Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
194
Fedrahcimen.
12te Juli 1879·
Maaten vert det lettare aa faa Leemrar og, daa
Lærararne ved Middelskulen og Gt)mnasiet no kann
taka mange av Timarne. Detta er ei god Penge-
hjelp fyr Lærararne og, for den Løningi, dei feer
or Rikskasfa, er so liti, at hadde dei inkje meir
enn den, kunne dei inkje liva lenger enn dei kunde
faa Kredit av Skræddarar og Skomakarar o. s. b.
Dei Timarne, som inkje dei offentlege Lærararne
kann taka, kannein altid finna andre til, helst til
slike Læregreiner som Reikning og Bokhalding
Naar det er Gfta-Skule (fraa 5—-8), er det lettare
fyr Gutar, som er i Tenesta, aa vera med, daa
ein snild Husbond inkje vil negta dei aa vera paa
Skulen nokre Timar um Eftan, helst daa dei inkje
tarv vera medi alle Læregreinerne, men berre
kami taka f. Ex. Bokhalding, Reikning, Norsk, —-
elder Historia, Geograsi og Velstandsltera og Norsk
(alle skal læra Norsk o: Dansk), elder alle desfe
hernemnde Læregreinerne. Dei, som tek med alt,
feer attaat Undervisning i Tydsk og Engelsk, men
det er berre fyr Gutarne fraa Middelskulen. Daa
Aalmugeskulegutarne hev minnst Raad og lyt sokja
seg Tenesta,so fortdeikann, hev Nektoren stellt det
slik, at dei Læregreinerne, som dei er med i, sæt
Timarne fraa 6—8. Paa denne Maaten hev no
Skulen gjenget eit Aar, og truleg kjem dei til stella
seg paa same Maaten mange andre Staden Betre
er det Von um at det vil ganga med Tidi, for no
hev Gutarne fraa den hogre Aalmugeskulen vandt
fyr aa vera med i Norsk i Lag med Middelskule-
gutarne, men no er det Meiningi aa driva dei
hardare i den hvgre Aalmugeskulen, so dei kann
halda Tropp· Detta vert daa til Framhjelp fyr
Aalmugeskulen og, naar han fær eit visst Fyremaal
aa arbeida seg npp til.
Daa det hev voret snakkat io myket um det
er rett aa leera Politik paa Skulen, skal eg nemna,
at i den praktiske Realklassen fcer dei lesa utvalde
Stykke av Grnnnlogi og foer ei Utgreiding um ymse
Tingxi Riksstellet og Kommunestellet. Detta er
daa i Sogetimarne. Dei hev tvo Timar i
Soga uin Vika, og desfe brukar dei til·aa læra
Heimssoga fraa Wienerkongressen til no, so
dei foer Vit paa det, som no er uppe i Tidi, og
Nordens Historia etter 1814. Detta vil Gutarne
truleg læra meir av, enn um dei fekk ei Utsyn
yver heile Verdenshistoria, nokot som visst kann vera
godt paa ein Folkehogskule, der Gutarne inkje kann
det Slaget, naar dei kjem inn, og der dei kann
bruka so mange Timar dei vil til detta. Men dei,
som kjem inn i den praktiske Realklassem kanninkje
so litet i Fyrevegen« Eg· trur det er fælt godt
detta, at Gutarne færseg eit Kursus i Norigs-Soga
etter 1814· Her i Byen snakkar dei fleste, liksom
dei totte det var best aa gjeva seg upp; dei trur,
at me ingi Soga hadde fraa 1536 til 1814, og
at sidan hev me tcert»Naadsens-Braud« med Sven-
sken, og at det difyr er ei Slags LCresak inkje aa
setja npp mot han —- elder so er dei so reint
barnsleg patriotiske, at det kliktar i« meg, og eg veit
inkje, kvat som er verst. Stod, god Kunnskap skal
det til, naar ein skal halda seg sri fyr baade det
eine og det andre.
Det er inkje so myket aa undrastpaa, at mange
- trur, me ingi Historia hev havt i mange Aarhun-
drad, daa dei med Historia inkjemeinarstort annat
enn »Historier« um Kongar og Dronningar. Paa
den Maaten foer Norig ingi Historia (so ncer som
den allraeldste). Difyr trur andre Folk i Ettropa,
at Norig inkje er eit Rikefyr seg sjolv, fyr di me»
hev Konge og Diplomati ihop med Svensken. Detta
veg myket meir enn ·8»000 Handelsflagg. Ludvig
Kristensen Daa i si ,;Verdensszhistorie« set berre
som fast Løn, no daa Prisarne gjeng ned.
