Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
322
Lofotfjelli er ei underlig Blanding av Hard-
"" leik og Vænleik» Vest som du ser eit Fjell", som
er tindutt og taggutt paa alle upptenkjelege Vis, so
ser du eit annat, mest like so zl)øgt, som er taal-
gront ratt til Toppen. Og kjem du nær nok, so
sæt du kanhenda sjaa Folk der, sont gjeng med
kvar sitt Langorv og slær. Heile Bergsida er den
vænaste Slaattemark, dti kan ynskja deg· Bratt er
ho; man likevcel jamn. .
Detta er no um Sumaren· Men det er ikkje
korkje ,,Kallarne« elder »Høyfjelli«» Lofoten hev
aa takka syr sitt ,,Fe«’ og si ,,Frægd«. Det er
Torsken det maavita.( Ja den Torsken heri
Lofotenl Ein Sørlending, især ein Austmann, vil
«verta forbinad fyrste Gangen, han kjem hit. Alt
Stell er so reint ulikt det, han fraa Barndomen
er van med. At Gardmannen »ror Fiskja« hjaa
Husmann en sin er her ikkje meir underlegt enn
det motsette Tilfellet· At ein Husmann hev 200——
300 Dalars Skuld og likevcel kallast ein ,,Vcel-
standsmann", det fær Ein sa ofta høhra. Men
kvat eig han daa? — Han eig no fyrst Husi sine,
og so ein Fembvring, Barnskap til 2—3 " Karar,
kanhenda og Ottring, Kobberoming og Kjeks (Fæ-
ring), og det vert mange Peng(tr. Sjolvsagt er
det og dei, som ikkje eig so mykje som Skinnstak-
ken, dei sit i. — Eit litet Dame paa, kor rart
mangt her kann hoyrast ut fyr ein Framand, skal
eg nemna med same. Ein kann hayra eit slikt
Ord som at ,,Ol’ Hanssa hev siskat 7 Tunnur Livr
paa Karen; det gjev 700 Krunur Næring.« Hund-
rad Krunur Næring paa 1 Tunna Livrl ropar du-
Stopp litegrand· Livri er berre som eitMaatelder
Merkje paa, kor mykje Torsk han hev fenget. T.
D. den som hev fenget 1 Tun. Livr, han hev fiskat
ikring 300 Torsk (= ikring 11 Vog Turrfisk).
,,Livrtunna« er eit Slag »Skylddalar« her i
Lofoten.
Av diSjobruket her er so frammanum Land-
bruket, veit me ikkje av det Austmann-Ordet: ,,b err e
ein Husmann;« den eine er jamngod med den
andre. Er Ein fatik eit Aar, kann han det næste
Aaret vera meir enn utor Armodi komen. Men
detta, at Pengarne og Nikdomen er so paa Uvissa,
det gjer, at dei ikkje scer meir tlEra enn som godt
gjer. Folk liver og, kannhenda, ikkje med den Ar-
beidsotta, naar Fortenesta gjeng so paa Raus,
»
Fedrahcimen·
30te November 1878.·
som naar kvar Skillingei likfom lyt tvingaft ut av
Jordi. Ein annan Tirg, som og heng ihop med
det demokratiske Drag iLivet vaart, er det at Ung-
domen ,,gifter seg sjolv«4 her, og daa veit me, at
det ikkje stendigt vert gjort so ,,kloke Parti.« Dei
,,kastar seg burt««, som ein Austlandskakse vilde
segja. Me veit ikkje av Standsskil her, imot som
det er paa Austlandet elder og i Trandelagendx
og det tor eg segja, at kom enn den ckrgaste Stor-
kaksen hit og vart verande her eit Bil, han skulde
snart saa ein Svip av den same Fordomslsysa.
Me veit disyr ikkje av ,,Prestepavar«« og »Skrivar-
kongar« her. Rettnok er det jamnaste unge Menn,
som kjem hit som Embcettsmennz men det gjer
ikkje alt; det er som i Amerika: det ligg i Lufti.
· Tilslut eit Par Ord um Maalet her. Dei
dansk-norske hev so lenge songjet paa. den Visa, at
,,man i hele Nordland taler Bogsvroget«’, at sjølv
Maalmenn trur det. Det er sjølvsagt berre Bas.
