Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
K j«e m «»»n·—»t
Eit ond aat det norskc tause-i
L- —« )1-—
Va
.
kvar Onsdag og Laurdag.
Kr. 1,10 (= ZZ sz) med
Porto og alt. Betaling
fyreaat.
P—ri—s lys Fjchdungaaren— » I
t-: » Onsdag den 25de Juni 1879.
Lysingar kostar 10 Ore ·
(3 ß) Pctitana og daa 3die A
etter Maateit syr større : arq.
Vokstavar· «
Henrik Kroh11.
Fyrste Gongen eg saag Henrik Krohn var,
daa eg var ned i Vudi hans og skulde kaupa ei
Bok Papir. Han budde den Tid nedunder i fame
Huset som mine Foreldre. Eg var den Tid ein
kaut Latinskulegut, og han var — berre Kræmar.
Litet droymde eg um den Gongeji, at han skulde
verta min gode Ven, og at den Sak, som eg den
Gongen log paat, Maalsaki, var den, som skulde
binda oss·saman.
Som Student kom eg atter i Lag med hon-
om. Eg lærte daa i denne Krcemaren at kjenna
ein sin, kunnskapsrik Maan, som visste myket meir
enn eg, og det som underlegt var, hadde ,,Jdealer««
og var trusast mot deim til sin D.øyande-Dag. Di-
syre » .v.ar-»det—.ssvel,s d»et«—inkjesssgjÆ—Kraeni arskap tænk-—
Han slong fraa det eine til det andre, var uppe i
dei mangfaldige Ting, og»endad sidstpaa som Bon-
de elder rettare som ,,H"«agemann« paa Stedjei
Sogndal. Han skulde voret Vitenskapsmaiin, Hen-
rik Krohn, Naturvitenskapsmann. Alt syrr Jvar
Aasen var framkomen med sine vitenskaplege Verk
i Landsmaalet, heldt dei i Bergen paa med same
Tanken: ut or dei mange Maalfnre at skapa ei
norsk Normalsorm. Det var Folk som Jan Prahl,
Georg Grieg, Nygaard (no Rektor paa Fredriks-
hald) og Henrik Krohn. Dei tok Bjornson upp
millom seg, daa han syrste Gongen kom til Ber-
gen, og var inkje utan Jnnverknad paa honom. Dei
fekk honom til at giva ut ,,ei faarleg Friing« paa
Landsmaalet, og Maalet i ,,Arne« og ,,Halte-Hul-
da« ber og Merke etter, at han heve voret i Maal-(
strævarklør.
Namnet ,,Henrik Krohn« kjem til at verta alt-y-
seleg bundet til Maalstriden i vaart Land. Eg
heve aldri kjent ein Mana, som so barnlegt trudde
paa den Saki, som so iherdigt stridde fyre henne.
Eg livde saman med honom i Sogndal dei syrste
Maanadar etter at eg var gift. Me hadde kvar
sitt Rum i kvar sin Ende av den gamle ,,Riddar-
salen« paa Loftesnes, so mottest me i Salen. Det
var eit Herreliv. Me gav vaart norske Hjorta
Luft med at tuta paa Lur ned paa Bryggja, laag
paa Fjorden, og gjekk Fjellferder, me hadde dette
spræke, liduge Soknesolket med sitt klingande Maal
kring oss kvar Dag. Me sang det i oss som Mu-
sik. Men troyttsamt var det at ganga med honom
etter Vegen. For han kunde inkje mnta ein gamal
Kall elder krokutt Kjering, ein Arbeidskar elder
ung Gjenta, minders han skulde stana og faa seg
eit litet Prat der paa ein Stein og leggja ut syre
deim. Og Maalsaki var det fyrst og Maalsaki sidst,
uppatter og uppatter, seint og tidlegt. Eg kunde
inkje skyna han kunde havci Tolmod til detta, men
naar det galdt den Sali, sekk han gjenom Eld
og Vatn. Eg vart so gorleid den Maalsaki, at
eg snaudt nog torde hoyra henne nemna. Og so
som han trudde paa, Bondenl Han vilde liksom
inkje høyra og ssaa all den Usseldomen og Stak-
karsdomen, som Zar kring honom. Han var berg-
teken av den sprceke, svellande Naturkrast, av det
klangfulle Maalet. Alt detta andre vilde detta
av deim som ein stygg Hain, meinte han, naar
Folket fekk Upplysning paa sitt eiget Maal, ogdet
kunde det inij vara so— lenge til. Han trudde so
fast paa Sanningi til Maalsaki, at han meinte,-
alle velmeinande Folk snart vilde faa Augo npp
og koina etter. Det var ogso Maalsaki, som gjorde
honom til Diktar.’ Ham sagde ofta til meg, at
«d’et«in·kj·e«« nettlipp v«ar«"-ei"’·cli«citurtro"n·g fyre honom
til at skriva; men han vilde hjelpa fram Maalsaki
paa den Maaten. Og so skildrad han den Natur,
som haii hadde elskat fraa Gut, Fosseii, Fjellet og
Skogen, og dei Folket, som liode millom desse
Nutarne med det varme Hjartaslaget under den
slitne Kusta, med det sterke Tankelivet under det
logne, kalde Ytre Ha11 skreiv si ,,Stokholmsferd«
(den minste Parten gjeng um Stokholm), si »Ferd
fraa Sogndal til Fjerland«, sitt ,,Svalheimssolk«,
sin »Geirstad Trond« og si ,,Svein og Gudveig.«
— Eg hoyrde ein Gong Vjornson heldt ein Tale
fyre honom; haii hadde den Gangen ein Stikke-
fabrik i Sogndal. Han liknad daa desse Bokerna
hans ihop med Fyrstikkor·, som Bonderne strauk
der i si nakne og kalde Stova, og strakst fatad det
Varme paa Peisen, og detvardt varmt, ljost, hus-
hyggelegt· Det var godt og sant detta, tykte eg.