Danmark som Ynerskrift yver Norigs og Danmarks
Soga i dei siste Aarhundrad· Kvat kann ein so
venta av· Folk slestZ Naar Folk segjer, at dei
inkje skal lesa Politik i Skulen, so vil det i Grun-
nen segja, at ein skal taka Historia paa denne ga-
maldagse Maaten, og dei »konservative Interesser«
vil helst hava det so, og so skyt dei paa, at ein-
kvar Partimannen (det vil segja ein, som inkje hvys
rer til det konservative Parti) kann forfora Ungdo-
men, læra han aa gjeira svart til kvitt og innføra
nye Gudar og meir slikt. Det er nok inkje so
faarlegt. Eg hev fortalt, som Historielcerar i den
praktiske Realklassen, Gutarne um Flaggsaki, og
eg er vis-3 um, at Gutarne inkje veit, anten eg er
fyre elder mot. Jngen av alle dei Gutarne, eg
no i mange Aar hevleset ,,Norsk" med, veit anten
eg er Maalmann elder inkje, mindre dei hev hoyrt
det av andre. Jnkje veit eg helder, kvat Gutarne
meiner um Maalsaki, mindre andre hev fortalt
meg um det.
Der er fleire Jnnsendarar i ymse Blad i den
siste Tidi, som hev lastat Stortinget, fyr di det
let Embcettsmennerne faa hava ,,HOyrtidsZtillegget«
Dei
snakkar um Ting, dei inkje sorstend seg paa. Fyr
Lærararne vartLoningifastsett i 1863, um eg inkje
missminnest· Ein Adjunkt fekk daa 400 Spd. aa
byrja med. Derifraa gjekk syrste Aaret 40 Spd.
til »Bestallingsgebyr", ikring 50 til Enkjekassa,
umkting 310 Spd. attaacliva av. Av desse gjekk
til Boker og Kommunefkatt umkring 50, um ein fo
berre kaupte Helvti ao dei Bølerne, som trengdest
allermest — 260. att. Lat oss setja ei Gjeld paa
400 Spd. til aa faa Emboettsexamem og at Ad-
junkten betalad 5 Procent og 10 Spd. av um
Aaret —- so fekk han betalt paa 40 Aar —,«««til-
saman 30 Spd., att 230 Spd. Hus kunde ein i
den Tidi saa fyr 50 Spd, 180. Spd. att. Men
i vaar Tid kann ein inkje faa Hus under 120 —-
150 Spd., kvat vert det so att? Ser ein etter i
Ligningsprotokollarne, vil ein sinna, at Folk, som
hev 2 Gjentur og held store Lag, er sett til ei
Jnntekt av 12—1400 Krunur, og so lyt vel ein
Adjunkt kunna liva, som hev mest det dubbelte,
naar han vil spara. Ja, so trur Folk, og difyr
meiner dei, at Embaettsmennerne liver fælt fluft,
men Tingen er, at dei set Embaettsmennerne til si
fulle Jnntekt, men andre, som inkje er paa fast
Løn, set dei til Helvti elder Tridjeparten av det
dei tener, og so trur alle, at det stend inkje paa
fyr Gmbættsmenneriie. Nei, lat oss berre spara
godt frametter, fyrst nydeleggja Embcettsmennerne,
dei stend paa høgre Sida og fortener det inkje
betre, lat oss so spara og knipa paa Her og Flote
liksom iaar — for det er mange som trur, det leet
seg gjera, ,,Østlandske Tidende« hev alt klunkat
um ,,Avvæpning«’, — so skal me sjaa, kor langt
me kjem i Sjvlvstyre og Sjølvstende, eit Vrak,
som Svensken kann taka so sortdet vil. At Stor-
tinget hev spart iaar, var visseleg rett, men dei
som meiner, at»ein kann halda paa slik Aar etter
Aar, kjem til aa nydeleggja Landet. Det er nokot
demoraliserande idet aa hissa det reine norske
Flagget, og det so stend eit verjelaust Skillings-
folk attum. Er me so satige, at me lyt taka Klorne
ut or den norske Lava, kann det vera det same
med Flagget og-
Med Aarvegen stend det godt, fo nær som at
Rugen hev lagt seg mange Staden
Fraa Vergen.
