Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
1ste Marts 1879·
l
Fedraheimen.
67
skal tiltala Kongen, skulde det vælsramleides heita
,,Naadigste Konge-«
Kunde ikkje Thinget, istadensyr denne meinings-
lause, millomalderlege Tiltalen, faa innattfort den
gamle norskeHelsingssormelen: ,,Herre Konge-I
Denne Formelen er greid, ærleg, sann og mannsleg;
han segjer det han skal segja og ikkje meir; det er
den sriborne Mannen, som helsar paa sin Drottin,
og ikkje Trælen, som kiieboygjer seg fyr Gigaren
sin; denne Formelen er dessutan ,,traditionell« her
i Landet, d. e. hev historisk Grunnog Rett.
Dersom Jaabæk elder ein annan kjem att med
Forslaget um den ,,Naadigste Konge««, bør han hugsa
paa aa taka detta med. X·
Fraa Bygderne.
Vadsolz — »Folkeskikken«z Tiderne,
Fisket, Russehandelem Uveer. —- Me ligg
,,nordanfyr Folkeskikken« her, segjer Folk so tidt.
Eg trur ikkje det er so saarlegt som dei skrik til,
og dei, som skrik verst, er no slike nybaka Sprett-
ingar, som kjem serske sunnanfraa og vilvera gilde,
men som væl ikkje ser Saki so djupt. Det er væl
— so, me liver i ein Utkant av Landet, so. det tek
altid nokot Tid, fyr det, som rører seg andre Stader,
vinn upp til oss: men me kjenner oss likevæli
1xært Samband med Fedraheimen vaar, og Eim og
Telegras legg oss so nære inn til hitt Landet, at
me ikkje merkjer so mykje til Fraastandet endaa.
Um Vetren er det væk ei Tid, daa Eimbaatarne
ikkje gjeng, og daa kjenner me oss meirinnestengde
og kryp liksom meir ihop i oss sjslv. Men me
hev daa Post kvar Vika lell, og so Telegrasen.—
Det er ingen som veit, sor ei Vælsigning desse nye
Samferdsgreidur er i Grunnen, naar Gin ikkje hev
prøvt aa liva utestengd. Det er so det knlsari
"Gin, naar Ein minnest den Tidi, daadet stundom
var i Maanad-Tal millom koar Gong me fekk hoyra
fraa ,,Ut-um-Verdi«’. —No» sæt me gjenom Brev og
Blad hoyra fraa andre Landsluter iminsto kvar
Vika, og etter kvart som Kunnskap.en veks, er det
fleire og sleire som sær godt av detta. Det er so
sorunderleg godt aa vita, at Einikkje stend aaleine,
men at Ein er Eit med eit heilt livande og stræn-
ande Folk! Denne Samkjensla maa me alle arbeida
til aa vekkja og styrkja; det trengst nok. Her er
nok av det som vil skilja oss. Og ikkje minsttreng
me um ein sterk Sambandsaand og Fedralands-
kjærleik her, som me soknar upp tildet store russiske
Usryskjet og koart Aar sær so mange Framandeinn
ibland oss, som me skal prova aa melta inn i det
,,norske Folk-«-
Me hev Vetr no, so ,,sæl er den, som kanni
Husoin hyggjas.« Men her er dessverre, som andre
Stader, nok av dei, som hevlitet baade aa»bita og
brenna·« Det var eit klent Aar isjor. Vaarsisket
(Loddesisket) slog reint i Mist her inn i Varanger.
Sumarfisket var og smaatt fyr mange, og dei, som
fekk nokot, sekk lite og inkje fyr det. ·
Sumarsisken bytar dei med Russame i Mjøl.
Seid er det mest dei fiskar av; men i Sumar laut
dei gjeva10 — ja eg hev hoyrt npp til 16 — Voger
Seid syr 1 — ei — Vog Mjøl. Og sume Tider
vilde Russarne slett ikkje hava Seiden· Dei laut
daa hengja ’n upp; men so rotnad sumt burt. —-
No er likevæl myrkaste Tidi yver; me hev fenget
att Soli, og Folk tek med nyttMod til aa buaseg
til aataka imot Torsken og Seiden aa nyd.
