Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
" Fedraheimen.
Eit Blad aat det norslre eilolliet
NLWR
Kjem ut koar Onsdag og Laurdlag
Pris fyr Fjordnngaaret:
Kr. 1,10 (= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling
syreaat. . s
oss-: II
—- - r
Laurdag »den 8de Februar 1879.
, Lysingar kostar 10 —Ore , i
ZY Aarg.
Um og fraa den kyrkjelege Partistriden,
111.
J eit Brev, eg skreiv her i Bladet i Marts
ifjor, sagde eg det nm Hangianararne« at dei var
mottakelege fyr Upplysning, og at dei i sume Stykkje
liktest paa Grundtvigsslokken, so det saag ut som
dei med Tidi kunde vaksa ihop med denne.— Hertil
svarad ein Brevskrivar H——h fraa Sveiaa, at detta
slett ikkje vilde høva paa Hangeflokken i hans Bygd.
Ein annan Brevskrivar hev sagt det sama sraa sin
Kant. Og det er er ikkje utrulegt, at fleire af
,,Fedrhs.« Lesarar kann hava denne Meiningi.
Nokot fyr den Skuld og nokot fyr Saki sjølv vil
eg no beda um Rom i ,,Fedrh.« syr nokre Ord
paa nytt.
Naar Hr. H—h ikkje ser ut til —, aa— tru, at
Haugianararae er mottakelege syr Upplysning, so
tykkjer eg detta er ein so vonlaus og tung Tanke,
at eg ikkje vil gjeva ’n Rom. Eg lyt halda meg
til det eg sagde sist. Og eg torersegja endaa meir:
eg trur dei fleste Hangemenn vil kjenna seg krenkte
av eit slikt Umdøme. Gg kunde og nemna mange
Menn, som fraa Fyrsto hev varet av dei mest faa-
kunnige og fordomssulle Haugianarar, men som
hev lært so mykje i Livsskulem at dei hev stellt
seg paa Framstigsflokkew si Sida, iminsto i det
utvortes (materielle). So vil eg og minna um,
kor kipne (byrge) dei vert, naar her er Tale um,
kor verksame sume av Lærefedrarne deira hev voret
,,i det Timelege og«, som dei kallar det, t. D.
Hans N. Hange, John Haugvaldstad o. A. —-
Haugianismen hev vortet so rotsest i Folket vaart,
at skulde me maatta riva ’n upp med Rot fyr aa
faa Skikk paa Folkelivet, so vilde det etter mitt
Vit vera svært vonlaust. Og eg trur ikkje me
kunde gjera det skadeslaust helder. Der er sumt
i Hangelcera, som me plent maa hava med.
Den Tanken, at Hangemenn og Grundtvigs-
menn ein Gorig kunde semjast ihop, hadde eg
kanskje tenkt mindre paa fyrr eg skreiv det Brevet,
enn sidanz han kom rennande, og so leet eg ’n
ganga ut i Verdi mest i same Rennet, —- til
Ettertanke syr andre, tenkte eg. No, daa Tanken
hev fengjet Motlegg, lyt eg stydja ’n med nokre
Ord, utn han ikkje skal saa stuttare Livetid enn
han, fortener.
Gg kann syr det syrste segja, at eg hev ikkje
nokon Meining um kvat Bate det vilde vera, um
dei kom tils aa semjast, annat enn det er altid hug-
nadlegast aa liva i Venskap med sine Grannar.
Eg veit ikkje; um det er klokt aa arbeida fyr aa
semja dei, og det vil aldri koma upp nokor forme-
leg Semja (»Traktat«) millom dei; det er ikkje
paa den Maaten tvo Serlag veks ihop. Men eg
hev stundom som ei Von um, at Tidi vil føra
nokot slikt med seg. Naar eg no skrid og fortel
um ymse Teikn, som tyder paa 11detta, so er det
helst syr Skuld det, at Ein maa kjenna den Stil-
ling Ein stend i. "
« Fyr meg stend det — som sagt i Brevet —
som det vissaste Teiknet til Samanvaksing at dei
baade tvo held seg i Statskyrkja, endaa dei er
usams med henne i mangt; —— det vilde vera rart,
at Ein ikkje skulde kunna snu paa kvarandresmaatt
um Senn, so mykje Gin paa Resteii kom til aa
snu mest ein Veg, naar dei er i eit Kyrkjelag stødt
og altso samde um Grunnlaget i Trui.
