Dyrknaden aa faa foldrikare og tidlegare
Stedeslag enn me enno hev-
Bjørllstjckllc ijrusml er no heimkomen fraa
si Kaupenhamnsferd Han vitjade Gøteborg med
det same og heldt der eit Fyredrag yver Richard
Wagners »Tsannhäuser« fyr 600 Tilhøyrarar. Baa-
de Gøteborgs-Storbladi—det eine Framgangs- og
det andre Bakstrcevarblad ·——— er samde um, at
Fyredraget var meistarlegt, aandfullt, gripande,
og atdet kastade eit rikt Ljos yver Wagners dokke
og underlege Tonedikting, somanvovi, som ho er,
av Synsmaatar, som tilhvyrer Notidi, og av Ro-
mantikk, som tilhoyrer Midalderen·
Gallsdalschrad i Gudbrandsdals Futedvme
skal fraa Jav. 1879 verta skift i 2 Herad, Dystre
og Vestre Gausdal. s . «
Eill Officcr skriv i Dagbladet til Riksraad
Muntl)e, ’at Kavalleriet, som fekkdeikvite Æreklutar,
aldri hev utmerkt seg sram for-dei andre Vaapn
i Heren, snarare — fyr nokre Aar sidan — viste
ei Aatferd, som vart sterkt lastad, men at alle Deil-
der i Heren er gjenomtrengde av ein Aand, som
krev, at Krigsmannen berre skal sjaa upp til den
Fana, som ber Fedralandets Merkje. Damen yver
det Fyrefallne vil verta hard ikkje berre bland
Herfolket og Aalmenningen, men ogso hjaa Stor-
thinget, som til Aars fcer aa tilskipa vaar Herord-
ning. Difyr er det naadfynlegt, at Niksraaden
kjem med Upplysningar um, korleids alt er til-A
gjengjet, meiner Officeren.
Embtkttc. Utnemnde : 9de Novbr. M. Magn e-
se ntil Bureauchefi Jndre-Dept. Kapellan A. Ro s en-
b er g, til Sokneprest i Aaseral, Prest i Raudland K. M.
Schgning til Kateket i Eikersund; Kadettarne
J. G. Ræder, L. O. Handberg, J. E.Hjorth, A. C-
Eriksen, K. J. Jørstad, D. Dietrichsen, K. B. Rud,
J. F. S. Ring og J. D. Apences til Sekondloyt-
nantar utan Numer· —- Avskil: Sokneprest i Ør-
landet B. F. Hansen fraa Prost-Embcettet i Fosen,
personell Kapellan i Banse A. H. E. Solbu med
1000 Kr. Ventepengar aarleg, Sokneprest i Gran,
S. B. Vugge med Etterlgn 5000 Kr. aarleg.
Det metriske Maal og Vigtsyftem skal imi-
forast fraa 1ste Juli 1879 ved Retning av Tolk
og andre osfentlege Avgifter og Taksier· Deretter
hev Folk 3 Aar til aa bruka kvat dei vil, anten
det nye elder det gamle Reknesyftem·
Kristofcr Brmm vert "i »Verdens Gang«
beden um aa utgjeva sitt Motsvar mot Hartvig
Lassen i Bokform, liksomLassen alt hev gjort med
sitt Aagrip paa Bruuns »Folkelige Grundtanker."
Eiu Soldat, som gav ein Arbeidsmann i
Stockholm ein faarleg Bajonetstyng, daa den siste
vilde trengja seg inn i Kongens Stall, hev fengjet
Strafsarbeid i 5·Maanadar fyr sin Djervskap.
Fraa Parisframsyniugi. Walter A. Wood,
den kjende Fabrikant av Landbruksmaskinar, hev
fengjet 2 Gullmedaljar og er utnemnd til Riddar
av LErelegionen.
11tskiftnings-9·kcmndi. Den kgl. i 1875 ved-
sette Nemnd til aa faa gjort betre Greida i Ut-
fkiftningsverket er no samnad i Molde og segjest
vera ncer ferdug med Arbeidet, som kann ventastaa
koma syre paa næste Storthing. J Nemndi er
Landsdomar Roll, Fikt Reinnoiv, Sakforar Dietrich-
son, Storthingsmann Kollsenstvedt og Undertollar
Holmboe.
Trll ikkje paa Jse11. Paa Varums Verk
gjekk to Skulegjentur ut paa ein Dam og datt
igjenom· Ei vaksi Gjenta saag detta og laup til
fyr aa redda, men ogso ho datt igjenom. Det
kom likvel Folk til i rette« Tid, so dei alle 3 kom
ifraa det med Livet. Den vaksne Gjenta var
fanselaus, men Verklcekjaren Johannesen kom strakst
til Stads og fekk fett Liv i henne att.
