Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
12te Juli 1879·
Fedraheimen.
195
deim er vist Refsdah og so kunde det vel verda
Tale um slik ein Kar som Landhandlar Halvardsson
i Stodrheim; hanvar truleg velso god. Sakforar
Smitt i Floray og Lensmann Andresen i Leirdal
faa knappt mange Røyster, minders Sogningarne
skulde slaa seg ihop um deim.
« Sjaa der, Hr. Redaktør, heve De ei liti Yver-
skoding av Valstriden her i Bergen og Umkverve·
Nokot annat heve eg inkje at skriva um, som er
vidare verdt at nemna. At Maalmannshovdingen
vaar, Henrik Krohn, er avliden, veit De. Det var
eit Syrgjebod fyre hans mange Vener og Kjen-
ningar, og eg kann vel leggja til, fyre alle, som
elska vaart dyre Modermaal Landet ikring. Naar
den lukkelege Dag renn upp yver Norig, at me
faa fullt Leiyve til at nytta vaart eiget Maal,
baade i Skrift og Tale, baade i Kyrkja og paa
Thinget, daa heve eg Tru um, at dei Menner,
som daa liva, vil æra slike Kjempor i Maalstriden
som Jvar Aasen, Vinje og Krohii og setja Bauta-
steinar paa deira Graver. Fyre kvar ein av desse
Kultarne, som ganga til Koile, aukast Arbeidet og
Aabyrgsla fyre oss-, som standa etter i Kampfyl-
kingen. At slike fara burt, manar oss til at nøyta
oss og kvessa Vaapni, alt etter den Givnad og
det Tilfore, kvar ein av oss heve fenget. Men eg
heve god Tru; det er inkje Nordmanns Vis at
sleppa halvgjortArbeid, og so skal inkje helder vaart
Folk giva upp Arbeidet og verta modlaust, um ein
etter ein av Fyregangsmennerne stupa; —- det kjem
nye istaden.
Skulchistoricn i Baldris.
(Slutten.)
Dessa store Soegadn —laago no kji uppaa
Skaaptake berre før ei Skrceme. Ner engon hadde
gjort engor Preina, so Skulemeistaren vart sint før
——— o dce skulde kji mykje te di ——, laut Syndaren
sram ifraa Borde, Skulemeistaren sette Foten paa
Brokelininge o trau Broke ne, smorde so paa Mørke-
fmorning, slekt so laag. Dæ maa ingjin tru, at
dce va berre Guteomagadn, so føngo slek sramifraa
Trakteringz Gjentudn songo samaleine. ·
Doe ser mest ut te di lell, at dena Sloin, so
uppaa Skaaptake laag, berre va so eit Slags Re-
serv ell Lannvern; før dce va rae Taksten, at dei,
so skulde faa spaatt se, loto gaa ut ette Vio aat
se sjsilve· Detta va eit fale Tjaak. Summa Tie
tytte Skulemeistaren, at .Vio,- dei komo mce, va
før stor; summa Tie va hokji greinut nokk, summa
Tie va hv før greinut. Soleise apa deimoe Skule-
ungo seno o hundeleto dei før kor Gong, deistokko
Nasin inni Døre. Vart kji Vio rettig, so laut
Lannverne kummederast ne taa Skaaptake, o daa
fange dei stakars Syndaradn Like før heile Omaken
daa. Me kunne mest kji undrast paa, at Skule-
meistaradn voro so raae, ner me høyre, atdcefannst
Presta tissheld, fo kji voro bljuge sere dzngje Ma-
ssjonsgjentudn paa berre Skrøtten, est dei kji svara,
so dei tytte.