O-
g- vaar konservative By er det rolegt no, etterat
det er avftillnad med Braaket og Staaket um Flag-
get. Embaettesstandet og Storhandlararne ero fo
smilande og blide yver det Utfall, Saki fekk i Tin-
get, og meina, at no er ho vel jordad og nedlagd.
Um Thingvalet er enno inkje Tale; venteleg vil
dei velja uppatter baade Hille og Nielsen. Jsta-
denfyre Amtmann Rye kannhenda Doktor Dani-
elssen vert vald, daa Bustaden hans no er komen
inn under Byen, og sannt at segja hava dei vist
inkje nokon betre at roysta paa. Kpt. Krog, Ord-
fvrar i Bystyret, kjem vist paa Tale. At Hand-
verksmennerne lenger vil halda paa Aarestrup er
mindre Von. Det er Synd at segja, dei gode Hand-
verkarar ero myket liberale elder frilynde, men no
vil Spursmaalet um Tollen vonlega vekkja deim
upp, og so vil dei vist sjaa til at sinna seg eit
betre Storthingsemne en Aarestrup." Dei hava
likevel inkje mange at velja millom. Reipslagar
Jrgens, som er ein framifraa dugleg Mann, heng
paa Regjeringssida baade i vaatt og turrt, deri-
mot er Fargar Jenssen ein frilynd»«Mann, som
kunde høva til slikt eit Umbod, og so Seglmakar
Vehrens, som helder inkje er burtkastande; han
hadde vortet v.ald sist, hadde han inkje bedet so
fagert um at sleppa, og so gjorde dei honom til
Vilje og valde Aarestrup. Behrens vart syrste
Varamann.
Jnne i Fylki halda dei paa med Skriv um
Storthingsvali· Sunnhordlendingarne vil vist halda
paa Løberg, Haugland og Kono1v; ellest er det
ymse Meiningar. Sume vil hava baade Skaar
og Juel, andre vil hava Presten von der Lippe i
Fjell og Gardbrukar Saakvitne i Ulvik. Mord-
hordlendingarne og Vossarne vil endeleg hava ein
or sine Bygder, og heve peikt paa Lensmann Lil-
legraven i Voss· Sume tenkja·og paa Kyrkjeson-
gar Riisnes og Vaktmeister Lisheim; men det er
nokk inkje rett mange, som ero paa den Sida like-
vel. Vil dei hava ein ny Mann paa Tinget fraa
sydre Bergensanttet, og dei inkje kann finna nokon
sramifraa Bondemann, vilde Presten v. d. Lippe
og kann hende Presten Hansen i the vera dugande
Menner, som vilde standa ved Sida av Presten
Sverdrup i Spursmaalet utn Prestevalet. — Um· dei
ero so frilynde i andre Saker, kann vera uvisst;
men det er Von um, at v. d. Lippe vil i det me-
ste fylgja den liberale Fylking.
J nordre Amt er det uppreiknat so mange
nye Storthingsemne, at det er utrulegt, alt fraa
Amtmannen og ned til Gardbrukar Jenssen i Su-
len. Det er trulegt, at berre Sverdrup og Ton-
ning verta attervalde; deitri hine vildei, etter som
det ser ut til, giva Heimlov, og stor Skade er det
ikkje i det. Men at finna nye dugande Menner
er inkje so greitt, serleg daa Sogningarne fyre det
meste vil hava konservative Menner paa Thinget,
medan dei i Firdafylket vil hava liberale, og so
helst Vondev Sakforar Blehr i Leirdal vil soleids
faa mange Rsyster fyre seg i Fjordarne, men faae
i Sogn; leidt vilde det vera, ·um inkje denne dag-
lege, frilynde Mannen skulde koma fram iaar. Næst
honom er Kyrkjesongar . Kirkhorn ein av dei likaste
av Bondestandet, baade dugleg og frilynd; men
han heve den Veila, at han er nokot braadsinnad
og framfus, og det er sakte eit Lyte paa ein Stor-
thingsmann. Kyrkjesongarne Refsdal i Vit, Lilje-
dal i Kyrkjebo og anik i Askevoll—om han ellest
heve Rvysterett —, og Gardbrukararne Ole M. Vakke
i Dale og Per Hessevik i Davik vil vel. koma til
at tevlast uin den femte Sessen« Den likaste av
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
