Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
19de April 1879,
Fedraheimen·
119
Jord; med kvart som Eimen ser av, kjem fleire og
fleire til Synes; snart er Himelen som eit Hav,
straatt med Gull og Glimesteinar. Snart tek dei
til aa bleikna av atte, for mot Aust kjem det upp
ein ljosare Ljoske; det er Dagsbruni, me ser, fyrst
ei smal Rand, so breidkar ho seg ut meir og meir·
Skyflokarne i Aust fcer so fagre Liter, Blaamoen
vert Raudmoe, Literne leikar og skifter, dei vert
gullgule og liksom eldfengde, og midt i dette Ljos-
havet ris det braadleg upp ei glosande Glime, som
ei einaste stor Eldkule -— det er Soli, som fyr
fyrste Gangen viser siBragd og no gjeng sittSkeid
yver Himelen; som ei drusteleg Drottniiig skrid ho
frata. Ho spreider Ljos og Liv all Stad; nye
Vokstrar sprett fram; blideleg angande Blomar skyt
seg upp utyver all Marki; alt hev fenget Npring
og ny Koeik i seg, det er som skirare og lettare,
kor du ser. —" Det avdagast, snart sloknar Soli
ned i Vesterhavet, same glansande Himelliten, som
daa ho steig upp — so myrknar det. Um eit Bil
stend Maanen, det andre Ljoset, paa Himelen, med
Lag og Lit som han var gjord av Sylv; han leikar
utyver Land og Hav og speglar seg i det klaare
stille Vatnet. Nattisveiper seg um oss att. Men
Mælet talar:
,,Vatni yre med Dyr, og Fuglar fljuge yver
Jordi.««
Ukjende Tonar og Lscete fyller Lufti, det lydest
so vænt fyr vaart Øyra;-»det er Fuglesongen, som
fyr fyrste Gongen stig mot Skyom. ’J tette Hopar
flyg dei yver Vatni og gjenom Skogarne; paa
Strenderne vassar dei langbeinte Flogdyr paa Vei-
ding, med’ dei sjolve vert ettersette av dei større
Beisti, som krjupande, fljugande, synijande ser um-
kring all Stad; tilbudde med Skal sterke som
Vrynjur og med fælslege Tennerlunsar deikringum
paa Strenderne hell sit uppi Trei og paa Skjeri
og lurar etter Rov. Havet hev og sine Kvikinde;
du ser det er berre so det svortnar paa dei store
Uggarne deira; dei dukkar upp her og der. store
som Holmar, med’ dei sproyter upp ein Vassstraum
gjenom Nasarne, berre so Fraudhatten stend. Alt
er fyllt med Liv, for det er Herren, som hev bodet
det. Yver denne livfulle Vigvollen gjeng Soli
atter ned-
,,Jordi framale livande Dyr etter kvart sitt
Slag-O so lyder Bordordet. Havbeisti er no mesta
kvorvne burt, det er att berre eitMindertalav dei,
men dei er ikkje so ulaglege og fæle som deifyrre.
No gjeng Feet rolegt og beiter paa Grasvollarne,
og Flokkar av Maitodontar og Mammuthdyr gneg
Lauv og Vork av Treiz det yrer med Elg og Bjorn
i Skogarne, og Reinen reikarmm paa Fjellet, og
Lova og Tigeren ligg og lurer inne i Holtet.
Endeleg som det tek til aa kvelda, hoyrestdei
hogtidelege Ordi: ,,Lat oss gjera Mannen i vaart
Bilæte««·
Og Herren yoer heile Sk»apningen, skal vera,
Mannen, Guds eigetBilcete, stig fram paa Skapar-
ordet paa den Vigvollen, som er fyrebudd og prydd
til hans Koma· Skapningsverketslutar, Kvila byr-
jar med JEtling til eit nyttVerk: Maanens Uppse-
ding, Forloysing og endelege Heilaggjering. Sjaunde
Dagen Varer endaa; han er eit Bilcete av dei tal-
lause Dagarne, som hev varet, sidan Mannen kom
til Verdi, og som endaa er. Sabbathstidi det er
vaar Tid, den siste Heimsens 9-Eva.
(Meir.)
Fraa Bygder11c.