Nokor an Straff en Bjorkefeitt va kji mykji i
Bruk, Janna dce segji se sjøl, at Lokudn aat Skule-
meistara hadde jamble Hug te vera burti Hceddnuti
aat Skuleungo. Vart dce for mykji fælt, o va
Skulemeistaradn for mykji haske te ,,lugge uppete«
—- før dce- ska vera ve«rre, en ner dce bli ,,lugga
nete« —, so hadde Ungadn go Raa mce di: dei
snauklyfte se, o føngo dei kji Moradn sene te
gjera dei den Benka, fo toko dei Smelleknivadn
sene o skoro taa se den Haarluggen, so no kor Smaa-
gut skulde ha i dei Dago, fo vist so han skulde
ha Vrok. Gjekk kji dce gesti, stakko dei gjedneHuvu
Eit o anna or
inni Supen o soidde se. Gjentudn voro oerre
ute: dei loto ha Fletta si, um ho va alder so
lang-
Men vøro Skulemeistaradn ferme te prøve Haar-
reime iSmaaguthceddnun, so brukte dei daa sjelda
o lafse Ungadn ikring Øyro mce Boken. »Deitytte
dce va femble, taa di dce va Gudsord i henne.«
Dce ce fysti seinare Ti, at Skulemeistaradn ha
varte so daue te slaa mae Beko. Dæ va best,
dei slutta mce di atte; dce ce dei, so ha faatt slek
Mein taa di, at dei ha maatt bore paa dce all sin
Levedag ettepaa·
Dæ ser kji ut te di, at all dena Dengjinge
munte mykji. Gutadn løgo, banna o voro stygge
jKjafte; ner Gjentudn komo te dei, kalla dei dei,
lugga o klyfte dei; slogost gjorde dei kor Dag, o
jamble voro dei inni inan mce Tullknivo sene, so
Bloe rann. Dei vilde kjenne, ko go Skjinnkost dei
hadde, sa dei, o ner dei blaaklyfte Gjenteomagdn,
vilde dei kjenne, ko go Skjinnkost dce va i Ved-
maalstroyo deiris. —- — —
Me kunne no inkji segja, at Prestadn kraode
før høg Lærdont, før dei vilde sleppe Ungdomen
skam. Ner Masjonsbodne haddelcert lite lesa inni
Bok i Varigjiljo, o dei kunna dei fem Partadn i
Kakjismun o ei tvau try taa Davidsbyjno utta-aat
so voro dei trygga um blia uttakne. Daa da-, lei
paa, vilde nokk Prestadn gjedne, at dei skulde ha
lært »Spørsmaalsboke,« vissa dce so inkji va »by-
streka"; men dce laut no vera ko dce kunna mce
henne, ner dei lærde Kakjisma o kunna stabble se
fram inni Bok. Jamhle, fælt jamble loto dei ut-
taka Bodn — kanskji d’ce rettar o segja Vaksefolk
——, so inkji kunna dae tærede Slag inni Bok, men
so hadde lært dei fem Partadn i Kakjismun taa
Munne. Due ce kji oversle lengji sia dce levde
atte Folk uppi Vang, so inkji skjønte ein einaste
Bokstav ell kunna stava te Navdne seno eie eigong.
Føreldro deiris hadde kjikunna lesa, so ingjin kann
ille dei før, at dei kji lærde Bodno seno dæ. Dei
hadde lcert lite vcetta taa Munne taa seno Folk o
lærde Ungo seno dæ sama.
Dee sto no lite vaetta bere te mce Boklcerdome
iSlire en iVang; men dce kann kji ha vore stort
o gjett i Vyte paa heldan. E vil leta ein, so
gjekk i Skule i Slire so seint so i 1807 ell S,
fortelja lite taa di, han hadde røynt. »Dæ va
mange Guta taa uss, so vore ei ottja—nitja Aar
gamble· Me vøro store i Vokste o sprækji Kata,
men me gjingo slongo i Skulen Dag ette Dag o
stava o la ihop att. Tolknivadn vaare brukte me
te Bokepinna· So sa Skulemeistaren dæ ve uss,
at me daa kji maatte skjera isund Bokadn vaare.
