Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
«·· 274·
Fedraheiinen.
19de November 1879.
hev eit sullgodt, bergelegt Maal; men han trur det
kann verte so mykje betre, og daa tykkjer han det
er moroar aa sjaa paa det-. hell aa rose det, me
alt heve; for det vert mest som inkje, det, mot det
me kann saa. Me skal gangefram Karar og
berre arbeie; for han trur det, at norske Maale
skal verte eit framifraa Ting, ja heiltupp eit Under,
— so nett som ei Leike og so lett ssom ei szeir
og mjukt og svigreleg som ein Seljurunne og soso
linnt te lye paa, som naar de tinklar i ei liti
Bjolle, og med slik ein Ljom og ein Om, som
naar du ringjer med ei Kyrkjeklokke, og med sodan
Dur og ein Bur, liksom naar gamle Thorslo paa og
koyrde med Bukkanne sine, — og attaat so vcent
og fint, liksom naar Smaafuglanne sit og syng
uppiTretoppom, —- fyrste det kjem i rette Bragjen
- sin. —— Av Bokstavstrid og Ordtrcettur og Veljing
og Vanding av Former og sovore kann det for’
den Skuld gjerne vera nokk, det er ikkje det,
som er mest trengjande og heller ikkje det so mykje
aa sinne ut gamle sjeldsengne Ord hell laga sjolv
og setja i Staden syr andre Ord, som kann vera
meir brukelege, um dei au kann vera halvdanske
hell halvtyske, men hava sveika seg te og gjort seg
um paa Norsk likevæl. Det kvittar mest Eit· Men
det er dette, me alle vantar, og som me skulde
arbeie «fyr, norsk Lag i Ordfellingi og Stilen og
fyrst og fremst i Tankemaaten, som er Grunnen
fyr alt det andre. Bjug vilde heller hava norsk’
Stil og sremmind Tunge, solangt som det kann
seg semje, hell han vil hava fremmind Stil og
norsk Tunge, for det er ’kje likt med nokon Ting-
· No er det so mange Maal, ja baade det Dan-
sske og det Franske og mange sleir, og um dei daa
er noko retteleg Heimemaal aa kalle, so heve dei
a kvar sjølv-sin Stilemaate,.kvar paa si egjo Vis,
og daa vil au me hava vaart ser-aa-lag, um Rett
«skal bli. Detta Serlage, denne Heimeliten ved
Maali tykkjest ofte vera so fin, at Bjug ikkje held
seg fyr Kar te aa utskildre’n, allvist ikkje den uor-
ske Maalliten, daa han endaa halvest ligg som i
Lnyndo og ikkje heve skirna hell skrive seg heil og
klaar. Bjug trur seg soleis ikkje allstad te aa døme
um Liten er full-a-gte, men ved sume Stykkje
tykkjest han liksom ,,kjenne«z at han er meir rein
og grei, og i Telemarkji og Sætesdalen meiner
han, han er fo god han kann bli, naar han sæt
koma frami sitt reinaste Lag, soleis somi dei
gamle Folkesogunne og i Visunne og Stevi, for
dei hava liksom sjolve laga seg ·etter Hugen og
Kjenslunne i Folke og sveipa seg etter dess Liv og
etter dess Aand; dei heo ikkje senng sin Grunn
utanfraa, det er ikkje teloerte Kjenslur, dei er runne
upp liksom eit Tro or Roto; det er ikkje som paa
andre -Stader, der dei maa burt i Fremmindmaale,
fyrst dei skal upp hver deidaglege Arbeistankanne,
og daa skjemmer ut Hugeu sin, med di deikjem te
laane Kjenslunne au, likevael som dei laaner Maale-
Det er difyr Maalliten tykkjest vera reinare der,
fyrdi Maale fatar liksom heile Live, ja baade med
dess Glede og med dess Sut, ja alt som leikar og
sviv uti Hugen. Det er soleis meir heilvakse og
vælskapa og difyr kann det au syne fram Fager-
sida meir hell dei hine. Det er der, me skal lcere
det fagre, det formfagre, det milde og det mjuke
Lage. - For der scer me sjaa, at det vil vera med
iNorsken, det au. Me skal ikkje vera som deihalv-
dana Bysolki, som trur, at Venelage ikkje heiver
syr Norsken, og som tykkjer, at Telemaale oerte
for linnt og fint, daa er det meir norskt med Saft
og Kraft hjaa Gudbrandsdnlom og derbartgjenom,
segjer dei. Men Vjug meiner, at det var godt,
um denne Liten kom te lita heile norske Maale,