Gansdal — Flagsaki. Det er berre ei
syrgeleg Tidend, eg heve at frambera denne Gon-
gen, og det er, at Lwrararne paa Folkehogskulen
her (Bruun og Frits Hanseii) i Flagsaki hava stelt
seg paa den ,,unionsmerkte« Sida. Eg skulde
inkje snakkat um det, soframt inkje Frits Hansen
offentleg hadde sagt, at han vilde skriva mn det
i Bladom; men daa hcm sjolv vil bera fram det,
som eg tykjer er ei Skam, maa eg og saa Lov at
leggja mitt Ord med i Laget Paa det sidste Byg-
darmotet her lagde Frits Hansen i ei kvass Tale
ut um, at heile Flagforslaget til Berner var nokot
Tull. Bruun tok Ordet etterpaa paa sin logne
Maate, mislikad, at Haiisen hadde teket so kvast i,
men var sams med honom i, at det heile var ei
Smaasak, som det inkje var verdt at gjera slikt
Styr fyre. Eg var inkje paa det Motet, daa eg
inkje kunde sleppa heiman den Kvelden. Men eg
sekk daa hoyr·a det med mine eigne Ør)ro nokre
Dagar feinare i eit Mate, som Bjornson og eg
hadde stemnt ihop her paa Solbakken. Her gjorde
Frits Hansen kvasse Utfall mot Vinstre-Bladom
fyre all den Yverdriving og Usanning dei forde
utyver Folket; han syrgde paa, at Blad som ,,Fedra-
heimen« og ,,Oplandsavisa« hadde ogso voretblinde
i denne Saki, og spaadde ei Tid, daa me saart
vilde trega paa vaar Framferd no, Daa Bjorn-
son so bar fram Hurra fyre det reine norske Flag-
get og Folk reiste seg, sat baade Hansen og
Bruun.
Det heve syllt meg med Sorg og med Harme
detta· Esg veit inkje paa lang Tid, at nokot heve
gjort meg so vondt. For eg tykjer reint ut sagt,
at Folkehogskulen her vender seg sjolv Ryggen,
elder, som Bjornson sagde, ,,sputtar i sine eigne
Fat’«. Daa eg høyrde det syrste Gangen av Folk,
som kom fraa Bygdarmotet, vilde eg inkje tru det,
og no etterat eg heve hoyrt desse Kararne sjolve
leggja ut sine Grnnnar, stendeg lika klumsad; eg
skynar det endaa lika litet. Lat vera, at Forslaget
fraa Berner kom for braadt o. s. v. — det er ei
Sak fyre seg sjølv — det er me ferduge med no.
Men Spursmaalet er, korleids ein skal stella seg,
naar no Forslaget ein Gong er framme,
og naar det heve vakset seg so stort som det heve
gjort, naar det paa denne stutte Tidi alt heve
fenget slik ei merkeleg Soga. At segja um denne
Saki, at ho no er ei Smaasak, det skynar eginkje
nokon norsk Mann kann gjera, og at skjella paa
Vinstre-Bladi denne Gongen, det skynar eg endaa
mindre. Eg heve leset baade Dagbladet, Verdens
Gang, Fedraheimen, Norge, Upplandsavisa — eg
heve inkje funnet nokot stygt i deim, endaa mindre
nokot usannferdigt· At eit og annat Ordet kann
hava voret for sterkt elder for vreidt, det er nokot,
som hender i all Strid. Nei, dei som hava gjort
Staak denne Gangen, er daa rett Hogremennerne
Kven er det, som heve pipet, hyssat, Øst upp Her-
kemugen, sleget sund Glas, viglat upp Sjomans- ·
samlagi Landet rundt, loget i Folk, atdetvar Flag-
get ein vilde taka fraa deim? Det er Hogremew
nerne og berre Hogremennerne det.
