Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
8de Marts 1879·
Fedraheimen
75
Aslak Haukom i Kvitseid fylgjer au- djervt med
iUpplysnings- og Fridomsarbeidet vaart. Me
hev soleids honom visst og sannt det meste aa
takka fyre, at Folkehagskulesamlaget heruppe kom
istand. »Morgedølen« og eg er soleids samde um
·alle so nær som um Ein: han held«paa Laardals-
klokkaren, eg paa Drangedalspresten. Sandland
hev eg hoyrt so lite fraa, at eg ikkje kann vera
med aa draga honom fram til Thiiigmann· Det
einaste, han er kjend fyre, er den Ugreida,han volde
i seinste Val. Sjeldan kjem han visst utor Bygdi
si, og ikkje spyrst det nokot fraa ’n til andre Byg-
der held. Aldri hev eg hnyrt han hev voret med
paa Folkemote og andre Stader, der Livet er uppe;
han kann vera ein heev Klokkais og ein god Skule-
meistar; men tilThingmann lyt Ein velja slike,
som Ein kjenner i Politikken. Daa vart det betre
aa halda paa Tharaldseti; - for me veit, kvat me
hev, men ikkje, kvat me seer.
Dei Blad, som hev tekjetupp »Morgedølens«
Stykkji lyt taka detta med. 6—s—.
Flag og Fannr.
Morgenbladet hev i desse Dagar fenget eiii
forunderleg Elsk til det ,,norske Flaget«. Det stig
fram som Riddar fyr Norigs Flag; det kjempar
som Roland fyr Norigs Flag; det eglar upp alle
- dei Samsundsstyttur, som finnst rundt i Vyarne til
Strid fyr Norigs Flag; — Norigs Flag, detta
Flaget, som er kvar Nordmann so »kjendtog kjært«’,
detta stolte Merket fyr »Fridomen«vaar, og ,,Sjø«lv-
stendet«; detta Flaget, som me ,,fekk« av Kong
Oscar den 1ste Under »jublande Takt« fraa »Nati-
onen"; ha! detta Flaget — detta Flaget . . . .
Morgenbladet hev brukt upp ei Mengd med Blekk
til Vernd fyr det-
« Er det ikkje utrulegt?
— Aa nei, det er ikkje utrulegt· Det er
ikkje Norigs Flag, som Morgenbladet verjer. No-
rigs Flag hev med Guds Hjelp betre Forsvars-
menn. Det, som Morgenbladet osrar sitt Blekk
og sin Glsk paa, er — Unionsmerkct.
Det er Unionsmerket, som det gjeld aa
verja! Dersom uokon vilde taka dei norske Far-
garne ut or Flaget — naa, det var væl ikkje so
spelegt. Og dersom nokon Vilde gjera vaare Fa-
nur alle ihop til kvite Einvaldsklutar, — naa,
Morgenbladet vilde knapt øyda burt so mykje godt
Blekk fyr den Skuld. Slikt er det ikkje verdt aa
gjera Staak um; — me hugser nok det sraai
Sumar· Men naar nokon vil rora Uni-
onsmerket —-! Nei daa er her ikkje lenger Tale
um Smaatingl Daa vert Fargar og Merkje til
Livsspursmaall «
J Sumar tagde dei, daa det rette norske Her-
merket vart umgjort til eit kongelegt Hustroppe-
Merkje. No skrik dei, som dei var galne, daa
Folk tek til aa vilja, at det norske Flaget og dei
norske Fanur skal koma til sin fulle, trygge Rett.
—— Ser. du Leidi?
! Leidi er forunderleg greid, og allstndt den
same. Detta skal me slaa fast, og minnast —
saman med alt det andre. —
Dersom her var Tale um aa kasta Unions-
merket! — Men det er her ikkje.