Me talar ikkje ,,fornorske·t dansk« dessmeir, men kav
aorsk.« Vissercg, mc hco ein hcik Flokk ao dansk-
tyske Ord i vaar daglege Tale, men er Maalet
vaart dermed dansk? Eg lyt beda um Loyve til
aa gjeva ein liten Prøve paa Lofotmaalet;» eg skal
bokstaveka so likt vttalea, som det er Raad til-
Eg sei’, som han Ol’ Paalsa sa: »va’ ikkje
Fiskjinn her i Lofoten, saa svalt vi ihel all«saman.«
Toskjinn kjem kvar Vinter hit paa Grunnann’ før
aa gjyt’· Korfvr han kjem hit framsor anner
Sta’, dæ kann eg ikkj’ sei dokk· Men kom han
ikkje, saa vart dæ ’kje mang’Moljann’ av, aa ikkje
vart dce mykkj’ aa tjen’ (ogso ten’) før Skottglun-
tann’ held’. R —.
11«-) Tjollillg er ikkje nokot stort Sokn
og ikkje av dei minste held; men gamall maa
Bygdi vera; for her laag, som Ein veit, Ski-
ringssal. Tjollingbtien liver mest av Jordbruk:
her er og mange Sjøfolk. Skog er her ikkje
mykje av; Sume hev Timber aa selja, andre
maa kaupa. Men Jordi er god her, og ijlling-
bonden driv ’a godt au.
Jarnvegslina fraa Drammen til Skien gjeng
her igjenom. Det er væl eit Framstigl —— Men
dei hev havt sælt Mas med eit Myrhol her, som
k) Dettit Brevet skulde voret inne fyrr, men vart av eit
Mistak liggjande hosta lengje. Bldst.
hev gloypt den eine Utfyllingi etter den andre og
voret reint som botnlaust. Dei kostar, desse store
Framstig; men — det kjem væl· att, sa’ Maanen,
gav Sui Flesk. · s
J Upplysningsvegen stend det ikkjeille, og no
hev me senget Amtsskulen hit au. Jkkje so faae
szzlling-Gutar sokjer Skulen, og so er her Gutar
sraa Hedruin, Vrunlanes og Sandeherad au, so
det ser ut til, at denne Skulen vil koma seg nokot.
Han hev havt helder saae Gutar syrr. —— J fleire
Blad hev stadet Stykkje um, at Sjogutar burde
sakja Amtsskulen, og det var vælikkje so sritt annat
dei kunde trengja det. Daa vilde Tjalling kunna
skaffa Amtsskulen gild Soknad i Vetr-tidi.
Maalsaki er ikkje kjend her, som Ein nok ykann
tenkja. Men ho kann nok koma upp med Tidi her
og. Berre Folk visste betre Greida og kunde tenkja
paa stik-o Ting.
Den gudelege ersla er uppe her med. Me
hev nokre Metodistar, men mest av dei som kallar
seg ,,Vakte«. Presten, som reiste fraa ossiSumar,
heldt ikkje nokot Lag. med desse Folk, og daa det
spurdest, at me skulde faa ein ny Prest, var det
nok mange av dei Vakte, som likad detta, av di
dei ventad aa saa ein som vilde halda meir med
dei. Men eg trur dei reknad galet. Den Presten
me fekk, er etter mi og visst mange sleires Meining,
ein framifraa Mann til aa preika, men held nok
ikkje meir Lag med desse ,,sramisraa Folk« enn
den som reiste. Han er ikkje so bljug syr aa segja
detta helder, og eg hev høyrt, at fleire gjekk ut or
ein Uppbyggelse, Presten heldt, daa dei totte han
sagde for litet godt um Lægprestarne. — Kvat skal
Ein segja? H.
111. Sogudal, Sogn, 23de Rovbr. Ein
Brevskrivar i »Fedrh.« hev uppgjevet Talet paa
Lærlingar ved Skularne her i Amtet· Fyr Sogn-
dals Folkehogskule er Talet ikkje fullt rett; Skulen
hadde ved Utgangen av Oktober 50 Soeinar, og
sidan er der uppteket 4 til. . Men det skal nok ikkje
vera Meiningi aa taka fleire i Aar.