Ei Smaasak! — ja var det berre den Kluten
det kom an paa og den Firkanten av Ull der ovst
uppe! Men det er Tankarne, som fylka seg kring
denne Kluteit, det kjem an paa. Og somyket hava
me set av det, som heve hendt inne i Kristiania i
denne Tid, og av dei Ord, som er falne paa Mute
rundt ikring i Landet, at heretterdags vil alt som
norskt heiter og norskt vil, Maalsaki, Folkehogskule-
og Skjoteskaar, og sine trugande Taarn nokot reint
sjeldsygt i Landet. Jden Bygnadenligg det mange
gilde, svære hogne Steinar, ei sjeldfengd Vara der
paa Sletta, og Hr. Wincenty hadde gjerna gjort
deim i Sylv, hadde han berre kunnat faa deim
lause. Men dei var for godt ihopkittade· Dette
bergfaste Liniet til dei gamle Forfederne heve Mannen
ofta forbannat, so nær som i hine blodige Dagar,
som fylgde etter Vrudlanpet til den stakkars Fedko
—for daa bergad det det arme Livethans· Kam-
henda hjelpte det og, at Borgi laag so vidunderleg
godt til. Tett, reint tett med Elvi er ho bygd,
tett med Sereth. Det er ein syrgeleg seig Selle
denne Sereth. Fraa dei stille Tjornoin vind han
seg tovrande fram, og snikjer seg seinleg sin glede-
lause Veg gjenom Øndemarki, verd stundom stan-
dande og breiderseg ut i digre Myrer, til det gule
Vatnet sidstpaa blandar seg med dei blaae Dnister-
bylgjoin og snogt verd rivet med utiSvarte-Havet.
Paa eit av dei Stellom, der den seige Elvi er
vorden standande, er Borgi lagd, og soleides erho
lin nog fraa llesida ved Myrom· Meii paa
Landsida er det gravet ei breid og djup Veita rundt
ikring henne, og yver den Veita ber det berre ei
s- s- c
einaste smal Trebrri upp aat Porten. Og i Veita
stend det stødt gult, slimutt Vatn, som i Sumar-
hiten luftar leidt upp mot Himmelen. Men i desse
Vaardagarne heve denne Veita og desse Myrerna
ogso gjort seg sortente av Halsen til denne Hr-
Wincenty. Men største Fortenesta skal den katolske
Presten fraa Okulince hava, elder rettare sagt tvo
av Eigenskapom hans, fyrst det, at han hadde ei
Systerdotter, og so det, at han var ein feit Mann,
som inkje kunde komaHsnogtiVegen. Av’ alle desse
Orsaker fekk Wincenty Barwulski hava baade Liv
og Lemer. For no skal de h·øyra.
Folk hava det med det, at dei ofta faa
Fyresviv, serlegt slike reine sine Folk som denne
Wineenty Barmulski· Difyre sagde han hi Notti
til Tenararne sine, daa det alt leid mot Morga-
nen: »no kann de piska dette Kvinsolket dugelegt
ned i Borggarden, og so fort paa Dør med henne,
annars kann sidst paa desse Fe av Bonder koma
og taka henne.« -Difyre nogdehan seg helderinkje
med det, men han ropad paa den trufaste Kammmer-
tenaren sin, deri krylryggjutte Michalko og sagde
med honom: ,,Mikita skal setja dei brune fyre
Vogni, me vil sara til Barnow.« Og i Tankarne
lagde han til: ,,eg veit inkje, men eg kjenner lik-
som paa meg, at denne Fedko sidstpaa kann gjera
Styr; han saag meg alt igaar so underleg ut, den
Hunden." Men fyrr Mikita vardt vaken og fekk Vogni
stelt i Lag, vardtdet klaar Dag. Og daa Michalko
med tvo andre Tenarar opnad Dorerna paa den
tunge, gamle, jarnslegne Porteii, somyket Zogni
kunde kjoyra ut, vardt dei standande som fjettrade,
og slo so Porten att i ein viss Fart. J same
Stundi vardt det gulgrone Hovudet til Hr. Min-
centy deruppe i Glasetiandre Hogdi braadt violett
og so atter daudingbleikt. For der kom alt Bøn-
derne framkrekande millom Frugthagarne i Lands-
byen, fram yver Sletta, upp mot Borgi. Seint
og stilt drog dei seg fram, som Lagnaden strid, og
det unge, raude Solgullet glitrad paa Ljaaarne.
,,Der kjem Daudent« det foor gjenom Win-
centy, og soleides tenkte ogso ned med Porten den
krylne Michalko. Men med’ den adlege Skarven
deroppe berre slo Henderna skjelvande fyre Andletet
og tok til at stota paa ei halvgloymd Vari, visste
Tenaren strakst med kaldt Blod at sinna seg til
Rettes. «
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
