Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
2 F edrah eimen. 4de Januar 1879.
- »Tjdsaandj»« denne løynde usjaaande Flokk, som er Saltet og Hag. Men fyrstdet vert so aalment som det teiknar
. . Surdeigjen i Folket i dei myrke Tider. Og Ein iil no at dei største aandelege Arbeidskrefter dreg
t dt d i d, t - . . . . . ’
De er fo von aa gm a eg N t naar ru kan inkje vita so vist, kor dei er. Det kann vera seg fraa for at taka Tenest«andrestad, og det endaa
ande Folk skræmer oss med Vantrui. Eg meiner
’kje berre dei, som brukar denne Skræmsla i Utid
og Tankeløysa, dei som hev høyrt gjetet ,,den ind-
brydende Vantro«’, og inkje veit det Grand um,
kor ho er, hell koss ho er lagad. Fyr deim er
,,Tidsaandi« det same som Vantrui. Dei- største
og beste Tankar i Tidi vert likso spelege som dei
vonde. Alt det, som vilsram og upp, det er Van-
tru, — anten det daa er godt hell vondt. Denne
tankelause Døming er her nok av, og den er eg
» rædd hjelper Vantrui sram meir hell ho stansar
henne. Det kann vera mangein, som ser seg nøydd
til skilja Lag med dei Truande, avdi han inkje seer
Lov til aa vera med paa nokotFramgangsarbeid paa
annan Maate«» og naar han syrst hev lotet skilst
med sine Kjenningar og kristne Vener, daa misser
han den Stydnad, han hadde i det ytre Samband
med deim; han vert titt helder eltat med Kjettar-
domen av deim, —— og daa er det dess lettare aa
vildra seg burt·
Men det var ’kje denne stuttsynte og tanke-
lause Dømingi, eg berre tenkte paa. Det er ogso
gamle ærlege Kristne med varmt evangelisk
Aalvor, som so forgtunge stend og ser ikring
seg og fæler syr den Tid, som kjem; dei ser inkje
Ljos i dette Myrkret, som sig inn yver Folket;
det svartnar altsaman, og dei er inne paa aa gjeva
Kultursolki upp i Vonløysa. Dei tykkjer, det hjel-
per korkje Banstraale elder Kjettarbraiiii, og det
einsalduge Frelse-Evangeliet vil ingen lyda paa
lenger. Dei trotnar, lcet Henderna siga, og gjev
,,Tidi« upp· Dei minner um Elias, daa Jesabel
vilde drepa honom, og han bad um aa faa døy.
Men daa kom Herren til honom —- i ei mjuk
og mild Luftning.
Det er slike Folk, som det so titt er saart aa
røda med. Ein vilde so gjerne hava deim med i
aa arbeida fyr Framtidi; meii dei stend magtstolne
- og veit ’kje kor dei skal vera med helst-
Dei hev no fyrst gløymt dei 7000 »stille i
Landet-O som inkje hev baygt seg syr Baal. Det
finst slike; herheime er eg viss um, dei finnst. Og
idet ,,vantru« Tydskland er dei au) Det er
i’) Les t. D. Funcke.
mange der du trudde var berre ,,Vantru«’. Og
der er Arbeid, syr mange,Arbeid til aa auka Vokst-
ren og Krafti hjaa desse stillfarande, so det kann
slaa ut i Ljos og Klaarleik.
Ja, der er mykjet Arbeid.— Det kjem an paa
aa sjaa ,,Tidi« paa den rette Maaten. Det hev
alstødt voret so, at Fraasaldstiderne hev lagat til
gode Tider. Det er titt, at sjølve Fraasallet pei-
kar paa slikt. Jamleg er det dei største og dju-
pafte Aander, som fell sraa. Det er plent paa
den Maaten no. — Vantrui tykst verta boren uppe
av deim, som gjeng syre i Vitskap og Kunst. Dei
beste Tenkjarar, Sogemenn, Maalkjennarar, Natur–
kunnuge, Diktarar osb. vert haldne syr vantrue. Me
ser det herheime t. D. med oaare tvo Storskaldar.