Ulnkkur paa engelske Jarnvcgjer. J Aaret
1877 vart drepne 1175 og kom til Skades 3705.
Av dei drepne var 126 og av dei Tilskadekomne
1283 Reisande; dei andre var Tenestmenn ved
Jarnvegjerne· Berre 11 av dei Reisande vart
drepne og 664 faarade under Kjøringiz Meirtalet
under Jnn- og Avstigning.
Kristoscr Jallsoll hev haldet Fyredrag i Ar-
beidarsamfundet i Throndheim fyr fullt Hils; han
er no paa ei Ferd gjenom Bygderna i Jnntrzejnde-
lagen. Naar han kjem att derifraa, vil han paa
nytt halda Fyredrag i Throndheim. «
Fraa Kristianssaudskautcn vert fortalt, at
ein Baat, som laag i Kaasefjorden og drog upp
Hummerteinar, vart fyllt og kantade. Folki kom
seg paa Kvelven; men det gjekk hvg Sjo, og det
var vandt aa halda seg der, daa Baaten gjekk rundt
mange Gongjer. Ein annan Vaat laag nær ved
(2 Kabellengder = 040 Famn), og dei, som var
paa den, saag grannt Ulukka, men royvde seg ikkje.
Daa deihadde fengjetinutekjetTeinarnefi11e, rodde
dei i Land. Hjelp kom likvel i Tide, daa Toll-
Krydskntteren kom siglande, so dei Kollsiglde vart
bergade· Me vil vona at dei likglade Hummer-
fiskarar er sette under Tiltale. Slik Aatferd fortener
Straff. ·
Samlaget fyr Kristiania Handelsstand imi-
vigde den 19de Novbr. ein ny Samfundsbygnad.
Det var stor Stas, og det motte fram Utsendingar
fraa dei andre Samfund i Byen: det aalmenne
Borgarsamfund (Kommunen), Studentarsamsundet,
Arbeidarsamfundet o. fl. Store og gilde Talar
vart haldne. Generalkonsul Peter Peterseii
heldt Festtalen, Elles vart det haldet mange Talar:
fyr Byggje-Nemndi, Arkitekten (v. Hanno), Kristiania
Bystyre, Handelsstandet, Arbeidarsamfimdet, Stu-
dentarsamfundet, J. D. Vehrens, Maalaren Arboe
o. fl. Bankchef A. Sanne avslvrade under stor
Jubel eit Portroet av Peter Petersen, utfprt av
Arboe· Boeck (fyr Arbeidarsamfundet) og Vullum
(fyr Studentarsamfundet) takkade; den fyrste ynskte,
at Handelsstandet maatte arbeida fyr aa loysa
Band og burtrydja Stengslur millom dei ymse
Stand, den siste fyr Naregs Handelsstand som Berar
av Kulturen: »maatte Handelsstandet verta sterkt
nog til aa draga til oss alt, som hev Verde, so-
langt Handelsvegjerne fører !«»
Ei kgl. Ncmud er nedsett til aa granska Spurs-
maalet um um teknifke Skular og ein teknisk Heg-
skule (i Throndheim?). Professor Dr. O. J. Broch
er Formann, og Direktorarne fyr deitekniske Skular
i Throndheim, Berge1i og Kristiania er Medlemar;
Nemndi kann tilkalla kunnug Hjelp-
Daaell. A. P. Knoph, 79 Aar, Assistenti
Riksarkivet sidan H. Wergelands Dagar (1841),
ein av Wergelands beste Vener· .
Nokdiskt Hcilagmcnue. Den apostoliske Præ-
fekt fyr dei nordiske Land (han bur i Kaupenhamn)
hev sokt Paven um, at «Karl den Danske«, Greive
av Flaadern, daaen 1127, maa verta .kanoniserad.
Bismarck um Latin og Grekisk· Ein Gong
sa’ Rikskanslaren: »Daa eg varinieistarleksa kunde
eg baade tala og skriva Latin rett godt; no fell
det meg tungt, og Grekisk, hev eg reint gløymt·
Eg skynar ikkje, korleids dei Lærde kann leggja so
stor Vigt paa det; kannhenda dei ikkje vil hava
det nedsett i Pris, som hev kostat deim so stor
Mrldm« Buschsvarade: ,,Deternokot, som heiter
disojplina mentis«« (Aandsgymnastik). Bismarck:
»Daa kann Folk helder læra Rusfisk; det vilde
ogso vera av praktisk Nytte. Det finnst ei Mengd
Finessar i det Maal,fyrdi Konjugationen (Verbal-
boygningi) er ufullkomen, og dei 28 Deklinationar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