Torsdagen den 30te Jan. hadde me ein sor-
sælande Vestanstorm. Lukka er den, at Landet er
so flatt her og Vinden dermed sojamn, hellest hadde
det spokt syr Hust. Verre var det fyr Skipiz for
Vestanvinden stend beint inn i opne Hamni. Tvo
Skip dreiv daa og i Land. Eit upp aa ,,Øyrtangen«
(eit Sand-Nes); det bergad seg; men eit annat,
som dreiv ut i ,,Navaren«« (aust og ut syr Byen)
gjorde nok-siste Ferdi si. - J.
Holmedlll — Vinteren, Tiderne; nye
Skattar; »Norskelaget«; Skulen, »Sknle-
boksamlaget". Eg hev altid tykt det var hug-
nasamt aa lesa ,,Brevsendingarne« i »Fedrh.«. Dei
fortel fraa Folkelivet i dei ymse Bygder og nm
kvat Folk tenkjer og balar med andrestader, og
naar eg daa var so heppen aa sjaa um nokot,
som eg sjølv hadde tenkt paa elder balat med, so
fekk eg altid liksom større Mod. Og fyr oss, som
reikna oss til ,,Norskdomsmennerne", maa det vera
reint naudturveleg aa faa Kunsfap um korleids det
stend til med den norske Saki kringum. Og slikt
maa vael høra best i ,,Fedrh.« Eg tykkjest« vera
viss um, at Bladet gjer godt Arbeid ved aa taka
upp Brevsendingar og eg trur ikkje det vil tapa
Tingarar fyr den Skuld held.
Vinteren hev i Aar voret so stod med Klaare
og Kulde-, at det ikkje hev voretslikt i Manneminne.
Det er især tvo Ting, eg hoyrer Folk klagar seg
syre, og det er fyr Ved og Mjøl. Snjoen hev
voret so djup og ufor, at det hev voret mest raad-
laust aa bruka Øyken etter Gldfang, og Elvesiklurne
hev froset so til, at Krernerne stend. Me hev no
ikkje so store lear her vest, so at ein 12 Gradars
Kulde vel magtar aa botnfroysa sume av deim.
Folk ligg ellest mykje inne og syg paa Lab-
ben no, sor ut ved Havet er helder ikkje ,,nokot
aa siska". Dei hev sagta snippat upp endrug
Tosken eld’ Seiden, men det er no ein Mann bland
tnsund det. Nei anderleids var det, daa Vaarsildi
paa dette Vil saag innum til oss; Folk gjer lange
Augo etter henne no. Liksom all Verdi hellest, so
klagar Folk seg her og fyr Pengar, og dei kann
ikkje skyna seg paa Regjeringi, som heo so liten
Tanke um aa spara. Nye Skattar er koar Mann
rædd. Visste Eiii endaa, at dei vart brukade væl!
Men det er nok berre paa Voni med det. —— Ein
ser med lengtande Augo etter kvat Storthinget vil
taka seg til. Ein skulde no der hava Menn, som
maatte kjekma Tilskandet. — Ellest er det ei Lokke-
at Folket her til dessa ikkje hev livt so paa Pen-
gar som Austlendingen hev gjort; dermed tarv dei
ikkje netupp svelta ihel, um Skillingarne minkar.
Livemaate er her, daa det sramsarne Aaret var
rikt i so Maate-
,,Norskelaget« vaart byrjar no»paa 5te
Aaret og trivst vcel og arbeider med aukad Kraft.
