Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
15de Marts 1879.
Fedraheimen.
83
c-
ikkje, um me kunde leggja av det og so helder segja
»at spise««s« O.·s. sr. —— Ein av Gutarne for-
svarad Maalsaki. Han las bl. a. upp eit Stykkje
or »Fedrh.«, og eg hoyrde ikkje annat, enn at dei
alle skynad det godt. Tilslut song me: ,,Dei vil
altid klaga og kjyta,« og baade Rothoggar-Mot-
strævaren og Kjeringi»» som vilde leggja av aa ,,eta«,
song med av full Hals, so det er Von til, at dei
og vil ,,koma um ikkje so braadt.«
E. S.
Kvitseid — Prestegreidur» Prestarne
vaare er overlag vakneidenne Tid. Rimelegt nok!
for Folkehegskulen er ende burt i Selljord. — Der
i Selljord hev, som du veit, voret sælt til Leven,
og »Vermolo« (Dvergmaalet) svarar her hit i Kvits-
eid au. No nyleg er Skulestovurne »sredlyste«:
Ingen sær Lov aa tala der, utati han hev Brev
av Presten paa, at han er rett i Trui. So fcer
me daa sjaa, at Skulestovurne ikkje helder hvyrer
Folket til. Ein Leegprest er au »eingong syr alle«
negtad Tilhald i Skulehnsi, »sett i Ban,« som han
sjolv sagde. Men mest Uro og Forarging vakte ei
Preika ao Kapellanen iBrunkebergskyrkja Sundagen
den 2dre Marts. Der sall slike Ord som atiFolke-
arbeidet var ,,Løgnens Aand,« og FolkereisningiV
var »ikke Satans sort« og helderikkje ,,guddomme-
lig,« men — »om jeg maatte udtrykke mig saa-
ledes — grov og raa.«’ — Hev eg hermt Ordi
galet, fær De orsaka, Hr. Kapellan! for Ein er raad-
laus, naar slikt kjemi Kyrkja. Jkkje kann Ein
reisa seg og tala imot, og ikkje samer det seg hel-
der aa skrive upp det Ein ikkje likar. Tigja er
det Einaste Ein kann, men det erkhelder ikkje rett-
—— Difyr er det mi — og manges — Bøn til
Kapellanen (eg sender Boni gjenom ,,Fedrh," som
eg veit han les), um han, syr Sanningi Skuld,
vilde lata den Preika, eg nemnde, koma ut paa
Prent, so Folk kunde faa sjaa skilleg, korleids Ordi
sall· St.
) Hermed var ikkjemeint det same som »Uppreist,« men
Arbeidet fyr, at Fedralandet baade i kristeleg og
folkeleg Meining kanii verta «ei Dronning millom Lan-
di,« som og Kapellanen sagde-
Kristianin, den 14de Marts 1879.
Flagmytct var lærerikt· Kristiania-Fanatismen
maa vera fcelare, enn me hev visst. Naar det gjeng
so vidt, at dei legg seg etter paa Sjauar-Vis og
skraala ned dei Meiningar og Tankar, dei ikkje
hev Hug paa aa høyra, so er her ikkjelenger Tale
um vitug Forhandliiig. Det vert Neve mot Neve
og Skrik mot Skrik liksom bland Villmenn. No
skynar me, at »Morgenbladet« er »Jntelligensens
Organ.« Det er ikkje sannt, at Morgenbladet er
verre enn Jntelligentsen. Jntelligentsen er just
som Morgenbladet; Morgenbladet og Jntelligentsen
er Eit· Det er den same Raaskapen, den same
unationale Trælehugen, den same Sjanar-Brutali-
teten paa den eine Stadeir som paa den andre.
»Eit Folk hev justdeii Pressa det fortener aa ha·va.«
Og naar Jntelligentsen stundom set upp einheilag
Mine og krossar seg yver Morgenbladets »Hen-
synsloshed«’, so —er det ingen annan Ting enn den
reine, utokkelege Hyklarskapen. Bjornson hev sagt
det i »Redaktøren«, og Vjeirnson hev Rett.
