Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
182
Fed«r·ahciinen.
25de Juni 1879.
med henne, Enkja, som forstod,
kor varmt hans Hjarta slo.
Hans Fel var den, han dreiymde stort,
han trndde, det so snogt var gjort
at rista Bonden og hans Maal
upp or hans seige Taal;
han saag den norske Fylking glad
paa Drakeskipet, Rad paa Rad,
med norske Flagget reint i Stamn,
og Seir fraa Hamn til Hamn.
Neint vren av den Klang av Staal
fraa Sagatid og Bondemaal,
han inkje hoyrde, inkje saag
kor nede Folket taag;
han breidde Kjærleiks Kaapa ut»
paa falne Gjenta, raae Gut,
han elskad Trælen i sitt Hi
fyr det, haii knnde bli.
Men daa han so Aar etter Aar
sekk hogt i Hjartat Saar paa Saar,
sekk sjaa ein Mtir kring Folket lagt
av Raaskap, Prestemagt, «
sekk sjaa det lce med kaldslegt Mod
aat deim, som gav sitt Hjartablod,
kaut trakka paa si beste Sak,
glad sigla paa sitt Vrak, —-
Daa vart han beisk, daa vart han saar
og meire tungsint Aar syr Aar,
han grundad, utan Bergningssjøl,
paa Breiddi av seg sjyilvz
han hadde Bogen spennt so kvast,
at Noregs Von med Strengen brast,
ei stolt som fyrr sraa Aasens Kam
han ropad: Bonde sraml
Kvar Gong du, Bonde, sinn din Tolk
i ,,Geirstad Trond«’ og »Svalheimsfolk,«
kvar Gong du tvoettar Hngen rein
med ,,Gudveig" og med »Svein,«
so minnastdaa med Hugiiad han,
soin vart ein fredlaus ,,Ferdamann««,
og lær di »Gislaug« elder ,,Jon«
at elska — Henrik Krohir.
! Kristofer Janson.
Um sitt Liv
skreiv Henrik Krohii sjolo i 1870: »
»Eg er sødd den 10de Mai 1826 i Vergen.
Foreldri mine vaaro Konsiil og Grosserar Wollert
Krohn og Frøken Henrikke Gran. Daa eg var 8
——9 Aar .gamal, slutte Foreldri mine til vaart
gamle Ættarsæte »Stend«, som no er Landbruks-
gard· Her leikad eg i Lag med Strilegutar og
Gjentor«, til eg var 16 Aar, og paa den Visi vart
eg meir Vondegut en Bygut, nokot eg no takkar
Vaarherre fyre, som lagar alt tildet beste. Sekstan
Aar gamal gjorde eg mi fyrste Utanlandsferd og
leid hardla ilt, som foor vel, for Guten drog ut
imot Viljen til den snilde Moder si, som helst vilde
at han skulde studera, daa ho trudde at han hadde
fenget gode Gaavor. Men eg vilde til Sjos og
vera ein staut norsk Sjomann, som eg inkje dugde
" til meir en Katten. Eg trur snaudt at nokon norfk
Mann heve voret so plagad med Sjosjuke, som eg-
Daa eg so kom heimatter, var det meir Aalvor
komen i Gnten, og han var nogso annsam med at
lesa seg til at verda ein dugande Handelsmann.