« Unionsmerket skal standa urikkeleg, der det
hoyrer heime: i Orlogsflaget. MeniNorigs eiget
Heimeflag, ,,Koffardiflaget,« der Unionsmerket
høver som eit Brennevinsskilt yver ei Kyrkjedør,
d er skal det ut, fyrdi det ingen Ting hev
der aa gjera. Like eins skaldet ut av det svenske
Koffardiflaget. Det er eit Faavit yver alt Lag,
at eit »sritt, sjeilvstendigt« Rike i sitt Serflag
skal hava eit annat Lands Fargar.
Dei talar um Amerika, um Sveits. Dei skulde
tigja, dei stakkars Folk! dei veit ikkje sjølve, kor
dei forsnakkar seg. Er Norig og Sverig eit Rike
liksom dei sambnndne Statar elder liksom Sveits? ——
Nei! — Sverig er eit fritt, sjolvstendigtRikefyr
seg; Norig er eit fritt, sjølvstendigtRike fyr seg;
dei hev ein og same Mannen til Konung, og so er
det ymse ytre Ting, som dei hev bundet seg til aa
vera sams um [difr)r skal Unionsmerket standai
Orlogsflaget!]; men dei korkje er elder hev voret
elder skal verta ein Stat, og difyr er Unions-
merket likso meiningslaust i det norske——og svenske
—Handelsflaget, som den preussiske Ørni vilde vera
i Frankriks Trikolor.
Me skal ikkje taka Unionsmerket or Handels-
flaget, meiner Mgbl., fyrdi at det norske Flaget,
so som det no er, er »kjennt og vyrdt« paa alle
Hav og i alle Hamnar.
Det er sannt: Norigs Flag med Unionsmerket
er kjennt i alle Hamnar. Men: just fyrdi detta
Flaget, som skulde vera Merke fyr Landsens Sjølv-
stende, hev i seg Unionsmerket, disyr trur all
Verdi, at Norig ikkje er ein sjølvstendig
Stat, men ,eit Underbruk under Sve rig,
elder eit Land, som hgyrer Sverig til. Det, som
det fyr oss Nordmenn gjeld um, det er aa faa
Utlendingarne sraa denneTanken um, at
Norig hnyrer Sverig til. Og difyr —— maa Uni-
onsmerket just ut or Koffardiflaget.
Desse stakkars Handelsmennerne og Skiprarne
rundt i Vyarne, som hev latet seg narra til aa
tromma ihop eit,,5;31ebiscit« mot Verners Flag-
Forslag, skulde aldri fara med Politik. Dei for-
« snakkar seg, rett som det er, og det so reint hurti-
veggjenne·
Dei er »stolte af Foreningen«’! segjer dei;
dei likar Flaget med Unionsmerket, fyr di det viser
,,at vi er —— ikke blot en Ration, men cn Natioic,
som støtter sig paa ·cn anden Nation«! — Ja-
visst, so skal det vera-
Altso: Riksens Serflag, som just skulde visa,
at me var ein sjolvstendig Natioii, det viser i
Røyndi, at me er ein Ration, som styd seg paa
ein annan Natioii a: ein Natioii, som er
usjyilvstendig! —- Og detta er desse Handels-
kararne »stolte« yver.
— Ein kann vera ,,stolt« av mange Ting i
denne Verdi. Men det maa vera nokot reint fer-
norskt, »nationalt", detta: aa vera »stolt", fyr di
Ein vert halden fyr usjølvstendigl
— Jau, Norigs SlEra er i gode Hender, naar
Morgenbladet og Grosserararne tek seg til aa
verja henne!
Dersom det finnst ein Ting, som eit Folksjolv
maa raa fyre, so at ikkje eit Riksstyre elder ein «
Konge kva Dag som helst kann gjera Kunster med
det, — dersom det stnnst ein skik Ting, so eet-et-
voel Merkjipaa det folkelege Sjolvstende. Serleg
gjeld detta, naar eit Fokk liver i Samfeste med
eit annat Folk, og naar det ikkje er fastare i Fisken
sjølv, enn at det eig Menn, og det just av dei
Presten sat og tenkte. So stod han upp.