Han var stor, denne Skalden vaar, som han
stod der, hog og rak i den sterke Sjeigangem og
bar Saki fram, trass i all Uling og Staak, trass
i alt reinjande, rautande Hat. Sterke og varme
fall Ordi hans den Kvelden, og mange vildeivera,
som vil kjenna seg glade ved, at deiOrdi er sagde,
og sagde av honom.
Prosessor Sars heldt eitgreidt, godt og opp-
lysande Fyredrag, som vonleg strakst vert trykkt·
Det burde koma ut i serskild Bok med Teikningar
av Norigs Flag [og Fanur?] sraa Dansketidi til
no. Faakunna um vaar nye Fridoms Soga er so
umaateleg, atsliktmaatil. Her maa snart gjerast
nokot, fyr at Folk kann faa Greida paa Soga vaar
etter 1814. Til dessa ligg ho so nedseikkt i halv
og heil Togn og i halv og heil Lygn, at det er
Spott og Skam. Vaare Lærde skulde halda Fyre-
drag og skriva Baker um desse Ting, og dei skulde
ikkje vera bljuge fyr aa segja den heile, klaare
Sanning. — ·
Redaktor Vullum heldt ein varni, fager Tale.
som skal minnast jamsides med det andre, som vart
sagt i detta Møtet. Um Thinget hev Mod til aa
gjera Rett syr seg i denne Saki, veit me ikkje;
derimot veit me, at den ,,intelligente" Pressa vil
gjera alt sitt syr aa rengja heile Flagmotet burt i «
Gjøn og Tullz — men dei Ordi, som der vart
sagde, skal likevcel ikkje vera sagde til Jnkjes·
Det kann koma til aa kosta endaa mange Aars
Strid, syrr me scer Flaget vaart reint ,og heilt
norskt, soleids som Thinget i 1821settedet· Men
Flag-Møtet igaarkveld er eit Stig stam. Og det
skal vitna syr ei komande, friare og norskare Ætt,
at ikkje alle Nordmenn i 1879 var »stolte« av
aa haldast syr usjølvstendigel
Bokuytt. Til Sætcks. Dramatisk dek
med Sange af C. Pavels Riis. Fjerde Oplag·
Kristiania Feilberg de Landmarks Forslag. 1878·
98 S. 8..
Dei fleste av »Fedraheimens« Lesarar — av
dei eldre daa — vil væl anten ha leset denne
Boki elder set Stykkjet svilat. J Aari 1852—62
vart det uppfert120 Gonger paa det norske Theater
og ikring 60 Gonger paa Kristiania Theater-
Likvael er det sorvitnelegt, detta 4de Upplaget, og
mest nytt; det tred iminnsto sram i heil ny
Bunad. Hr. Riis er den fyrste av vaare Skaldar,
som sjolv hev umskrivet sitt dansksnorske Skaldeverk
paa Norsk. Det vitnar um Framstig, og det vitnar
endaa um, at ogso andre enn bondefadde Menn
kann læra Norsk, naar dei berre vil. Detta Stykket
tek seg utan Tvilj best ut i den Bunad, det no
hev fengjet: KavHardangersk og meistarlegt
Hardangersk attpaa. Forf. segjer: (det er berre i
Fortalen, han skriv Dansk): »Det syntes mig nød-
vendigt at medgive Bogen den Støtte, som Stykket,
naar jeg undtager deii allerfzzirste Tid, aldrig har
kunnet undvære paa noget Theater heriLandet· —
Efter hvert som Arbeidet skred frem, og jeg levede
mig ind i Hardangerdialekten, vokste min Kjærlighed
til den; jeg grebes af Veniod ved Tanken om, at
den nu er truet af samme Skjebne, som forlængst
har rammet Dialekterne i Storbygderne paa Øst-
landet, og det forekom mig at vcere en Pietetspligt
at bevare en Prøve- der kunde staa som et Minde
for Esterslegten om det Sprog, som taltes i Har-
danger, før Korruptioiien for Alvor trængte ind . . .