som au Vinje t«) segjer,med di han segjer ogspaar,
at dei gamle Visunne, dei skal Verte Grunnsteinen
vaar, og difyr maa deires Aand live uop og svive
inn i all Bokheimen vaar, so alle Bokslagi te Slutt
seer sine Roter feste i den, som syrst maa koma
inn i Sogur og Knæe, fyrr det kann vente aa
koma lenger. Difyr ba Bjug Hyiyeni gjeva— Atte-
gaume. Men Hnyem tykkjest ikkje sjaa noko Samhrioe
millom Visunne og Sogeskrivingi, som Bjug heller
ikkje vil undrast paa, daa det var lenge, fyrr han
sjelv au sekk sjaa detta tydeleg, og fyrst daa i
Røyndi, naar han kom te Telemarkji og saag
korleis det beste og sannaste Live der sto paa denne
Grunnen. Men kann ikkje alle sjaa det, so kann
langt minder alle nytte det. Difyr er det Tele-
markssolkje sjnlv, som er best laga te det, og det
skal vera dess Ære og dess historiske Kall: aa lata
den gamle Aandi skine fram i nye Former og verte
"««) Han hadde aldri i Verdi voret den Guten sin sjvlv
og den Meistarskaren, han hell, hadde han ikkje vore
fraa Telemarkji.
Seld til den Bonde.
(Ved Forf. til »le laak Ætt« og ,,Ein Fritenkjar««.)
II.
2. ·
(Framhald.)
Men dess meir han skjemdest, dess meir lagde
han seg etter aa visa, at han likevoel var ,,Kar.«
Naar han no var ute, brydde han seg ikkje lenger
um aa slaast med Smaagutar; han provdest
med ,;Vakg’x«’-ne·« Og det hende, at denne 14
Aars Guten lagde 17——18-Aaringar i Marki.-
Han var sjnlv stor som’ ein Gut paa 16 og
hadde ei Magt, so det stod Ord av honom.
Og kunde han slaast som ein ,,Kar,« so kunde
han og vera Kar i and.re Maatar. Det hende at
han kom full heim. Og ein god Dag sekk Moer
Judith høyra, at Gutungen var——trulovadt Det
var ei Gjentetaus av dei, han i sine fyrste Gate-
aar hadde leikat Kjærast med, som han no hadde
»fes « ;,for det hoyrdest so karslegt ut aa hava ei
,,Gjenta«! —- Moer Judith lo ikkje lenger. Ho
hadde ein forfwlande Hug til aa dengja den lange
Framslengsnngen upp—berre ho hadde voret sterk
nok. Men kunde ho ikkje bruka Paaken, so brukad
ho Munnen dess meir. Og ho kunde bruka
Munnen· Baard sekk hoyra so mykje vondt og
styggt, at han tok til aa sinna det reint ukoselegt
· heime. Men endaa verre gjekk det, daa han ein
Laurdagskveld paa vanleg ,,Kars« Vis vilde gjesta
si »Festemøy«. Han kom ruslande helder kaut,
med Luva paa tri Haar og ei halv Flaska paa
Lumma; — for her skulde dei sjaa Guten! , Men
so sfekk Faer aat Gjenta, ein skikkeleg Timremann,
fat i Fyren, og no vankad det slik Juling og slik
Kjest, at Baard aldri i sineLivedagar hadde voret
ute syr slikt. No sekk han vita, kor mykje han var
vyrd av skikkelegt Folk. Alle dei oerste Utnamn,
ssom til var, fekk han, og det, som beit mest, var,
at han vart kallad ein »Filleprins«,.ein »Gateslusk«
og ein ,.,Legda-Omagje«, som laag og livde paa
annat Folks Pung og ikkje dugde til nokon Verd-
sens Ting, utan til aa laupa galen og gjera seg
til Narr og til eit Spektakel fyr heile Byen! —-
Den Kvelden vart Baard mjuk. Forslegjen og
skamfull smoygde han seg heim og gloymde baade
,,Gjenta st« og Karsskapen. No vilde han herifraal
evig ung. Og daa tenkte han, som han fyrr skreiv,
at Kvendi au vilde kunne gjera Verk med, daa dei
fyrr hadde vore med dei fremste og dikta baade
det venaste og det varmaste; soleis meinte han dei
no an som det meir ,,konservatioe Element« hadde
same Lage, og te aa sanne dette lae han fram
denne Gjentesoga, som han, um ho var aldri so
liti, totte liksom leika innpaa« nye Slaattar, som
vael er verde aa spilast inn i Bokheimen; for han
totte ho iLage var som utrunni av dei gamle So-
gur og Steoi sin Aand, og daa tenkte han, det
var rett Leid, liksom det einast var Rosen hennar.
