Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
1 9de November 1879.
Fedraheimen·
flirande — t. D.: »Ho Anders-Reik" (eiBjølleku),
»han Guttorms-Sllapoleon« (ein Stut!), »,,han Brite-
Judas« (ein Burakke!) o. s. b.
Mo"sfolket er vida spurt——paa Sunnmore —
fyr sit livsfriske og skjemtefulle Huglynde Garden
ligg no ogso der midt i Bygdi som Smaraagat i
Rjo»megrautsfat’et, og der ferdast jathramandfolk·
Paa slike Stader vil Folket gjerna verda meir
ordhagt (,,kjeftramt«) og paa sin Maate kritisk, en
der det er einbolt. Disyr hsyrde me nok av det
paa andre Stader, at »dei kjende Pin’skjesten««·
’Der stod Age av honom. Aa, han var·fcel. Metr
det var so myket Folk ihopkomet paa ein Stad der,
at dei hadde visst inkje Trong tilat bruka honom
mot andre en mot Gardsfolket— so til Kvardags-
bruk; men det gjeng inkje altid deretter helder,
ser eg. — Det var no daa um Sumartider, naar
det skulde avgjerast, kor ofte den elder den skulde
gjæta Buskapen, og um Vaaren, naar Veger, som
heile Bygdi var sams um, skulde umvolast, daa
kann det vel henda, det var meir enn ein, som
vardt gjenomheklad·
Som ventande kann vera, er Mosgrendi stor og
vid. Nedyver mot Fjorden er det flatt med fine Older-
lundar. Ros-Aai leikar seg taust her i Flaumtidi,
kann du tru. Ho er aldri i Aar der ho var ifjor; ho
gropar og grypjar ut dei mjuke Sandbakkarne og
gjerer djupe Rundingar og Bogar inn i tjukkaste
Engi. Her verd det daa ein paulande djup Htjl
paa same Staden, der det Aaret syrr stod stort«
Grasz men der Eloi gjekk fyr nokre Aar sidan,
er fine Olderlundar uppskotne, og der hava Stakk-
endertia Reidi sine inn under uppflakte Rører av
store Tre, som i sleire Aar med grøne .Lauvet sitt
og berre etter ei grann Rottaag kann hanga burt
idei djupe Hyljarne. Fraa desse Treleggjerne
stoypte me oss nakne i Solsteiken. Slike Hyljar
kunde vera sine sem Alner djupe; men Vatnet var so
klaart og Botnen so blank, at me saag ein Kopar-
skilling millom Steinarne; dei glimdeliksom Krystal.
Me gjekk ned med Hovudet fyre og krabbad paa
Botnen liksom Krabben; og so let me Straumen fara
oss med seg ned paa Elvarbrotet. Jav, daa livde
Mosgutaruc!
Dei var so mange, deixsor sekstan Mann
det var paa Garden, og eg veit misann,
at sume aatte Gutar sju i Talet
og endaa Gjentor til, naar det »gjekk galet."
Naar det var Fare so um Vetratid,
og alle skulde noyta seg paa Skid,
det var med Gutar, so.· det Urd’ og krudde
og Rop og Slaasting radt.kvar dusHeg snudde.
For slaast det kunde me paa Karavis
i Mark og Skog og paa den haale Is.
Med Torv og Stein me mot kvarardre kridde
og mang ein Gong til svarte Notti stridde.«
Men korso var me Vener like godt »
og saman heldt i all vaar Naud med Trott;
slog andre Bygdargutar ein i Bakken
av ,,vaare," fekk dei »heile Mo« paa Nakken.
Daa vart det Guteslag, som stod paa Maal,
endaa at Peikestikkor utav Staal
og FlaggA og Fanor ingen av oss aatte;
paa Sjukehuset ingen helder maatte-
Um Sumar’n, daa det bar paa Gjæring ut,
det var ved Frukosttid med Nista slut!