Det er Folk, som vil ,,vera sanne«og tena»»Sann-
leikens og Fridomens Aand’«, mange av dei frem-
ste Fritenkjarom Det er Folk, som arbeider og
det med Aalvor. Kann det so vera rett aa berre
sordøma deim og liksom gjeva deim upp? Kraft-
sulle og store Folk kann verta store Kristne, og ei
»Tid, som er full av store Veik i det menneskelege,«
skal inkje av den Kristne
vonlaus. Daa Gerzkxssx i
var kristnat, meinte n- r- dei truande, at no
var det Verdsens Ende-. ...- gnstin meinte, at desse
»Villmenn", som kurdk ::,j· :.-. slikt Storverk, kunde
ijrka au hava staae ) um.
iaar me sex, :»: Vore Aander soleids ven-
der seg sraa ijissrs j ·.-. sksk det paa mange Maa-
tar vekkja Aalvorrss FTru ijrkja hev ’kje
stor Skuld sjølv I »-
Det er tpilt.·.s:;·.:., »
. ;eoast; ho er inkje
-.·–·2 tok Rom, som daa
- ·. maa halda Jamstig
med Tidi, ja ho f’skld.. :.«sa syre, so ho kunde
lysta Tidi sramettekr tj-: ·« side havaRom syr dei
største og beste :·1-«-:« det rikaste Liv i det
heile. Ho skulde —-.-3:;«k:-—:, lysa upp Tankjen
og stæla Viljen t: - »··-.«·-:.«:, Mannen kann gjera
i det smaa som i ak -k – Stend det so, so vil
dei største og bi» der sinna Rom i hennar
Tenest. Dei slepp . —· sagt :,singa andrestad for aa
finna Uppgaavur· —- sskxv sei: me det, at det kann
vera andre Ting, oreg Folk inni Vantrui;
serleg kann det daa helst vera deira eigen vrengde
k-.(.
dei er døypte og dermed vigde til Kristenliv, so er
det verdt at tenkja etter, um inkje det kann koma
seg av det, at Trui hev vortet for trongrømd og
liksom inkje havt Bruk fyr deim.
Fyrst Trui skal fylgja med Tidi, daa er det
so, at ho maa liksom vidkast ut og verta djupare,
ettersom Tiderne krev og Folketrongen aukast. Snø-
rer dei henne inn med alleslags gamle Vand og
Stengslur, so vertder trongt og usunnt og uverande.
Daa rømer ho inkje Arbeidet, som Tidi krev, og
daa maa dei tvo skiljast; Tidi fer tilmed aa laga
seg ei ny Truz den gamle vert standande liksom
tom. — Men her maa me skilja millom Kristendom
og ijrkjetru. Det er denne seinste, eg talar um-
Kristendomen vert alstødt Ung og sterk. Men den
Dru, som raar i ijrkja, er paa mange Maatar
liksom berre Molar av Kristendomen· So hev det
voret syrr, og so er det no. ,,Me skynar berre
stt)kkjevis.« Ettersom Tiderne er gjengne hev Krist-
folkjet lært eit nytt Stykkje altsort og aukat den
gamle Arven· Ein slik Auk fekk me med Athanasius,
Augustin, Bernhard, Luther, Spener, Grundtvig
osb. Det hev voret større og mindre, ettersom Tidi
hev kravt og orkat. Det er nok den same simple
Kristendomen, men altsort sedd større og sannare.
Og syr kvar Gong, me er komne sram, hev Kristen-
domen synt si Magt til at taka app, adla og styrkja
heile det menneskelege Framstigsarbeid» Eg — er so
rædd syr aa verta misstydd i dette og lyt difyrføra
det meir ut.
Vaar Tid hev mange Torv og mange Upp-
gaavur. Der er no Politiken· Kven vil negta, at
Tidi hev umskjipat Folkelagi mykje, serleg i dei
store Land? Naer det skillegt, at denne Umskip-
ingi krev, at Landsstvringi lagar seg etter. — Men
kveii er det, som tek upp til Drysting dei Spurs-
maal, som reiser seg her? Jau, det er mest Stats-
økonomar, Filosofar og slike. Krev Ein Umskiping
fyr Kristkjcerleiken si Skuld, so vert det ropat paa
Samband med Revolutionen. Det ligg Uppgaavur
ferduge der, som den Kristne nettupp skal vera med
paa. Og sumestad fer dei til faa ei Kjensla av
det au. J Tyskland er der ,,kristelege Sosialistar.«
Les likeins sunit av Biskop Martenseti. Meii kor
Ein Friteukjar.