»Eg vil- tala med Hr. Hauk,« sagde han. »Aa
Takk, daa gjorde De vaell« svarad Ragna; det
var i Grunnen det, ho hadde ynskt. Presten gjekk.
Sidan hadde han ein lang Samtale med Hauk.
Denne- likad ikkje, at Ragna hadde søkt Raad mot
honom hjaa Presten; han var kald og kvass og
sagde mange harde Ting. ,,Kristendomen er ut-
livd,« sagde han mill» A., ,,og ligg no og tyngjer
paa Mannens Ætt som eit uhorvelegt Lik-. . .
Vaare Prestar -er Haruspeksark), og Trui gjeng
upp i Politik og Matstrcev · . . Og til all denne
Lygni og Rotenskapen skulde eg selja min- fagre
Gut? — Nei, Prest! Det vilde vera meg likso
fælt som aa selja honom til Slavehandlarar elder
til Komediantar.« Presten svarad ikkje nokot paa
detta, daa han saag, at Mannen var hugsprengd
og uppriven. Han nemnde honom berre dei same
Vilkori som han hadde nemnt fyr Ragna. ,,Ja
jal« sagde Hauk· »Vil ikkje Ragna vera med paa
det Forslaget, eg hev gjort, og som er so rimelegt
og greidt, — fo fcer me skiljast. Helder tusund
Y) Haruspeksx heiden Statsprest i det gamle Rom.
Miler herifraa enn ganga og sjaa paa, at de sjæle-
bind Guten min med tyngjande Tankar og stel honom
fraa meg med snikjande Lygn! Helder ingen Son
hava, enn ein, som i sitt Hjarta bannar meg!«
Han sprang upp, hugsprengd og harm, sagde Formel
og gjekk.
Daa han kom heim, saag Nagna, at han var
reint som forandrad. Ho vart so rædd, ho torde
ikkje spyrja. Gndeleg sagde Hauk: «Du vil altso
ikkje oera med paa det, som eg talad um her sist?«
Ragna saag upp med Aasyni so full av Sorg og
Sat, at det skar honom ininga. ,,— Um Guten
dnydde i Nott?« kviskrad ho kavande og komi Graat.
Hauk bleiknad· ,,Døydde —? Er han sjuk?’« —
»Just ikkje det . . . men det kundeso snart henda
. . .« — Hauk var upprard og skromd. »Vert
Guten sjuk, so gakk til Dokteren og ikkje til
Prestenl« sagde han. s
· — Det var fyrste Gongen han hadde sagt
eit hardt Ord til Ragna·» Men han visste ikkje
sjølv, kor hardt det lyddest fyr henne. Han gjekk.
XX11.
Det bar ut or Byen, bort ifraa Folk; han
maatte vera aaleine, maatte faa vera i Fred. Gjekk
og dreiv, langt og lenge. Han var leid av seg,
hjartetyngd, og sjnk; kjende seg heimlaus, fredlaus,
utstoytt; visste ikkje kor han skulde gjera av seg.
Ragna hadde han tapt; ho heldt ikkje lenger av
honom; ho sokte framand Hjelp mot sin eigen Mann;
det var Barn et, ho elskad, ikkje honom; ho· for-
stod honom ikkje eingong, kunde elder vild»e
ikkje forstaa honom; — alle hine hatad honom;
Foreldri sine torde han ikkje sjaa; Venerne hans
—— kaldkloke, hugarme Sjølvsykjingar; naar han
var i Rand, drog dei paa AkZli, flirde og gjekk!
Verdi var stengd, her var ikkje ein, han kundetru
seg til. Han var ein framand, ein fordriven, ein
utlæg Syndar, ein Varg i Veum; og ikkje nok
med, at han var utestengd fraa Heim og Kjærleik,
han kunde ikkje eingong krevja Rettf erd. Spott
og Flir var det einaste han kunde ventaisiNaud ;·
di verre han leid, di meir vilde alle skikkelege Folk
fagnast. ,,Kvi hev du faret so? Kvi var du ikkje
som ein av oss?«« — (Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