»Dce ce best du agta de, elldaa ska du faa smaka
dei du ogso!« svara me. Dce va rart han kji
hædnedrog uss for detta; men han hadde provt
dce-, han visste dce munte kji. So dce lei paa daa,
so sa han Far, e skulde te mote hjaa Preste. C
skvatt so e kolna all igjøn0,, daa e hoyrde detta; e
visste mce me sjøl, e kunna kji dce fyste Bude i
Kakjismiin, o lesa inni hadde ekji stort meir Greie
paa en Purka paa Salt. Dce ellevte Bude kunna
e, o dce kunna e skjele væl ogso; men dei vilde
ha dce te di, dei so skjønte noko, at Presten alder
sporde ette di. E le dæ skure e; e visste dce va
fleire flekkute Bikkjo en Prestbikkja. Den Dagen,
da- vart anaatak, matte e fram. Men den Ti
Presten hadde overhoyrt uss lite vcetta, vart han
so brennande sint, at han jaga paa Dore ei heil
Horg taa uss o sa, me skulde kji faa koma atte,
før me hadde lært meir. So sette dce se noko her
o noko der ikringo Garden uteote aa ule o graate,
skjele so dæ skulde munt. Engon gjordist no vael
paa dae ogso. E o ei Par are Guta klauv aav uppi
ein stor Vriskehaug, so laag trast nordai Drengji-
stogun, o soto der oskrasla o log aat ’saØstetrillo,
so trøsta se ve Graaten. Lite uin Sende flokka
dae se fleireuppiBriskehaugen, so dce vart ein heil
Raig taa uss. Der søto me huska uss paa Briske-
krunglo so Fugladn iJolebande· Ress fo dce va,
toko me te kvea o syngje o huge oillskrikje. Daa
dce va gjort, gjingo me heimatt. G kom kji att
heile Veten, o inkji gjekk e i Skulun heldan. E
tytte nokk dce va vilt sjøl mce, at e kji skulde bli
kunformert o blia so eit anna skjikkele Miniskji· E
to te skom noko lite paa Hødne. C skulde trast
taka imot Garde, forghan Far va gamal o kruksin
o yngste se te sleppe or Sela, o Gjenta mi ell
Kjeringe mi skulde bli o vart, va allereio noko lite
frampaa« Dæ va kji so greit o gaa i meno Lod-
da heldan daa. Han Far grein ova ill, o Gjenta,
Stakkar, gret o tuttra, maa veta.
Dagen før Uttake skulde bli um Vaaren, fekk
e laant me Vyrse, strauk neaat Moalande o skaut
noko glnpa Ænda. Um Morgo’n før Folk va uppe
sette e iVegen aat Prestgarde mae dei. Prestfrua
skrefte taa 2-Endo, o Jomfruudn skrefte taa, ko fin
Vokst dce va paa me. Oja, detta va gott o væl.
E matte iKyrkjun me heno Ungdome o letst ingjin
Ting vale. Daa de lei paa, vart e uttakin mce
dei are. Jameldringadn mine, so hadde kome att
o hadde træla o gange hjaa Preste heile Veten,
vorto ogso uttakne, endaa e trur kji, dei kunna
stort mykji meir en e. Men ko skulde Presten
gjera? Han va noygde te kunfvrmere uss o gjera
Folk taa uss. Han kunna kji leta uss gaa der so
Hedninga heldan«.—
Mudison, 10de Juni 1879·
J vetr enn gong basdde »Fedraheimen« nokre
av Davids salmar. Det var so ovlega fagert, tykke
eg, og eg ynskte so, at me kunde faa meir sovoret.
Paa det fagre mormaalet er nog alt fagert; men
ingeii ting er aa likna med Bibelordet og annat
Guds-ord, naar det kem paa det g’ceoe fedramaalet»
No nys kom eg paa den tanken, at det skulde vera
ovgildt aa faa eit kyrkjeblad ogso paa norsk.
Kunde ikkje hr. pastor Unger og utgevaren av »No-
kre Salmar« leggja seg ihop og faa upp eit slikt
blad, og t. d. skipa det so, at dei fylde ikring helvti
av kvart numer med umsetuingar av Bibelen, snart
or det gamle og snart or det nye testamente· Eit
sovoret blad vilde nog vera kærkomet fyre mange,
og ifall det badde nokot meir av Bibelen, vilde
det gera myket til, at der snart kunde takast aat
med den fulle bibelumsetniugi; men antendetverdt
gjort nokot elder inke i denne leidi til aa rydja
vegen fyre den norske Bibelen, so maa de der hei-
me inke drygja forlenge med aa byrja paa dette
storverket (aa umsetja heile Bibelen). Ogso naar
det var komet so langt med bibelyrket, at ein badde
fenget so mange dugande menn og so mange pen-
gar, at ei umsetningsnemnd var nedsett, vilde det
vera godt, mn denne nemndi hadde eit kyrkjoblad,
som med eit kapitel ender og daa kunde vitna og
minna um deira store yrke·
Det er hugsamt aa høyra, at me skulofaa ei ny,
god noregssogax eg gled meg so til henne. Men
kunde det inke lata seg gera aa faa nokre landkort
i boki, i ininsto tvo, eit yver det gamle og eit
yver det nye Noreg? Dei vilde gera det, um»dei
inke var so sine og kostasame· Det vilde hjelpa
folk til aa skyna boki, myket meir, en uin ho fekk
mange bilcete av byar og kyrkjor og store menn,
som dei gerna gera det med sogoboker i Noreg og
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