Gi Forteljing or Samtidi.
V-
(Frainhald fraa f. Aarg.)
,,Ja ja!« ropad Flint, ,,men det er sannt!
Skulde ein Ftit taka Kristendomen paa same Maa-
ten som ein Prest, kor gjekk det so med Skatten?
—— Nei, ser De, kvar Skomakar skal vera ved sin
Leist, og kvar Fant i sin Fjordung. Men De,
Hr. Hauk, som er Theolog, og Son aat Prosten
·. ..ja, som Hr.Kapellanen sagde, eg vil ikkje spyrja
beintsram, um De er Kristen; for det er ei Sam-
vitssak, gm Kapellanen sagde; men eg vil segja
som Kap anen: at etter ymistav det,f som De ikkje
hev sagt, so ser det ikkje ut til, at De tek Kristen-
domen som ein Teolog bør taka ’n, og serleg
ikkje som vaar gode Vert, vaar høgvyrde Hr. Sok-
neprest, tek "n. Og naar Deikkje gjer det, so bles
eg i heile Kristendomen Dykkar — um eg so maa
segja. Lat oss no høyra, Hr Hauk! De hev voret
i Paris, De; De er liksom ein Autoritet her paa
Berget no. Reint ut, Gut!«
( Laget.
»Ja — reint utl«bad Presten, som ikkje hadde
voret med i denne Samtalen, men smaadrøst med
Klokkaren og ein av sine Medhjelparar og alt i eit
glytt burtpaa Haiik liksom· i Uro. ,,Du veit, Hauk,
at eg setPris paa di Meining.«
Dei var no ferduge med Maten. Hauk drog
Stolen sin attende og saag med ein Kaldflir utyver
,,No hev me havt so god Moro,«.« sagde
han, ,,at det var Synd aa skipla Godlaget ved aa
koma inn paa aalvorlege Ting«· Balle gav Presten
eit talande Augnekast, Bordbøni vart sraa-seg-gjord
i ein Hast, og dei stad tagalle fraa Bordet-
v1.
HaukfekkHans med seg og smatt ut. Presten
saag etter Hauk med eit underlegt dragande Ang-
nekast. Han kjende Trong til aa tala ut med
denne Mannen. Han maatte sorklara seg syr
honom, forklara kvat det var han hadde meint.
Han hadde ikkje tenkt det paa den Maaten som
desse Styvingarne her tok det, Han var komen
i laakt Lag her; det var ikkje slike Folk han
hadde tenkt aa osra seg fyre." Jkkje eingong Ka-
pellanen . . . den gamle Presten saag kaldt hurt-
paa ’n, som han stod der og talad med Kaksen
Aasrud —: ’kor dum han ser ut ——!’ Mot sin
Vilje kjende han Age syr denne unge Mannen
Hauk, med hans klaare Vit og hans djerve Tankar;
han maatte taka med honom, han maatte faa hon-
om til aa forstaa seg, han maatte prøva aa saa
Greida paa kvat han vilde . Men paa same
Tid kjende han mest som eit Hattil honom.
Denne Kaldfliren, denne Mine av aa vere klokare
enn hitt Folket, detta storlaatne, kaute, som sagde-
,,eg gjev Dykk ein god Dag alle ihop, for eg eig Fram-
tidi!« — aah, det var utekkjelegt, det var ugods-
legt, det var stygt . . . Presten greip seg i eit Yn-
skje um, atHauk eingong maatte koma i slik Sjæle-
Naud, at han sekk kjenna seg armare og usælare
enn alle andre —!
Men deitvo Studentarne sat saman paa Gjeste-
kammerset. »Ha —— ha", lo Hans, ,,du var hard
med Kapellanen i Dag !« »Pøh, den Jdioten!« svarad
Hauk. ,,Han skulde havt mykje meir.« ,,Ja,« sagde
Hans, ,,hantreng visst alt han kann faa. . . endaa
Stakkaren meiner det nok aerlegt.« Hauk vreid paa seg-
»Eg vvrde ’n meir, dersomhan var Hyklar,« sagde han.
Hans sette Augo. ,,Jau!« sagde Hauk. ,,Jnnunder
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
