Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
5te April 1879·
Fedrahei1nen.
107
pose og ein Brennevinsdank i Kjerra, og som aldri
isine Livedagar hev havt nokot aa gjera korkje
med arabisk Sol elder med arabisk Poesi.
Ein kann som sagt koma ut i denne ytste
Utkanten av Usoga og Usans, naar Ein slepper
den historiske Stilen. Me Maalmenn er nok i det
heile utsette fyr aa vera altfor ,,folkelege« i Sti-
len vant-; eg hev sjalv fenget harde Ord fyr den
Ting. Høyem, som av all Magt og i den beste,
ærlegaste Meining, legg seg etter aa vera gjemm-
norsk og gjenom-folkeleg, hev knapt altid i denne
Bibelsoga si haldet seg so langt fraa den »ytste
Utkanten««, som eg ogmange med meg kunde ynskja.
Eg skulde gjerna sjaa, at Stilen var lagd
ein Strik høgre upp, allvist sumestader, —
utan at Hoyem turvte gjeva upp sjølve For-
teljemaaten sin fyr det. Ein kann lengje nok vita,
at Stilen her er meir Talestil enn Bokstil; naar
det gjeld um aa fortelja Bibelsoga, maa ikkje Tale-
stilen heldervera for fri. Han maa hava sin Ad el,
han maa agta seg syr aa koma ned i den kvar-
dagspratande »Slengen.«-!«) Han kann vera like
barnsleg fyr det. Bibelstilen og all slik naiv-episk
Stil er i Grunnen i seg sjølo ein Varnestil.
Eg segjer detta no i· den Tanken, at Hayem
kanskje vil sjaa Hjelp i aa hoyra ein Dom Utsagt,
endaa um Domen gjeng honom imot· Her kann
enno vera Tid og Have til aa lempa paa mangt,
um han finn at der er Vit i det eg her segjer, og
mang ein Gong vil eit einaste litet Pennedrag
vera nok til aa reinska Stilen fyr det, som kunde
stoyta Folks vare Sans syr det bibelske og heilage·
Eg tarv ikkje fortelja Hoyem det han veit likso godt
som eg: at her gjeld det i reint serskild Meiniiig
aa hava »Augo paa alle Fingrar« — elder Augo
til alle Sidur·
Men eg segjer det ikkje fyr aa skræma nokon
-I-) Eiii einaste liten Ting skal eg nemna til Dame. Naar
Hoyetn skriv slikt som »Sem Noason«, «Lot Haramson,«
ho Redekka Betuelsdotter« ofb., ——— fo er visst detta
so væline·mt og i seg sjolv uklandrande som det kann
vera; men — lat det vera Fordom elder ikkje For-
dom —- det stxnjter likevcel Folks historiske Sans, og
desse gamle mosaiske Personarne, som stend fyr oss
just i den Storleikeii som F«r aastatid et skaper,
kjem oss so altfor nære insn paa Livet, vert so reint
,,kav-norske«, at me liksoin ikkje kjenner dei att.
O. m. sl.
»ning paa tvo Maatar.
fraa aa vera med i Skuleboksamlaget· Kaar og
Eiii kann vita, at det Arbeidet, Hoyetn her hev
teket paa seg, ingen Leik er, og det vilde vera
tankelaust aa tru, at fyrste Freistnaden i eit slikt
Arbeid skulde vera fullkomen. Hayem tek Verket
med slikt eit Aalvor og legg ein so god Vilje til,
at det var Syiid og Skam aa negta honom Stud-
ning·
Boki hans hev mangt og mykje som er godt.
Dei bibelske Sogur er idet heile fortalde med
Liv, djervt og kraftigt. Kvar Lwrar vil der finna
mangt, som vil vera honom til Hjelp. Ein maa
lesa denne Boki — som alle andre Boker — med
Kritik, og kvar fcer taka der, det han kann bruka;
det er no all Tid raadlaust av skriva skik, at det
skal hova aat alle. Men Jngen, som les Høt)ems
(Tang-Müllers) Bibelsoga med Vit, skal segja at
han hev leset henne til Jnkjes.