So fann han gode Kjenningar og Vener, som hjelpte
honom fram til Syn paa alt det, som er stort og
pænt i Heimen, og so tok han snogt til med at
studera Fedralands Saga og Natursaga o. s. v.,
so at paa ein viss Maate Ynskjet til Moder hans
gjekk i Uppsylling likavel, og kanskje, etter sont eg
no trur, paa den beste Maaten. Kann henda hadde
eg i studerat Storlcete vendt meg sraa mitt Land
og Folk, som somange større Karar en eg heve gjort·
Ro er det mi største Gleda um Sumaren at draga
·ut til Folket mitt og studera Livet, baade det stygge,
som eg so gjerna vilde faa hurt, og det gode, tru-
saste, som eg so gjerna vilde skulde aukast meir og
meir. J Sogndalheve eg butt baade Vinter og
Sumar, og dei 3 Aari millom dei store Fjelli og
det hugsterke Folket vaaro sæle Aar tykte eg, alt
um eg med Sorg og Hugverk ofta laut sjaa paa
stor Raaskap og Sedlyiysm nokot som Maalmannen
minst av alle maa vera blind syre. —— Under all
den Svott og Motburd me høyra, heve eg daa
alltid havt Tru paa den nationale Atterfodslai
Noireg, og i den Trui lagde eg i Vegen med Fer-
damannen, som likavel vardt meg for myket helse-
slitande, det var einaste Grunnen til at eg lagde
ned Ferdastaven, for Tingararne aukad meir en eg
kunde vona.
Eg er gift Mann med Prestdotter Hanna
Kamstrup, mi trufaste Luttakar i ilt og godt. Ja
god heve Herren voret mot meg i dette Stykket-«-
Vinje kallad Henrik Krohn ,,ein» merkjeleg
Mann: utan sokallad Studering, men gjenom det
praktiske Liv, som Handelsmann,· hev han arbeidt
seg fram til aa vera ein Skribent av ikkje liten
Rang baade i bunden, og i ubunden Stil. Det
er mangt ved honom, som likjest Jvar Aasen, nem-
leg nokot tenksamt og greidt og klokt og paalite-
legt, og derfor vert han og mest lesen av Lands-
solket og den store Aalmugen.«
Har var ein barnsleg, rein og varm Natur-
Det barnslege laag veel paa ein Maate i Tidiz
men hjaa honom var det Givnad. Derav hans
glødende og ikkje tilgjorde Elsk til Landliv, Bon-
deliv· og dell. Det siste større Arbeidet hans,
»den rette Sida«, er i so Maate likso merkj·elegt,
som det han skeiv i tidlegare Tid. Stykket kom
for seint; Tidi hadde vendt seg; menhadde det
komet 20 Aar syrr, hadde det fengjet Rom i Nad
etter .,Ervingen« og ,,Til Sæters««.
Det siste han skreiv, var Brevet her i Bladet
til Gkspeditionschef Hertzberg· Ein kann med San-
ning segja, at han »seig under Merket««; det, han
huglagde isin Ungdom, var og det,somhan«stridde
syr tilslntt. Han hadde full Rett til aa stiga fram
som Nemesis og krevja til Rekneskap dei lette Fy-
rar, somvar »begeistrede i 50-Aarene««, men
gjekk israa, daa Tiderne vart tunge. Han var
trufast til siste Blodsdropen; han ·var ein av dei
ægte Tankens Menn. LEra skal han hava fyr
det. —
— Det var gjenom Krohn og Janson, at eg
fyrst lærde aa kjenna og elska Maaltanken; difyr hev
eg havt som ein serleg Elsk til desse Menn. Dej
stend enno syr meg i Glansen av dei lysande,sver-
mande Barndomsdraumar, eg i den Tid spann
kring denne Tanken, og difyr var Krohns Avferd
liksom eit personlegt Tap syr meg. Eg veit han
var glad, daa »Fedraheime«n« tok til, og dei siste
Brevi, eg sekk fraa honom, gav meg som ei Kjen-
ning av, at han aandeleg tok til aa sriskna. Faae
Ting styrkte meg meir enn hans Samtykkje, og
det vil eg segja her yver hans Grav, at hev
,,Fedr»aheimen« gjort. nokot godt i Maalreisnings-
strævet, so er det i ikkje liten Mun hans
Arbeid, som her hev boret Frukt. -
O « Arne Garborg.
Segner sraa Vaagaa.
(Ved Jvar Kleiven.)