Det hev vakset seg sastare med. koart og baade
eldre og yngre tek til aa finna det ikkje so or Ve-
gen· Og det hev vunnet srani sumt og. Soleids
er her mange no, som gjev større Agt paa det
heimlege og elskar Heimen sin og Maalet sitt. Jkkje
saae les t. D. ,,Fedraheimen««,—her kjemikkjemindre
enn 10 Ekspl. av honom hit. Andre norske Skrif-
ter kauper dei ogso, og sleire er med i ,,det norske·
Samlag«’. ,,Gudelege Smaaboker« og ,,Nokre Sal-
mar« er her fullt, som spyr etter, og Bokerne hans
Janson er kjende og kjære fyr mange. Det var
soncer me tenkte aa fenget Janson til oss heri
Haust, daa han drog fraa Bergen og nordetter,
men so var det no ikkje Raad til det held, daa
dei kvat dei vil; dei svarar»Aalmannbat3n«; prøv
dei i ei Avryiysting; sdei vinglar koar til sin Kant,
etter alskyns Side-Meiningar og Side-Interesse,
liksom ein Flokk Druk«ne; ein Tanketrekkjar sav ein
Jurist kann blaasa heile Fylkingen sund med ein
Sofisme· — Alt detta veit eg. Men, ser du —:
dersom me ikkje hev ein Fridomsflokk, so vert det
dess meir naudsynlegt aa arbeida upp ein; og lat
enn Sverres Bjorkebeinar vera ein ihopdriven Flokk
av Rovarar og Rel: det er endaa Sverre, som eig
Framtidi, og ikkj e Magnus og Erling Skakke. — —"«
J denne Tidi skreiv han eit av sine hardaste
Stykkje: ,,Grunnvolen aat Samsundet," og sette
det i Bladet under Merket B- F- s. ,,No er du
seld!" sagde Kandidat Vreide, daa han hadde set
Stykket-. ,,Aa,« meinte Hauk, ,,her er ingenidenne
Daarekista av eit Samfund, som skynar Meiningi.«
— ,,Ja seg kje det,« sagde Kandidaten.
xX.
Et Tid etter aatte Ragna ein Gut. Han var
srisk og fager, og Foreldri vilde voret overlag·
glade, — dersom alt hadde voret greidt millom
dei sjølve. Men som dei no hadde det, vart Gu-
ten berre ei Orsak til Uro og ymsesidig Otte. Han
vart til den Tung, som, naar Ulukka var med, lett
kunde velta det Lasset, dei til dessa hadde dreget
saman med so stor Umsut. Heretter kunde det ikkje
lenger nytta»aa tigja; no maatte det ei Uppgjerd
til, og den — var dei baade tvo rædde.
Hauk tottest vita, at Ragna utan all Tinging
vilde krevja Daap syr Gutenz Ragna var rædd,
at Hauk vilde setja seg imot» Haitk tenkte: ho er
enno ikkje so langt komi, at ho kann skyna meg,
um eg kjem sram med mitt; Ragna tenkte: han
er enno ikkje so langt komen, at han vil lika naar
eg legg sram mitt Ynskje. Og disyr vreid dei seg
fyr Uppgjerdi og tagde so lengje dei kunde. Tan-
karne deira kom ikkje upp paa annan Maate enn
ved det, at dei var sramisraa gode og kjærlege mot
kvarandre· Soleids gjekk det Dag etter Dag.
—- ,,No?«’ sagde KandidatVreide, ,,koss gjeng
det?« Hauk vilde vrida seg nnda: »aa det lagar »
seg mel,« svarad han. Breidesaag paa ’n og slirde.
,,Ja no sit du der!« sagde han. »No fær Kyrkja
Veslesingren, og hev ho syrst den, so tek ho heile
Karen. Farvæl, Fortapte!« — ,,Detta er ikkje Ven-
skaps Tale," meinte Hauk ,,Venskapstalen fekk
du, daa Tidi var til det; daa vilde du ikkje høyra.
Nor er det Sverd-Tid, Graad-Tid, Økse-Tid! som
Skalden segjer; no er duikkje lenger til aa berga·
Fossen syg deg aat seg, og utyver ber det . . .
Gakk no stad og sel Guteii din til Lygni og Hum-
bugen; du sel deg sjølv med det same. Den Flo-
ken, du hev vasat deg inni no, kunde ikkje Aleks-
ander sjølv hogga yver.« — Hauk fælte syr at
Breide i Grunnen hadde Rett, men harmad seg
hver, at han tok det paa denne kalde, tykkjelause
Magten. J slikt eit Knipetak var det just, at Ein
kunde trengja ein ærleg Vent
Det sleit ao ei Vika til. Hauk saag, at Ragna
leid vondt, og det vart verre og verre aa vaaga
ei Uppgjerd·
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