Dei er altso like i det og,’at dei vil helder
. vera i det« Laget, Vaarherre hev sett dei i, og
skifta Lagnad med sitt eiget Folk, enn sdei vil
berre berga seg sjøloe og lata dei hine sara kor
dei kann. Detta held eg fyre er ei herleg Dygd«
Det gjev meg Von um, at der er so god Botn i
Hjarto deira, at der kann veksa ymse andre herlege
Dygder og, slike som Sanningskjcerleik. Hev eg
dei tvo Dygderne, som no er nemnde, so hev eg
dei vigtigasie Vilkori fyr Semjing av Meinin-
garne deira· «
Eg hev stundom tenkt, at vaar Tid hev den
Gjerningen aa minka paa Bokstavdyrking og Au-
toritetstru og alt daudt Formverk, som heng ihop
med detta. Kanskje nokot slikt kann verta Fylgdi
av, at Vitenskapen rykkjer so sterkt i Kyrkja. Hen-
der det nokot slikt, og me foer meir Aand og Liv
i Staden, so vil visst ikkje korkje Hangemenn elder
Grundtoigsmenn graata; dei vil visst standa som
ein Mann imot Aandløysa og det daude Form-
væsen·
Baade Partar held Luther syr den største Au-
toriteten etter Apostlarne. Der er, kannhenda, det
imillom dei, at berre dei meir sramkomne Hange-
menn likar Luther heilt ut, bil dei meir framkomne
Grundtvigsmenn vil reformera vidare i same Leid
som Luther. «
Etter som eg hev skynat Sogn, so var det
det same religiøse Lyte: Forstandstru, som baade
Hauge og Grundtvig stridde imor, og den same
religiøse Dygd: Aand og Liv, som dei baade tvo
stridde fyre. At Haages Arbeid vart meir einsi-
digt enn Grundtvigs, det leet seg naturlegt sorklara
av, at den syrste var mindre upplyst enn den siste·
Hadde dei havt same Maal av Upplysning, —- kvi
skulde dei daa ikkje tekjet det paa ein Maate?
Sogatalar nok og um, at Hauge haattad paa,
meir og meir etter kvart, at Jordlivet hadde mange
rette Krav, og med Ord og Gjerning manad han
(3 ß) Petitcina, og daa
etter Maaten fyr større
s Bokstavar.
sine Fylgjesoeinar upp til aa koma desse Krav
ihug. — Eg skal ikkje skriva meir um denne »Sam-
vaksingstanken« no. Eg vil berre leggja sram det
Spursmaalet til Ettertankje fyr Lesare11: er ikkje
Grundtvigianisme paa Lag lika eins, som Eiri kann
venta, at upplyst Haugianisme vil vertaZ —
Aat dei Lesarar, som vil hava den Umaken aa
tenkja etter, vil eg nemna: den Venskapen, som
’var millom Hangeflokken og J. N. Brun; var ikkje
Brun mykje-godt allsidig, endaa han var hine sin
Veir og vel og religiøse 5«3landssbrorc8 — og det,
at ,,.t:)auge-(«Zynoden« i Amerika med »Skandina-
ven« i Brodden forsvarar »Common-Skulen« (den
amerikanske Aalmannskulen) mot Wisconsin-Syno-
den sine Aagrip, og at baade Partar, Hangemenn
og Grundtvigsmenn, held seg so utansyr Kyrkje-,
Reformstriden, syr Skuld det,« at—dei er rædde Pre-
steveldet· Desse og sleire Ting meiner eg er høve-
lege Gmne til aa gjera seg ei Meining av, um
kor nærskylde dei tvo Aandsstemnurne er.
Haugianismen hev vortet ei Stormagt i Sam-
fundet vaart. Statskyrkja hev bidlat til Venska-
pen hennar i den seinaste Tidiz men til dessa hev
det ikkje rett lukkast, iallfall ikkje her paa Vestlan-·
det. Som eg sa i Marts-Brevet mitt, so veit eg
ikkje meir enn ein Prest her, som dei fortrur
seg til (Oftedal); men han hev og berre gjenget
etter, der Haugianararne vilde gjenget utan honom;
han hev ikkje eingong prøvt an gjeva Folkelivet
nokorFor1n; han hev berre jagat paa, hardast han
hev kunnat, den Leid han trudde dei helst vilde
ganga· Verdsleg Upplysning hev han helder ikkje
prøvt aa gjeva dei. Kannhenda det er det, han
meiner paa aa gjeva dei no gjenom »Vestlands-
posten«? ·
Det er verdsleg Upplysning, Haageflokken
vantar. Men Tidi vil nok syrgja fyr aa driva
Upplysning innpaa dei, um ingen annan syrgjer
fyr det, og naar det er gjort, vil dei nok lcera aa
gjeva Livet Former, som høver etter den Tid dei
lioer i. Naar eg trur, at detta vertlinne, livfyllte,
srugtberande Former, so kjem det seg nokot av det
Kjennskap eg hev til deira religiøse Væsen, og nokot
av det eg hev røynt av einskilde »vakte« Menn og
Kvinnur. "
Det at baade desse aalvorlege og hjartevarme
Aandsstemaur ikkje kann koma væl utav det med
Statskyrkja, er Grunn nok tilsaasottast fyre, at ho
kann vanta eitkvart. Uttalur som: ,,Ein skal ikkje
misvyrda Statskyrkja og Statsprestarne helder;
her er ikkje Raadsmagt utan av Gud;« »paa Mose’
Stol sit dei Skriftkloke«z ,,i Læra deira er der
ingen Avveg;« ,,·dei gjer visst det beste, dei kann,
dei« (Prestarne) o. s. fr., —— slike Talemaatar er
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
