Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
170
Fedrahcimen·
14de Juni 1879.
repræsenterar i Med el:
Eiii Tingmand fraa:
Røyste- . Penge-
rettuge. Jbuar« verd-
D « · " Milt. Kr.
heile Riket under
eit. . 760 16,000» 11.8.
alle Fylkjom under eit 930 20,000 11.4
alle Byom under eit 407 10,000 12.7
Romsdal . . ., . 1,380 25,400 6.6
Øystre Agdasylke (Ne-
dences) . . . 685 16,000 13.3
Kriftiania. . . . . 480 24,000 37.5
Kongsberg . . . . - 245 4«300 1.0
gamle Ord-et, at det er Skillingen som styrer
Verdi. — Men( no paa kvat fyr ein Maate (etter
kvat fyr ei ,,Log«) Talet paa Tingmenn er bun-
det af Skillingarne, er det ikkje greidt aa finna,
naar ine ser, at t. D. paa Kongsberg veg eit Par
Mill. Krunor upp innpaa 40 Mill. i Kristiania.
Det skulde viast ein heil Matematikar til fyr aa
finna ut Logi, og endaa var det kanskje vandt, um
han greidde det! Eg er raedd for, at Utbytingi i
Røyndi berre er »Sjavilsverk«; det heile er nokk
berre bygt paa eit laust Skjyn.
Men naar me ser paa Tavla her, ser me og,
kor ulikt den politiske Magti er utbytt millom Vel-
jarom i dei ymse Ringom. Soleids fcer 1 By-
mann, jamteket, (i »Gjennemsnit«) Magt som 2
Bønder; 1——ein — Kongsberging vert jamgod
med 6——seks—— Romsdalerl Desverre tek ikkje Al-
manakka med alle dei minste By-valringarne, hellest
kunde det treffa, at det altid fannst dei, som vog
endaa tyngre enn Kongsbergmennerne. —Hev Folk
tenkt vidare yver detta?
Men kor god no enn Utbytingi til- ei Tid
kann vera, so er det lell sjølvsagt, iit ho ikkje til
alle Tider seinare skal vera like rettvis mot alle.
Med Tidi veks ein Krinsel, med’ ein annan kann
ganga attende, so det tidligare Maatet kann verta
reint burt i Vilska. Eit varande Døme hev me i
dei engelske ,,1s0ttec1 xboroughs««. . Det var ikkje
plent utenkjande, at det hjaa oss med kunde koma
sovorne Tilhøve; det er, som me veit, ikkje greit
aa faa nokot Brigde i Grunnlogi, iser i dette
Stykke, der dei vantar eit fast Prinsip, og der alle
vil ganga etter sit eiget Hovud. Det var soleids
myket Vaas og Stræv, fyrr dei kunde skaffa Fin-
markbyarne eigen Tingmann·
· (Meir.)
llozfems bibelsoga. -·«)
Eg kjem att noko seint; men det hev vore
so vandt med tidi. Her skal eg aii freista a
vera stutt, dei eg hev sagt nokre ord einsannan
stad-
Um hibelstilen tek eg uppatt det, eg fyrr
Sagde, at det Skal berre lit e gr a n d praktiserjng .
til fyr Et royna ut, at han ikkje er barnsleg.
Kor kann
ein vente-, at stil, Soln er skriveniAusterlandom
Berre av teori matte ein skjyna det.
av den Semitiske folkeeetti skulde vera barnsleg
(d. e. lett Ti skjyna fyr- barn) hjsl ei grein av
den indo—euisopaeiske eetti? Kannhenda han høver
fyr austerlendske hern; det er noko, eg ikkJe
veit. Det er lett a szi fyr kva1’og ein, at bihel—
Stilen Skjil seg ifrfi all annan bokstil (difyr ut-
tryklce ,,bibelSk-«); men Ti segja, han difyr er
barnsleg, det gjeng da ikkje an, dTi eg mest hev
Ak) Hermed ender deii Striden. Bldst.
hug til a tru, at det e1s det minste av bibeleii
— undanteke det historiske —, Som folk,·bade
born og vak811e, ialfald uta11 teologislc upplys—
ning, skjynan
Niir hr· G. Segje1-, at kvar laerai1 i si for-
teljiiig fele greida stilen etter sitt vit, da vil
eg spyr»ja: Kvifyr kann da ikkjeboki fa lov til
Ti gjeva leeraren Sitt innhald i ei form, som han
kann gjeva det att i at borni? 1 ei for-m, som
pkr naturlegaste og truaste matenharmonerar med
det mal og den mallkjensla som læraren eig, og
som han gjeiig til Ti lesa boki med? Kvifyr skal
ei bolc vera fordelan til Ti vera ein meire turr,
pedantislc og Stiv laerar, enn naudsynlegt er?