So var det radt til Kvelds i Skog at kava
og nera seg med Beit og Vær og Savn.
Men sjaa — me vart no endaa sadde fram,
og sjelden saagst det nokor Matmorskamz
for jamen vardt det baade Leer og Leggjer,
endaa det var um Maten nett som Kleggjer.
Det vida av dei Gutar Gjetord gjekk
og paa ein Maate jamvel stod ein Kvekk;
men,—Skam far i det! — jamt so var dei likad
og serlega av Gjentom etterkikad.
Men no, — ja no er vel den Tidi Slut
fyr ein og kvar av oss, som daa var Gut-
Paa ymse Leider Kjenningarne ferdast
i Livsens Strid og der i Leiken herdast.
Men endaa, naar du raakar paa din Veg
paa slik ein Granngut, du paa Lippa dreg
og kjenner, at ei Taara liksom lagar
seg til ved Minnet um dei Gutedagar.
Det er som Jokulen, — han Aar fyr Aar
av Kulden storknar; men endaa kvar Vaar
so kann du sjaa, han eig den vesle Blomen,
som renner upp der inn med kalde Tromen·
Men det var litetoetta um
Mosaalcn .
som eg skulde fortalt. Han gjeng beint i Nord
og Ros-Aaikløyver honom midtitvo Luter. Langs-
med Elvi gjeng Sætravegen, som paa mange Sta-
der er berre ei Sandgota· Gi Mil frametter er
det myket-godt flatt og nokot so nær makeleg
baade gangande og koyrande. Paa Fraastand ser
»Kosberget« (Bergsida) ut som ei ovstor Bjorkelid.
Men kjem du nærre, so ser du snart, at der er
mange Treslag umfrani Vjotk meste Parten Older,
Selje, Eine og Hatl. Upp i høgaste Rindom veks
ei Mengd av Rogn og Alm, serlegt i Giljom, der
Skreidi gjeng um Vetren· Ho kjember daa Sko-
gen inn under seg; men um Sumaren lyfter han
seg upp atter. Med Mold og Grus og jamvel
store Steinklovningari Fanget sitt (av Skreidi)
standa daa deibreide Almar med ei uteljande Mengd
av Rogn og Hegg inn imillom. Men"i Giljom
er det so tjukt med Bregna og Fjellgras av mange
Slag, atdet er med Naudi ein kann bala seg fram
der upp i Uvænom. Men fagert er der likavel·
Aa, dei er herlege desse uroyode Nindar og Gil
og Skogar med sitt sprettande friske Naturliv og
sin lavande Nikdom paa Lauv og Gras og Blom
og so alle dei velsignade Songfuglarne· Ja eg
trur, der maa finnast Milliardar av det Slaget der
nord i Mosbergsida·
Det var i Lag med ein av »Mosgutarne«
eg var der ifjor Sumar (1S78.) Me vilde til
Fjells — dit me aldri fyrr hadde voret· So gjekk
me fram i Mosdalen og vilde’fyrst upp aa Tver-
bergshornet. Det ser ut til at stengja Dalen som
ein nedslegen Plugg i ei Sprunga; men naar du
kjem fram under det, so smerter Mosdalen seg fram
likavel, han, paa Austsida, og Nupadalen paa Vest-
sida. Burti den laut me fyrst og difyr yver
Elvi der fram under Kjerringdalsfossen.-t)
Ja til honom hadde det no voret Flog og
Reising av »Turistar«, likso vel som til Voringen
og Rjukan og Sarpen. Nei, dei tvo sidste er inkje-
t) Upp yver Mos-Sætri stend ·eit Fjell, sont heiter
Kjerringi, og difyr er det Kjerringdalsfossen,
-bakketi o. s. b.
Z-
Moer Judith hadde ikkje fortalt Baard, kor
Moer hans var, fyrdi ho ikkje visste det. Ho vis-
ste i Gru-men ingen Ting um Gunhild, annat enn
det, at ein Kveld seint hadde ho komet og bedet
um Hus —- »Skippar Erik hadde styrt henne hit,"·
sagde ho —, og so hadde ho senget eit litet Hol
uppaa Lostet aa bu i, og der var Baard tilkomen.