J Stavemaaten hev Hoyem gjort den Brigd-
ing, at han hev kastat hurt dei daude Endeboksta-
varne, og i det hev han visst gjort Rett. Desse
Endebokstavarne, som Aaer sette inn av praktiske
Grunnar — til Hjelp syr Folks Augo, som var
so inntamde med Dansken — maa vcel eingong ut
att kor som er, dersom ikkje Skrift og Tale skal
koma alt for langt ifraa koarandre, og det strakft
fraa Fyrstunde. Eit Maal sæt altid snart nok av
daude Ting, um det ikkje skal laana dei inn utani-
fraa. Derimot er der ymse andre Ting i Hoyenis
Staving, som eg ikkje skynar elder kann vera med
paa (derimillom alle desse Dativforineri Eintal’
og Fleirtal som tydeleg hoyrer eit eldre Maalstig
til); men eg trnr ikkje det er faarlegt. Hoyems
Maalform vertikkje lagt til Grunn fyr det ny-norske
Bokmaal; men ho hevlikevcelein Rett til aa koma
med, som ein Traad i Tvindingi. —
Detta foer vera nok fyr det fyrste.
Um Jordbrnket.
(Framhald.)
Steinkann Eiii bruka til Stengjing elder Lok-
Hev Ein jamn Smaastein av
1—2« Tvermaal, kann denne.berre fyllast i Veita
til den hovelege Hagd. Er Steinen ujamn, set
Ein ein flat Stein paa kvar Sida av Veita og
kiler ein større nedimillom med Smalkanten ned;
men den maa ikkje vera so stor, at han slepp ned
til Votnen· Ovanpaa fyller Ein med annan Stein;
men Veggjerne maa stendigt tekkjast, so det ikkje
slepp Lausmold nedimillom Steinen. Tilslut jam-
nar Ein det heile pænt av med Smaastein, og
ovanpaa den att legg Ein seigtTorv, Lyng, Halm
elder slikt, og so kann Veita fyllaft. Ris, helst
av Naaletre, kann Ein og brukaz men det er min-
dre varagt, helst dersom det kjem til aa liggja
turrt bil-imillom, av di det daa rotnar snarare·
Det maa vera paalagso langt som Veita er djup,
og Ein set det med Tjukkenden ned nokot paa
skjønsk. Dei fine Kvistarne, som daa kjem til aa
liggja ovst, gnurestdaaihop til eit fast Lag, som held
Jordisraa aa koma nedi og stengja fyr Vatslaupet
Heinn ikkje Naaletre, kann Ein bruka Lauvkjervar
(Faskinar), men dei rotnar snarare. J seig Torv-
jord kann Ei1i saa Veita lokatutan framandt Byr-
kje· Ein grev daa Veita skik, at den siste Foten
i Djupni vert trong, men Veita ovanfyr nokot
breidare; detvert daa som ein Kant, som stikk fram
fraa kvar Begg, og paa den legg Ein ei sterk
Torva yver det smale Laupet, og detta held seg
godt
Veiturna bør vera snorbeine og jamne i Bot-
nen, so dei hallar likt all Staden. Til Vatring
(Nivellering) kann Gin bruka ei simpel Greida.
Naar Veita er uppstakad, so tek Ein tvo like lange
Stavar og setdei ein i kvar Ende av Veita. Paa
deiStaderne, der Marki daa er hagare elder laag-
are enn detjamne Hallet, set Giii ned andre Stavar
og ramar dei ned, til opste Endarne av dei kjem
i Lina med ovste Endarne av dei tvo fyrste Sta-
varne· Vil Ein no· vita, kordjup Veita skal vera
paa ein viss Stad midt i Veitelengdi, og Eiii daa
hev sigtat inn ein Stav paa den Staden, so mæler Ein
denne Staveii fraa Marki og upp, og dreg Lengdi
av Staveti fraa Djupni av Veita —s— Lengdi av
Endeftavarne ihoplagt, og det Eiii daa seer til Rest,
so djnp maa Veita vera paa den Staden, naar
Votnen skal verta jamn. T. D.: Veita er meint
paa aa vera 48« djup i det heile; Endestaveii er
86" yver Marki; so skal der fraa Toppen av En-
destaven til Botnen av Veita vera 84«. Sigtar
Gin no inn ein Stad midt paa Veita og finn den
aa vera 38« fraa Toppen til Marki, so skal Veita
paa den Staden vera 84«’ 4 38« =46« djup, ——
- J- sg
skilja det-« Ein Gong heve ein Bonde vissat
Diktaren, at han hoyrde skilet Keisareii sagde aat
Embcettesmennotn sine: ,,de Svinehundar! næste
Gong kjem eg med Svipa yver dykk·«
Dette, som her skal verda fortalt, hendde fyre
18 Aar sidan i Podolia, og i det Stykke av Lan-
det, som ligg under Austrike og hoyrer til Galicia.