Hr. G. krev, at ,,boki (11ans Høyem) skulde
vera mynster fyr deii kinaste og aediaste fortslje—
Stil, som det gjele an Ti bruka.« Eg skjynar
ikkje, at nokon vitug ma1111 kann krevja so mykje
av Høyem. Me ma hugsa, at me enno ikkje hev
bibelen pil norsk; detta er fyrste freistnaden av
det slage; kann ein da strakst venta fullkomen—
Ska1)?
beste mdlmenn’ vilde
Ved a føra slil( tale kunde me venta,
at den trottugaste arbeider vilde tapa mod og
Nei; korkje hr. Gr. elde1- nolcoii avvki1’e
gjoist det fulkome fyrste
gongen.
hug og melda oss, at han pakkad Saman og let
oss sitja utan norsk bihelsoga, til den maiin kom,
Som med ein gong kunde gjeva oss hade denna
og andre bakei1 i vkir unge skulebokliteratur
lytefrie, klassisk fullkomne i mal, form og imi-
ha1d! Me, som heve freista a hjelpal1r.Høyem
ved Ti umskriva herre nolcre blad, vita, at her
er det ti gongei» lettare ei bjoda og krevja
enn a lyda, uppfylla og gjeva. Ein kann
berre fyr Hazyems skuld verta harln yveis a Sj··a
slilc medferd, Son1 han hev fengje og foer-, slik
utaklc fyr sitt trottuge arbeid og si sjø1vupp—
ofring. Det er n o rskt ei falsa at med sine merkjes—
menn Slikl ·
No, detta vil eg just ikkje nett hava Sagt
uin br. Gr. og Stykkje hans-.
Nssir hr· G. ta1a1- um deii folkelege ,,slengen««,
so vil eg segja, at det, Som er halde fyis ,,Sleng««
i ei bygcl, er det ikkje altidiei onnor. T. d.
orde ,,1cjerring««. 1 heile Threndelag er det
orde brukt berre um gamle konor og i mismae—
taiide og skjeintande tydning. Der vilde dei vel
Steyta seg yver ti sjd det orde i ei- bibelsoga.
M011 yveis heile det Store Austland hava dei pki
bygdoiii inkje anna ord fyr ei gift kvinna, anten
»Tøs«
elder ,,taus« brukast pki Austlande berre i mis-
maetande meining; me11 i Throndelag hava dei
ikkje noko anna ord fyis ,,tenestg«jente««. 0. s.
fr. Det er ikkje so lett stødt ei avgjera, kva
ho er ung elders gamall, rjng elder gjeev.
Som er ,,sleng« elder ikkje· Eg er no so prak-
tisk, at eg trur, der-er lika1-e, ei bok er ,,vael
folkeleg««, enn at ho er turr, høg og uskjynande
fyr born og ungdom-
Ellest kann eg ikkje segja, eg iinn hr. Gr.s
,,rettingar« det slag vaenare eldermeii’ klassiske
enn szyems stil; n1e11 ein god mun meire tung-
vinnte og ubarnslege (og eg hadde nær sagt
unorske au) era dei. Fyr det fyrste hev hr· Gr-
stroke ,,l)ab1ingstarne«. Meii orde ,,bal)ling«
brukast mest allstad i Noreg i samameining soin
,,samanrø1«a««. Høyen1: ,,— — —- — hadde
alle menneskja eit og same tungemeiLu Gr.:
,,—- — -———— ——— hadde alle eit tungemTiL« — Havn
ikkje alle no aii eit tungemktl? 1 Stykkje 11:
Dd Høyen1 sszjlv hev sagt litt um detta, Skal eg
gjeisa berise
dativform ,,kamelom« er mykje meire ,,propulaer«
ein liten mill—1nerknad: Hayems
»i Not-eg enn Gr.s ,,kamelarne«-. 1 stykkje 111:
Høyem: »— — —— — faulc lian—p5« bror Sin og
drap han«. G.: — —— — — ,,Stod Kain upp
imot bror sin og slog han ihel.« Detta Sisste
er ein reint ubarnsleg, ufolkeleg ogunorslc
talematez ukn han er hebraisk,4 veit eg ikkje;
men gamall danslc er han, det veit eg. Nar
harne hoyrer detta ,,stod upp««, So feer det strakst
det fyresviv, at dei fyrr altso matte hava site;
men no fortelst det ikkje noko um det held, og
Soleids byrjar det strakstkisviva rundt fyr bar-ne.