Eg skal med det same fortelja eit merkjelegt
Døme paa, kor Maalsaki i den seinare Tid veks
seg inn hjaa Ungdomen paa desse Kantar. Fyr 2
Aar sidan hadde Skulegutarne eit Ordskiste um
denne Saki; daa var der berre l — ein ——, som
’—
Hemm«
Aasuls og Bergljot heldt av kvarandre-. Dei
hadde ein fager Kveld lagt Henderne ihop og lovat,
at dei aldri vilde skiljast aat, fvrr Datiden kom og
lvyste dei, og sidan hadde dei motst baade osta og
væl. Og ein annan Kveld, det var uin Vetren,
hadde dei med Graat og stor Sorg lovat kvarandre
paa nytt Lag, at det, dei hin Gongen hadde svoret,
det skulde standa, kvat i Verdi som brast.
For Tarald, Faer aat Bergljot, vilde ikkje.
Det var den gamle Visa. Han likad ikkje Aasulf,
slett ikkje. Han vilde ikkje sjaa ’n fyr sine Augo·
Og det han vilde, det vilde han, denne same
Taralden Haukastad.
»Du skal hava ’n Paal Braatel« sa han til
Bergljot. ,,Nei««, sagde Bergljot. »Jau,« sa han
Tarald. ,,Me sær sjaa," sagde Bergljot. ,,Ja,
bi du herrel« meinte Tarald.
Ein Kveld var Paal Braate paa Haukastad.
Det var ein nokso gild Kar, men nokot halvgamall
og helder smaamcelt. ,,No hev du Friaren din,«
sa han Thore.
,,Min vertxhan aldri,« svarad-
Bergljot. ,,No er du skipelegl» ropad Tarald og
kvitnad; det var altid Merkje paa vondt. Vergljot
torde ikkje svara. »Og so er du so god og tek
hamsleg imot ’n — skynar Du?« Bergljot tagde,
Tarald raudnad og Henderne hans bibrad og skalv
. . ,,Eg skal gjera det so godt eg kann,« sagde
Bergljot.
Tarald og Paal sat og svallad heile Kvelden,
og der vankad Brennevin nokot-soncer til Maate·
Endaa paa Sluten vart dei helder høgmælte· Daa
ropad Tarald paa Dotter si, og ho laut koma.
,,No er det min Vilje og Meining,« »sagde Tarald,
,,at du tilVaaren sylgjer denne gode Sveinen Paal
Braate, fyrst til Altaren og sidan heim til honom;
kvat segjer du til det?« Ho vilde svara hardt;
men Faeren saag so brennande kvasst paa henne,
at ho bvygdest og vart modlaus. Ho saag nedfyr
seg, tenkte eit Bil; og svarad stilt: »Er det so,
at du plent vil tvinga meg til det du veit eg ikkje
vil . . . so skal eg sylgja honom . . . til Altaren
. men ikkje lengerl« ho rettad seg upp og var
bleik. » »
Tarald vilde kvessa i, men Paal sagde: ,,Ja-ja,
Bergljot, kjem mefyrst so langt, so kann me snakka
um Resten sidanl« ,,Det var eit sannt Ord!«’
skrejk «Tarald og slog i Bordet; ,,Skaar! — Feste-
skaali syr Paal Braate og Bergljot Taraldsdotter
Haukastadl« Dei drakk; Bergljot snpggad seg ut.
Denne Kvelden var det, at ho raakad in
Aasulf, so som sagt er; for han visste um den nye
Friaren og laag paa Lur utanfyr Hust. Og som
dei stod der i Sorg og Sut og kviskrad saman i ·
den maaneklaare Kvelden, gjorde dei det so av, at
Bergljot skulde sylgja ’n Paal til Altaren; men der
skulde ho svara hggt »Nei« paa det, som vartspurt;
for daa visste dei, at Presten ikkje kunde vigja dei,
og so vilde det vcel altid laga seg sidan.
Um Vaaren stod Brudlaupet; det var baade
stort og gildt, med tvo Spilemenn og alt, som til
høyrde. Mange Folk var der au. szeilve Presten
var beden og sat med Bordet og aat og drakk, i
Lag med dei beste Bonderne i Sokni·
Men daa dei hadde fenget det dei vilde av
Mat og Drykk, sekk Tarald Presten med seg ut i
eit Kammers. ,,Det gjeld ein Stut i Dag, Fact,«
sagde Tarald. »Ein Stat?« sagde Presten og saag
paa honom. ,,Ja««, sagde Tarald ; »eg er rædd Datter
mi tenkjer paa Fantestykkje i Dag-« »Aa haa!"
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