Bnkerna hans gjera inkje Krav paa at vera store,
tankeskapande Diktarverk, dei vil vera det dei er,
varme, livsulle Skildringar fraa den Natur og det
Bondeliv, han saag paa, som ein Elskar ser paa si
Brud, dei vil endaa breida Varme og Gleda kring
seg i mang ei Stova· Millom Bakoni hans stend
,,Svalheimsfolket« og »Geirstad Trond« høgst·
Og so ,,Ferdamannen!« Kor trælad han in-
kje med honom og bar trufast Vyrderna i tvau
Aar utan ein Skilings Vederlag. Det er inkje so
greidt stødt at skulo vera Snjoplog. Hadde han
endaa fenget Lov til at skriva heile Bladet sjølv·
Men alle desse Brevsendingar og Vers, som han
laut lesa og retta og flikka paa, dei stal baade
hans Tid og hans Merg. Men ,,Ferdamannen««
var eit godt Blad, den Tid det gjekk, og det skal
nemnast honoin til Æra, at han dreiv det igjenom.
So sekk han ·»Vestmannalaget« til at ganga
i Vergen, so var han med og fekk istand ,,det
islandske Lmndelssamlaget« og tapad mangfaldige
Pengar paa det. Naar det galdt Norskdomssaki,
var han serdug stødt-
J den seinaste Tid gjekk han trøytt, haii var
vel helder inkje so heilsug lenger som fyrr. Han
hadde droymt som sin fagraste Ungdomsdraum ein
Gong at koma til at eiga Stedje i Sogndal; der
var ein Kjempehaug der med Runestein paa
og fagre Hengebjurker ikring, der han jamt plagde
liggja paa Magen og skriva Vers, naar haii var
inne i Sogndal. So bar det til, at Garden vart
skift etter den gamle Eigaren, og haii sekk kaupt
Huset, Hageii og Hangeii sin. Meii eg trur inkje
han var sull-lukkeleg der likavel. Han var ein
overlag flink Hagemann og likad sælt det Arbeidet,
tok og Premi baade fyre Kaal og Frugt fleire
Gongjer; men han hadde inkje den friske Hagen,
det sterke Modet som shrr. Han var komen for
nær inn paa Livet til Bonden. Han hadde«set,
at alt dette stygge, som hekk ved Bondelivet der-
inne som Moldklumpen ved Skortie, var meir enn
einlaus Ham, som snart datt. » Bonden fjulv vilde
inkje sitt eiget Vel, han skauv burt Hondi, som
vilde hjelpa honom, han trakkad paa si beste Sat.
Daa vardt han tungsint og beisklynd· Jngen Ting
nyttad lenger. Eg breovekslad inkje osta med hon-
om i dei seinaste Aari, men Brevi hans var altid
mismodige, saare, so dei gjorde meg ilt; han tykte,
han hadde havt litet atter fyre Strævet sitt. No
sat han mest still og lydde etter Herropet og Lar-
blaastren, som gjekk yver Landet. Daa Vjornsons
,,Konge« kom, sende han honom Takkebre-v. Hadde
han den Tid havt Mod til at ganga ved, at haii
i so mangt hadde teket i mist, hadde han · opet og
ærlegt skriftad, kvat det var, som vantad baade
Bymann og Bonde, hadde han gjenget det verke-
lege Livet ncer under Augo og teket Strideii upp,
der han skulde førast, so hadde han kannhenda frisk-
nat til. Det er ,,Bekjendelser« vaar Tid treng.
Korleides hans-sidste Tid var, veit eg inkje. Bod-
skapen um, at han var sloknad, kom som eit Tore-
slag paa meg, eg visste inkje, han var Ysjuk ein
Gang. Han var barnlaus, men som Ægtemann
og Husfader var han sramifraa· Eg heve aldri
mott Maken hans i kjærlegt Umgjenge· Daa Ti-
dendi um hans Avserd kom til meg, samlad eg i
Hop alle vaare Minne, og daa skreiv eg honom
dette Minnediktet:
Du Bonde, som so seint deg dreg,
seg veit du, kor han elskad deg,
den Maanen her, svm aldri veik,
som no ligg kald og bleikZ
ja visste du det, gamle Dol,
du gret paa denne svarte Fjol
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