Me11 deriniot Hoyenis djerve og gode uttrykk
da det kljng so
At einheld den uttrykksmaten fyr Ti
vera mindre vaen, ,,11eilag«· elder hjbelslc enn den
andre, kann da ikkje koma av anna« enn skjire
Skjynar kvart barn i Noiseg,
heimelegt.
fordomen. — Høyem: »——— — — — har eg
matru?« Gr:
,,—— — — —— er eg sett til a vakta yver bror
noko med a gjæte bror min,
1uin?«« Her er au Gr. langt meir ubarnsleg og
ufolkeleg og slett ikkje væna1·e eldeismeir klas—
SiSk enn Hoyemz foi» eg hev ikkje trutt elder
kann fa i mitt hovud, at det liggsnokon ,,s1eng«
i orde ,,gjeete«·. Eg kunde gjera Eeire peikz
men eg vert for lang. Det vil eg snga, at fyr
ki- kun11a fella ein rettvis dom um boki fær me
frigjera oss fra fordomen, som hade gjenom
Det er
da den klare forclom a segja t. d., at ,,Sen1
Noason« elder ,,Lot Haranson« ikkje eit liistorislc
dansken o. m. sl. er komen inn i oss-
rett 11ttryk, da det etter kunnige menns utsegn
ogso er hebraisk rett; og So gjenom norsk.
Detta er eit; og soleids med fleire slike klager
yveis ,,kvardagsslengen«; ofta herre fordom.
Eg er- glad fyr kvar ejn, som hev samhug
med detta Hazsems verk; difyr er det meg ovleg
kjae1«t elega, at hi-. Gr. ,,hev likso mykje«« (mei1-e ?)
Samhug med arbeide hans som eg-
E. Konstad.
Tilsvar til Hr. Svein um Thingvalct i
Nedcnkes; —— Thingvalct i
Brattsbcrg.
Takk fyr Møtetl Det er gjildt aa hava ein
Motstandar, som ein daa i »Grunntanken« kann
vera samd med. —- Det er ikkje mi Meining, at
Herrarne Hansen og Floystad ikkje er duglege og
dertil sjolvstendige nok til Thingmenn; jau det er
dei so visstl Eg hev litt Kjennskap baade tilHan-
sen og til Fløystad. Men det er naar det kjem
paa Tale um Samanlikning millom desse Herrar
og Hr. Høgskulelcerar Ullmann, um dei daa kann
standa seg. Eg trur, at Flaystad og Hanseii i
mange Saker kann vera likso dugande som lill-
mann; men det er naar det gjeld dei store »Merke-
saker«, at det spyrst um. Dessutan lyt me min-
nast, at Merkesmannan, Johan Sverdrup, tek til
aa eldast som Thingmann, og at det difyr gjeld
aa faa fr am Menn, som under hans Merke kann
liksom lærast upp, so dei sidan ein Gong, naar me
misser honom, kann vera god-til aa taka hans
Arbeid upp. Og her trur eg at Ullmann med sitt
kvasse Vit og sine store Talegaavur kunde vera
ein god Mann aa l)ava. Han, og Jakob Sverdrup,
og Kvan1, og Dahl, og Arvesen og ymse andre,
torde alle vera Menn, som Landsbygderne gjorde
vael i aa faa inn i Thinget. Dei kunde i dei
store Spursmaal gjera stort Gagn og standa som
Merkesmenn syr den norske Vonde-Reprcesentationen.
J mindre, praktiske Spursmaal kann andre vera
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