Men Heyein tykkjest aa sjaa mest berre paa Ordi,
so han kallar det ,,urein Nors", som Bjug ikkje
sceter større, daa desse Ordi, han nevner, no er
likso norske som dei er fremminde; men Bjug lika -
Soga, for det var ægte Telemarkslag i henne, og
med det forrosa han ikkje Gjenta hell, for det er
ikkje ho, som heve skapa Telemaale, veit eg. Men
aa laste dette, trudde Bjug aldri var verdt, daa
var det visst betre aa passe kon sjave.
Skildriugar fraa Snunmore.
(Av Haiis Mos-
(Framhald.)
Men Bygdi srametter der fraa Kyrkja skulde ·
du sjaa um Jonsoktiderl helst ein Sunndag, naar
Kyrkjefolket fer heim atter, og det er fullt med
Brudfylgje frain etter den fine Postvegen, som
gjeng like til Hjorungsjordzsnaar det lid aa Dag
og Baatskreidi fer sigande ut hver Fjorden, som
glimar av Solglansz naar Sumgrvinden stryk yver
Eng og Aaker og bzzygjer Gras og Grade, so det
bylgjar som eit Hav ikring deg.— Nett so ser det
ut, naar du kjem der framutn Ørstakyrkja til
Mo.
Det er den største Gardeii paa. Sudmorez for
det er 16 Mann i ein Krinsel. Eg veit, kva dei
nemndest alle ihop i »miTid«, skulde eg tru. Dei s
vardt altid nemnde som ein Gigedom tilhnyrande
ein Mann elder eit Kvende langt ut i LEttartalet·
Soleides var det ,,han Anders-Jakob««, ,,han Hans-
Andreas«’, ,,han Kari-Jo·hn«, ,,han Sakse-Danel«
o. s. b. Jamvel Husdyri gjekk inn under den same
maalvitenskaplege Regel. Men daa kunde det verda
Slikt vilde ikkje han sinna seg i. Til Sjns vilde
han, og naar han so var utlcerd, so vilde han til
Moer si, faa Pengar av henne, kaupa seg Farty,
og koma heim att som Storkar, og Hso skulde nok
den Skarven av ein Timremann faa trega, at han
hadde lagt seg ut med ,,Vrinsen««! — Dagen etter
heldt han seg inne. Og ein Maanad etter foor
han avstad med eit Farty, som skuldetilEngeland.
Den, som var glad, var Moer Judith.
Men den, som ikkje var glad, «var ,,Gjenta«
hans. Hos sat heime paa eit Loft og greet, og
reiv seg i Augo med Fyrklaedet sitt, so ho trutnad
reint upp. Ho heldt av Baard so mykje som ei
16 Aars Gatetaus kann gjera; menno foor han,
og kor mangt kunde ikkje venda seg, syrr han kom
att! — Ho hadde sannt aa segja lite Tru paa,
at ho kunde bia honom upp. No kom baade Peter
Larsson og Jens Nilsson og sridde, det visste ho:
og ho kjende det paa seg, at ho knapt kom til aa
gjera lengje Motstand . . . Men korkje Peter Lars-
son elder Jens Nilsson var paa lang Leid fo sagre
elder so staute som Baard Baardssonl Difyr greet
Gjenta, og greet som ho skulde havt Betaling-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