·Strakst etter var ho reist att —- med Skippar
Erik —, og hadde gjevetJudith Pengar til aa so-
stra Guten· Ho vilde ,,ut iVerdi«, hadde ho sagt,
og daa Moer Judith spurde henne, um ho ikkje
sann det audslegt aa fara slik paa Langferd, ung
og aaleine som ho var, so hadde ho sett upp ein
forunderleg Smil og sagt, at ho greidde seg nok—
,,for Gamle Erik var ein ærleg Handelsmann,«
lagde ho til. — Judith tenkte ho meinte Skippa-
ren og sagde ikkje vidare til det. Sidan hadde
ho korkje hoyrt eloer spurt til Gunhild.
Men heim til Heimbygdi, til Futen Niels
Pedersøn, kom det einkvar Gongen Fraasegner,
som gjorde, at Gamlen kvitnad iHausen svwrt
fort. Det var sagt, at Gunhild var komi til Ho-
vudstaden, og der hadde ho teket seg so reint ille
app. Og Gamlen kunde ikkje annat enn syrgja
yver detta, — endaa han ikkje lenger heldt henne
syr Dotter· Ho skulde ha gjeoet seg i Lag med
Komediantar, vart det fortalt, gjorde Kunster paa
Teater-Tilet saman med desse Folk, som i denne
Tid visst sbaade var og iallfall galdt fyr det vil-
laste og mest forsvorne ,,Herk««, Landet aatte. Og
ho gjorde sine Kunster godt, ja var ei med dei
fremste!. Vart altso vael amtykt, — serleg, sagdest
det, av visseRikingar, som brydde seg mindre um
Pengar enn um glade Dagar, og som ikkje hadde
Ord syr aa vera heilage. Kor mykje som no var
sannt av alt detta var vandt aa vita; men Futen,
som kjende Ætti, kunde nok tenkja seg,’ at Gjenta
hadde sunnet paa slikt, og han trudde alt. Daa
han nokre faae Aar etter døydde, vart det baade
sagt og truttrundt heile Bygdi,· at det nok var
Tankarne paa detta, som hadde brotet den sterke
Maanen ned. —-
4.
Men d et er vist: gode 3 Aar etter at Baard var
utreist, kom det ein Dag ei framand, bleik, staseleg
Dame til Moer Judith, som ho ikkje kjende, men
som var Gunhild. So, som ho hadde forandrat
seg, var utrulegt· Ho var meir utvaksi og
syllig, men samstundes meir folnad; Aasyni var
syrgjeleg bleik, og det hadde gravet seg Gaarur
paa Panne og kring Munn, so ho saag mest gamall
ut. Men Augo var stirande og harde og synte
mykje av det kvite; naar ho slog dei braadt app,
saag dei sjuke ut. J heile si Framferd hadde ho
fenget ei forunderleg, mest uhyggjeleg Uro; ho sat
sjeldan lengje still, men flaug rett som det var
upp og gjekk, gjekk og dreiv med nervose, hastande
Rør.slur, og so var det som ho kvakk att, stansad,
sette seg og saag seg ikring med skræmde, utrygge
Augnekast. Moer Judith tenkte med seg: ho der
hev havt nok av Verdi. ———
Det var Son sin, ho vili e finna. Daa ho
høyrde, at han var ute, vartsso som fraa seg av
Uro; men so kunde Judith sortelja, at ho hadde
Helsing israa honom, og at han snartvar ventande.
Det hjelpte. Ho spurde ut all Ting um honom,
og iser um han hadde teket seg godt app. Judith
svarad, at han hadde voret som Folk-. flest i den
Alderen, men altid nokot meir livleg; for det var
Eld i den Guten, sagde ho. Gunhild sukkad tungt,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