Det gjaldt ikke længer at bruge Dialekten, for at
Stykket . . skulde tage sig ud; den blev Herre og
Stykket Tjener . . . Replikkerne og Sangene maatte
i Tanken forme sig paaDialekt . . Stykket
— — c
l —
det er Samfundet . . . Reis heim til Faer min;
tak . . . Guten med deg og . . .-gjer med honom
som du vil . . . eg gjev fraa meg all Rett . . .
og alt Andsvar. Eg dreg paa Langserdz men eg
kjem væk att . . . Farvcel! Les Brevit Farvæl,
Ragna, Farvcel; Takk syr alt-« —
Han sukkad so saart, at det svarad gjenom
Romet, og gjekk. Men det Sukket svarad og
svarad, klagad og greet fraa alle Krokar og
Krceer . . . ho vilde etter, men Foterne bar henne
ikkje; det gjekk svart syr Augo, Halsen kverkte seg
ihop . . . ho seig hjelpelaus ned yver Vogga· Men
der laag Barnet og lo, — lo so sett, at Ragna
fekk graata·
XXlV«
Hauk var snart ferdabudd, foor so strakst av
Landet. Kor han vilde av, visste han i Grunnen
ikkje. Han totte Livet var som fløkkt; det var In-
genting lenger som drog. Heime var det, han
hadde dreiymt seg sitt Livsverk; heime hadde han
alt, som var honom kjært. Det var so det sleit i
honom, etter kvart som han saag dei blaae Aas-
arne siga atterut og atterut, og daa den siste Top-
pen kvarv, var det liksom naar Kvinten spring paa
ei Fela.
Han kom til Paris, men hadde ikkje Fred;
tok so avstad til Rom. Der nede hadde han ein
Kjending, ein Bilcethoggar,»som han tenkte det
skulde vera Moro aa raaka att. Ja, Bilæthogga-
ren tok væl imot honom, og dei var saman som
fyrr; men Hauk sann ikkje lenger nokon Hugnad
i Samvceret. Og Bilcethoggaren kjende honom
liksom ikkje att. Han var innestengd, myrk, leid;
han saag ut til aa liva sitt Liv inni seg sjolv og
aa vera utanfyr Livet hellest. »Kor er det med
deg?« spurde han. »Hev du mist Kjærasten, hell
hev du mistVitet?« — »Aa — eg er ihelslegjen«,
sagde Hauk trøytt· ,,Ja kvat F- vilde du heime?«
svarad Bilæthoggaren. »Eg hev aldri det Grand
vondt av deg. Du hadde Verdi syr deg, og flang
so av aa stengde deg inne i det Kraakecklieirett«
— »Ja ja, det var galet,« sagde Hauk. —-
Han foor og flakkad by-imillom der nede eit
Aars Tid elder so, drog so til Paris att syr aa
koma i Ro. Der laag Brev tilhonom heimansraa·
Git var sraa Ragna; det var med Syrgjekant.
Gamle Presten Vangeii var daaen, og Hauk, som
las Brevet i sjuk, fortærande Elsk og tyrste etter
kjær-lege Ord som solbrend Blom etter Dogg, ——
han totte det saag ut til, at ho syrgde Faer sin so
reint yver Lag, at ho lite« hadde Tanke syr nokot
annat· Uin seg sjelv skreiv ho mest ingen Ting;
til honom hadde ho blide Baner um Tilgjeving og
um aa tenkja paa sin Barndoms Gud, men litet
av det, som han vilde hava; Guten tagde ho stillt
um. Det var eit Brev, som kunde slokkja baade
Von og Lengt, totte Hauk i si vitlause Sorg. So
var der eit Brev sraa KandidatBreide· Han ynskte
Hauk til Lukka med aa«vera komen ut or Ægte-
skaps-,,Hiet« og ut or eit Land, der alt var Ar-
mod og Myrkr; sjvlv var han no Adjunkt i ein
Smaaby og heldt paa aa svelta ihel, iser aande-
leg. Fraa Hans Vangen var der eit Brev med
lange Bots-Preikur og med mange stygge Ord yver
hans Framferd mot Ragna.
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