Bondefolket der er rutheniske Folk, og dei skal vera
med dei beste millom Slavom; men Adelen er Po-
lakker· So er det og ei heil Mengd med Jodar
der. Naar de hava lesetdenne Soga, vil de læra
at takka Gud fyre, at me er sadde i Noreg og
inkje i Podolia· For vel kann sumt her vera
somnugt og seigt og under Trykk, men aldri solei-
des, at me skal vera nøydde til nokot Slag Upp-
reist fyre det; takka fyre, at me er eit loglydugt
Folk, som kann faa sin Rett paa sredeleg Maate-
Kristofer Janson.
Bondereisuingi i Wolovce.
Bondebyen Wolowce atmed Barnow er eit
stort, sagert Gods. Han, som eig det, kann liva
eit gafta Liv. Han kann stundimillom fara til
Paris, og der driva med Skræddarar, Spilarar og
lause Kvinnfolk, so myket han lyster. Men Maate
med alt. Og naar Maanen i heile 10 Aar inkje
bryr seg det ringaste um Eigedoinen sin, men berre
vil gleda Parisarfolket med sitt naadige Andlet, so
lyt han heim det ellevte, og daa — ja daa koma
dei sorbannade Jodarne rennandemed Rekning
paa Retning. J Fyrftningi kann eiii vel kaut
kasta deim ut; men so lyt ein leggja Renta paa
Reiita, og sidstpaa lyt ein bxda fint, um ein skal
faa laana so myket som 100 Dalar.
Detta var, stutt sagt, Soga til den adlege
Herren Winceiity Barrvulski. Der sat han no i
den 1nyrke, forfalne Vorgi si og stridde med Tung-
sinn og stridde med Jødar. Han var ellest ei god
Menneskja, ja rett ei Mynstermenneskja denne Herr
Wincenty. Det at ganga og driva hatad han som
Pesten. At sitja og gjeispa um Efta og snarka um
Kvelden tykte han var det verste, han kunde tenkja
seg. Difyre spilad han »flaa Gjeiti« baade um
Efta og Kveld og langt ut paa Notti. Den, som
spilar Kort, han gjerer daa nokot, han sit og tapar
Pengar« Ja stundom kann han’· og vinna, men det
er sjeldnare. Og so var det ein Ting til, denne
gode Hr.Wincenty hatad likso myket som atganga
og driva, og det var Brennevin» ,,Drammen er
ei Forbanning fyre Mannacetti«, sagde han. Og
difyre slo han honom ned, kvar han raakad honom,
i ntrulege Mengder· Det var det same, um det
var Kognak elder Finkel· Kvar einaste Nott slo
han eit Slag med BrennevinZ-Djeveleii; kvar ei-
naste Nott vardt han yvervunnen og seig utpaa
Morgonsida Under Bordet. Men med Middagsleite
reiste han seg atter og slo Slaget paa nytt med
friskt Mod. Han gav inkje Pardon, og han kravde
ingen — ja det var ein god, ein herleg Mann
denne Hr. Wincenty. Men denne Kjempesjcel var
ogso veik og var stundom klakt (rørd). Hr. Min-
centy kunde inkje trotta at sjaa ei Kvinna graata,
idet minste inkje si eigi Kona. For han hadde
gift seg, strakft etter han varheimkomenfraa Paris;
han matte fri seg fraa Tungsinnet, og han matte
fri seg fraa Jødarne. Ei rik Adelsjomfru hadde
han inkje funnet, berre ei Skulemeisterdotter.
Men ho var inkje som andre Skulemeisterdotter
d enne.
(Meir·)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