2. Storsandncs’n.
Dce ae best, at eg lcet han Far fortelja um’«
han: »Storsandnes’n og han Fat va like gamle;
dem va kristna i sama Vatne, og ette dem vart
vaksne, va dem ofte tesamen. Dce va ein Hanst,
dem gjekk ette Reine norda Gjende, og ein Dag
treffte dem ein liten Hop paa 5 Dyr, og der va
dce mceein skagjild Bukk Sandnes’n skaut paa
Vukken syst, han; men Kula gjekk i lause Kjate
imillom Bogje og Kroppe, saa han mætte dce ikkje
dæ minste Slag. Reinsdyre la’ ivegen og kom av
utpaa ei Myr, og der va han Far go te aa faa
Tak te aa skjote Bukken upp att, saa han dattonda
Smelle an. »
Dceva sterk og før Kar den Sandnces’n, ein
av di likaste som fans i Bygdenn dce Bel·e, maa’ta.
Han va hardsett paa Kar; dce va ein Gong han
· gjekk heim att sraa Sætern, sraa Stutgaangen 1),
og mce di sama han tok ivegen, kom dce ein liten
Stein ne i eine Skraae 2) hass; men meina du,
han tok Stein’n ut ur att? ,,Gg tenkje han ska faa
kjenne inkort, Stein au«, san. Da han kom aat
Ransvcerk1), sto Blofrau’n uppmce Skraa’n hass; men
enda leet han Stein vera, like te han kom aat
Sandnes um Koeln· Han gjekk mykje paa Skytteriz
men likaste Varpe han gjorde va nokk da han
skaut den store onnn i, Sikjilsdalshoen. Dce va
ein Bjonn, son1"ha gjort seg Hie i ei Bergeklova,
nørdst i hogste Sikjilsdalshoem og »Sandnes’n og
tvo Kare te gjekk burtigjenom og vilde sreiste aa
faa tyne’n. Di tvo, som sylgde honom, va han
Eina Megarde-Snerle og han Sjugur Sande. Da
dem kom bnrti og fann Hje, freista dem no aa
stull faa skrcemt han Utur da, maa’ta: men han
vilde ikkje royve seg. Bergklova, han laag inni,
ce skaft mest som ein Kjellar, naar dae berst inni-
gjenom; men Jnngangen ce berre smal og trong.
Langt inni oe dce ein Pall, som ligg hogt upp i
Bergeveggje, og uppaa di Palle va dce, Bjonnlaag
i eit Raumosabole, og her va dæ ikkje Naa aa
skjote’n fraa ute. Eg ha vore der og set Hole, saa
eg veit væl, korlest doe ce skaft. Karann hua og
skreik og dondra og skaut, men szznn laaglike sto.
Men Sandnes’n fann paa Raa, han; Karann, som
va mat ’om, skull liggje tereie mae Borsom sine
uttafor Hole, og sle kraup han inni mæ Vorsnnn
i Haand og vilde freiste, um ikkje den Kar’n skull
ut. Han Eiiia Snerle tok te aa graate, han, da
Sandnes’n kranp innigjenom, han tykte nok, at dce
saag hymstje ut. Da Sandnes’n kom vcel inni
Hole, sekk han sjaa dce gloste som tvau Ljos uppaa
di Palle, og ette di peikte han mce Borsunn
og gav Vjcinne eit Skot midt i Kjeften. Jau, da
losna han inni der, saa doe donde i Bergje, og
Sandnes’n ut att dce snøggaste han kunde. »No
ska dce bli Bjonnmolju3), og no kjem han au!"
sa’n, og mce di sama kom Bjonn ut i Hele; men
dce va so trongt, at han baska ei Stunn, før han
slapp ut. Da va dce sakte Tak te aa skjote for
dem, som laag ferdoge uttafor, men dem skaut imist
baae tvo, og Sandnes’n, han haskoti ut or Borsunn
sine for, ser du. Aa ja, dce saag ikkje vakkert ut
l) Ein Sæterstul.
3) Soll ao Feitt og Braitd.
’—’) Sko en-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
